Πολλά παραμύθια κρύβουν μια σκοτεινή και τρομακτική ιστορία που έχει μεταβληθεί με σκοπό την απόλαυση. Πολλοί έχουν ασχοληθεί με τις …
Η αλήθεια πίσω από τα «παιδικά» παραμύθια των αδελφών Γκριμ
Δεν υπάρχει άνθρωπος στην οικουμένη που να μην έχει ακούσει ή διαβάσει έστω ένα από τα παραμύθια των αδερφών Γκριμ. Τα παραμύθια τους αγαπήθηκαν πολύ από εκατομμύρια παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο. Αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι ο τρόπος που αναγκάστηκαν να αλλάξουν πολλές από τις ιστορίες τα επόμενα χρόνια και όσο πιο δημοφιλείς γίνονταν, τόσο περισσότερο τις πετσόκοβαν και τις έκαναν «παιδικές».
Όλα ξεκίνησαν στις 20 Δεκεμβρίου του 1812, όταν κυκλοφόρησε ο πρώτος τόμος με 86 παραμύθια των αδελφών Γκριμ, εν μέσω αντιδράσεων, επειδή ορισμένα από αυτά θεωρούνταν ακατάλληλα για παιδιά. Για περισσότερα από σαράντα χρόνια και στις επόμενες έξι εκδόσεις τις ξαναέγραφαν, αφαιρούσαν κομμάτια, άλλαζαν το τέλος, έβγαζαν ό,τι ήταν αιματηρό και σκοτεινό ή προκαλούσε τα ήθη της εποχής -η Εκκλησία φυσικά έπαιξε σημαντικό ρόλο στην λογοκρισία- μετατρέποντας τα ανατριχιαστικά παραμύθια σε εξευγενισμένα και «όπως αρμόζει σε παιδιά» με διδακτικό τέλος. Πολλές ιστορίες -τουλάχιστον 50- αναγκάστηκαν να τις πετάξουν εντελώς, επειδή «δεν επιδέχονταν βελτίωσης», καταλήγοντας στις 100 που κυκλοφορούσαν όλα αυτά τα χρόνια μεταφρασμένες σε κάθε γλώσσα του κόσμου.
Η ζωή τους
Οι αδελφοί Γκριμ γεννήθηκαν σ’ ένα μικρό χωριό της Γερμανίας, ο Γιάκομπ το 1785 και ο Βίλχεμ το 1786. Σπούδασαν κι οι δύο νομικά, ενώ από μικρή ηλικία έδειξαν τεράστιο ενδιαφέρον για τις γερμανικές λαϊκές αφηγήσεις και παραδόσεις. Συνέλεγαν παραδοσιακές ιστορίες, προσπαθώντας να αποτυπώσουν στο χαρτί όσο πιο πιστά μπορούσαν την τεχνική και τις λέξεις που χρησιμοποιούσαν οι αφηγητές. Από αυτές, εμπνεύστηκαν για να γράψουν περισσότερα από 200 παραμύθια, τα οποία σήμερα είναι γνωστά ως Παραμύθια Γκριμ. Ο Γιάκομπ, ως φιλόλογος, έδειξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη μεσαιωνική λογοτεχνία και γλωσσολογία. Το 1829, τα δύο αδέλφια έγιναν βιβλιοθηκάριοι και καθηγητές στο Πανεπιστήμιο του Gӧttingen. Την ίδια χρονιά, ο Γιάκομπ εξέδωσε άλλο ένα σημαντικό πόνημά του, τις Γερμανικές Μυθολογίες, με όλες τις δοξασίες της προχριστιανικής Γερμανίας. Το 1840, ο βασιλιάς Φρειδερίκος Γουλιέλμος IV της Πρωσίας, τους κάλεσε στο Βερολίνο, όπου έγιναν μέλη της Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών.
Εικασίες για την προέλευση των παραμυθιών
Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν πως οι Γκριμ είχαν ως πηγή των παραμυθιών τους τη συλλογή «Ιστορίες της μαμάς μου της χήνας» του 1967, του Περώ (Charles Perrault, 1628-1703, Γάλλου λαογράφου και συγγραφέα, μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας) με παραμύθια που είχε συγκεντρώσει για τα παιδιά του. Σε αυτή τη συλλογή, περιλαμβανόταν η πρώτη καταγεγραμμένη εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας, η Σταχτοπούτα, ο Παπουτσωμένος Γάτος, η Ωραία Κοιμωμένη, ο Κοντορεβιθούλης κι άλλα γνωστά παραμύθια. Ο Περώ, προσπάθησε να ανθολογήσει ιστορίες που θα άρεσαν και θα ταίριαζαν σε παιδιά και για τον σκοπό αυτό, σε κάποιες περιπτώσεις τις ανασκεύαζε.
