Η αξιοποίηση και η χρήση των Τ.Π.Ε. στην εκπαιδευτική πράξη

Η συμβολή των προ-τεχνολογικών μέσων που χρησιμοποιούν οι μαθητές επί σειρά ετών έχει αποδειχθεί θετική για τη διαδικασία μάθησης. Το πρώτο μαθησιακό μέσο είναι η γλώσσα και ακολουθεί η γραφή. Είναι προφανές πως χωρίς την ύπαρξη της γλώσσας η επικοινωνία και η συνεργασία δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν, οπότε δεν θα μπορούσε να συντελεστεί η μάθηση. Η ύπαρξη του πίνακα, της κιμωλίας, του χαρτιού και του μολυβιού βοήθησαν στην οπτικοποίηση των εννοιών και βοήθησαν τον μαθητή να επεξεργαστεί την ύλη. Σημαντικό πλεονέκτημα του γραπτού λόγου είναι πως μπορεί να διατηρηθεί, να αποθηκευτεί και να αναζητηθεί από τον μαθητή σε περίπτωση που τον χρειαστεί ξανά.

Με την εμφάνιση των ηλεκτρονικών υπολογιστών, οι επιστήμονες άρχισαν να σκέφτονται την αξιοποίησή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα η οποία όμως έγινε ουσιαστικά εφικτή στα μέσα της δεκαετίας του ’70. Η εισαγωγή των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην εκπαιδευτική πράξη είναι σημαντικός αρωγός για τους εκπαιδευόμενους, ώστε να ξεπεράσουν τα μαθησιακά εμπόδια παρουσιάζοντας τις πληροφορίες με ποικίλους τρόπους και μορφές. Έτσι δημιουργούνται κατάλληλα μαθησιακά περιβάλλοντα που λαμβάνουν υπόψη το ρυθμό μάθησης των εκπαιδευόμεων και δίνουν τη δυνατότητα για αναστοχασμό. Αντιλαμβανόμαστε όμως πως ο τρόπος με τον οποίο κάποιος μελετά και σχεδιάζει την αξιοποίηση της τεχνολογίας στην εκπαίδευση παίζει κυρίαρχο ρόλο.

Ο εκπαιδευτικός, από τη δική του μεριά, αξιοποιεί τις δυνατότητες των Τ.Π.Ε. για να σχεδιάσει και να οργανώσει τα στοιχεία κάθε ενότητας μαζί με τους μαθητές του, έχοντας δημιουργήσει πλέον ένα πλαίσιο ομαδοσυνεργατικής διδακτικής διαδικασίας. Η επικοινωνία εκπαιδευτικού-μαθητή δεν εξυπηρετεί τη μεταφορά γνώσεων μέσω της τεχνολογίας από τον εκπαιδευτικό στον μαθητή, αλλά ενθαρρύνει τη γνωστική επεξεργασία μέσω των εργαλείων που η ίδια η τεχνολογία παρέχει.

Το πλήθος και η ποικιλία των διαφορετικών δραστηριοτήτων που μπορούν να αναπτυχθούν στην τάξη αυξάνονται σημαντικά αν το συγκρίνουμε με τις αντίστοιχες δραστηριότητες που αναπτύσσονταν στη μετωπική διδασκαλία. Αν η ενορχήστρωση της διδασκαλίας όμως δεν γίνει σωστά από τον δάσκαλο, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος οι δραστηριότητες να εκτελεστούν από τους μαθητές χωρίς να προάγεται η μάθηση. Αν δεν αξιοποιηθεί κατάλληλα η ελευθερία που παρέχουν οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες με τη χρήση νέων τεχνολογιών είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν από τους μαθητές ως ένα παιχνίδι που προσφέρει κάποιες στιγμές ψυχαγωγίας και όχι ως ένα εργαλείο μάθησης.

Επιχειρώντας να δώσουμε έναν ορισμό για την έννοια της δραστηριότητας και συγκεκριμένα της εκπαιδευτικής δραστηριότητας θα λέγαμε ότι: Δραστηριότητα διδασκαλίας είναι η βραχύχρονη ανάληψη ευθύνης από τον μαθητή, η οποία είναι οργανωμένη μέσα στα διάφορα στάδια του μαθήματος, με σκοπό την προαγωγή ενός στόχου του μαθήματος θέτοντας όμως τον μαθητή σε ενέργεια.  Είναι λοιπόν εμφανές ότι η εκπαιδευτική δραστηριότητα καθοδηγείται και ανατίθεται από τον δάσκαλο ο οποίος επιδιώκει την εμπλοκή του μαθητή σε ένα μέρος διδακτέας ύλης. Άμεσος στόχος του δασκάλου είναι η δράση του μαθητή μέσω συγκεκριμένων ενεργειών.

Οι δημιουργικές μαθησιακές δραστηριότητες που απορρέουν από τη σωστή αξιοποίηση και χρήση των Τ.Π.Ε.:

• Διευκολύνουν την ανάπτυξη της ικανότητας του μαθητή να σκέπτεται και να δημιουργεί.
• Παρέχουν ευκαιρίες και κίνητρα μάθησης μέσα από τα ποικίλες στρατηγικές και ελκυστικές διαδικασίες αναζήτησης, επεξεργασίας, αξιολόγησης, σύνθεσης και παρουσίασης των πληροφοριών και των ιδεών.
• Δημιουργούν περιβάλλον διερεύνησης και πειραματισμού και ευνοούν την ανάπτυξη δεξιοτήτων όπως της επίλυσης προβλημάτων.
• Ευνοούν την ενίσχυση του συμμετοχικού, συνεργατικού και συλλογικού χαρακτήρα της μάθησης παρέχοντας χώρο, χρόνο και σχέδιο δράσης για τον σκοπό αυτό.
• Αξιοποιούν τις δικτυακές τεχνολογίες ως εργαλείο επικοινωνίας, σκέψης και αναβάθμισης του κοινωνικού περιβάλλοντος της μάθησης.
• Παρέχουν ευχέρεια στη χρήση εργαλείων δημιουργικής έκφρασης και «πολυμεσικού» λόγου.
• Παρέχουν επίσης εργαλεία, διαδικασίες και ευκαιρίες μάθησης στους μαθητές με διαφορετική κοινωνική, εθνική και φυλετική προέλευση και με διαφορετικές ικανότητες μάθησης συμβάλλοντας αντισταθμιστικά στην άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων.
• Προσεγγίζουν τη μάθηση σφαιρικά, διεπιστημονικά, διαθεματικά και συμβάλλουν στην άμβλυνση της τεχνητής κατάτμησης της γνώσης από τα παραδοσιακά αναλυτικά προγράμματα.

Πρακτικές που δεν αντιπροσωπεύουν τη σωστή αξιοποίηση των Τ.Π.Ε.

• Χρήση προγραμμάτων με βία.
• Χρήση λογισμικών αδιάφορα προς τον χρήστη.
• Χρήση τεχνολογικών μέσων που περιορίζει την πρόσβαση στους μαθητές ανάλογα με τα κοινωνικά χαρακτηριστικά (εισόδημα, εθνικότητα, φύλο κ.τ.λ).
• Άσκοπη περιήγηση στο internet που συνοδεύεται με απώλεια χρόνου.
• Απομάκρυνση από την εκπαιδευτική κοινότητα και τη συνεργατική μάθηση.
• Δασκαλοκεντρική τεχνολογία.
• Μονοδιάστατη τεχνολογία (κείμενο ή βίντεο ή γραφικά ή ήχος).

Συντάκτης: Αναστασία Μερζιώτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.