Άλλη μια εικασία θέλει τους Γκριμ, να αντλούν τις ιστορίες τους από τις αφηγήσεις γυναικών με την ιδιότητα της παραμάνας. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν αποδεικνύεται. Εκείνο που είναι βέβαιο, είναι πως οι διάσημοι παραμυθάδες συνδέονται μεταξύ τους μέσω των παραμυθιών. Η εκδοχή της Κοκκινοσκουφίτσας του Περώ, για παράδειγμα, είναι η πρώτη καταγεγραμμένη που γνωρίζουμε και το πιθανότερο είναι πως έφτασε ως τους Γκριμ, που την αναπαρήγαγαν, μέσω μιας κάθε άλλο παρά λαϊκής πηγής, της Μαρί Χάσενπφλουγκ που τους την αφηγήθηκε, αφού ο αδελφός της παντρεύτηκε την αδελφή τους, τη Lotte. Η προγιαγιά της, ανήκε σε μία οικογένεια Ουγετόνων προσφύγων κι έτσι η μητέρα της Μαρί έλαβε γνήσια γαλλική ανατροφή. Από εδώ εικάζουμε ό,τι μπορεί να γνώριζε τα παραμύθια του Περώ.
Διαβάστε επίσης: Όσα δεν αποκάλυψαν τα παραμύθια
Μερικές ανατριχιαστικές υποθέσεις των παραμυθιών
Ο Jack Zipes, καθηγητής λογοτεχνίας και Γερμανικών στο πανεπιστήμιο της Μινεσότα, μετέφρασε και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στα αγγλικά πριν από μερικούς μήνες, σε μια εξαιρετική έκδοση του Princeton University Press, με εικονογράφηση της Andrea Dezsö. Εκεί αναφέρεται, στις σκοτεινές υποθέσεις των κατά τα άλλα παιδικών παραμυθιών.
Η Ραπουνζέλ μένει έγκυος από τον πρίγκιπά της, την Ωραία Κοιμωμένη την βιάζει ένας παντρεμένος βασιλιάς στον ύπνο της κι όταν ξυπνάει γεννάει δίδυμα, αυτός παρατάει την βασίλισσα για να παντρευτεί την κοιμωμένη, η βασίλισσα προσπαθεί να τους σκοτώσει, ενώ ο βασιλιάς εξολοθρεύει την βασίλισσα για να παντρευτεί τελικά τη βιασμένη.
Η κακιά στη Χιονάτη δεν είναι μητριά, αλλά η κανονική μάνα της που είναι τόσο απελπισμένη από την φτώχια και τόσο λυσσασμένη από την πείνα που λέει στην κόρη της πως πρέπει να τη σκοτώσει για να βρει κάτι να φάει.
Σύμφωνα με τον Sander, ο χαρακτήρας της Χιονάτης βασίστηκε στη ζωή της Margarete von Waldeck, μίας Γερμανίδας κοντέσσας από τη Βαυαρία, η οποία γεννήθηκε το 1533. Όταν έγινε 16 ετών, η μητριά της Katarina, τη φθονούσε για την απαράμιλλη ομορφιά της και την έστειλε στο Wildungen στις Βρυξέλλες για να την ξεφορτωθεί. Εκεί, η Margarete ερωτεύτηκε έναν πρίγκιπα που αργότερα έγινε ο Φίλιππος Β’ της Ισπανίας. Ο πατέρας και η μητριά της απέρριψαν τη σχέση ως «πολιτικά ενοχλητική». Η Margarete πέθανε μυστηριωδώς σε ηλικία 21 ετών, και υπήρχαν έντονες υποψίες πως είχε δηλητηριαστεί.
Ο πατέρας της είχε, επίσης, στην κατοχή του αρκετά ορυχεία χαλκού, όπου εκεί δούλευαν πολλά παιδιά ως δούλοι. Οι σκληρές συνθήκες, που επικρατούσαν στα ορυχεία, προκάλεσαν σε πολλά παιδιά τον πρόωρο θάνατό τους. Όσα κατάφεραν να επιζήσουν, λόγω των σκληρών συνθηκών είχαν σοβαρά προβλήματα στην ανάπτυξή τους, ενώ εξαιτίας του υποσιτισμού και της σκληρής σωματικής εργασίας, είχαν παραμορφωθεί τα άκρα τους και αναφέρονταν ως «φτωχοί νάνοι»!
Όμως και το δηλητηριασμένο μήλο, μάλλον δεν ήταν αποκλειστική έμπνευση των παραμυθάδων Γκριμ. Σύμφωνα με τον Sanders, το «δανείστηκαν» από μία γερμανική ιστορία, ιδιαίτερα διαδεδομένη, σύμφωνα με την οποία ένας ηλικιωμένος είχε συλληφθεί επειδή έδινε δηλητηριασμένα μήλα σε παιδιά που πίστευε ότι κλέβουν τους καρπούς του.
Στην Κοκκινοσκουφίτσα, γιαγιά και η εγγονή καταλήγουν μεζεδάκι του κακού λύκου, ενώ στη Σταχτοπούτα ο πατέρας θέλει να παντρευτεί την κόρη του! Σε άλλη μία που ονομάζεται How the Children Played at Slaughtering, μια παρέα παιδιών παίζει τον χασάπη και το γουρούνι. Εκεί που παίζουν, ένα αγόρι κόβει το λαιμό του μικρού αδερφού του και η μητέρα τους αφηνιάζει και του καρφώνει το μαχαίρι στην καρδιά. Στο μεταξύ, το τρίτο παιδί της, το μωρό, το έχει ξεχάσει στο μπάνιο και πνίγεται στην μπανιέρα. Μετά κρεμιέται να γλιτώσει από τις τύψεις. Όσο για τον άντρα της, όταν φτάνει στο σπίτι πεθαίνει απ’ τον καημό του.
