Η αγάπη ως εναρκτήρια έννοια της ποίησης

Η αγάπη αποτελεί σταθερή πηγή έμπνευσης, σε κάθε εποχή, για τα αριστουργήματα της λογοτεχνίας και της ποίησης. Σταχυολογούμε μερικά από τα πιο όμορφα ποίημα Ελλήνων ποιητών με θέμα την Αγάπη σε όλες τις εκφάνσεις της.

Αντίδοτο στη θλίψη και τη μελαγχολία

Οι δύσκολες εποχές που διανύουμε μας γεμίζουν με αισθήματα λύπης, μελαγχολίας και ανασφάλειας -και είναι παγκόσμιο αυτό το φαινόμενο. Πολλές φορές η απελπισία και η οδύνη σκιαγραφούνται καθημερινά στα πρόσωπα των ανθρώπων στις μεγαλουπόλεις, από τις στάσεις των λεωφορείων μέχρι στα βιαστικά αμάξια που κυκλοφορούν στους δρόμους. Ποιο είναι, όμως, εκείνο το μοναδικό και ύψιστο συναίσθημα που όταν λείπει από τις ψυχές των ανθρώπων επιτείνει τη θλίψη; Λέγεται αγάπη…

Αγάπη είναι…

Η αγάπη είναι το συναίσθημα που συνοδεύεται από την ευγένεια, την συμπόνια κα την στοργή. Έχει ποικίλες όψεις και χροιές: την ρομαντική αγάπη (έρωτας), οικογενειακή αγάπη μεταξύ ατόμων με συγγενικούς δεσμούς, τη φιλική, τη θρησκευτική αγάπη και αφοσίωση και άλλες. Μάλιστα αξίζει να σημειωθεί ότι η αγάπη βρίσκεται στο κέντρο των περισσότερων θρησκειών, με πιο γνωστή σε μας φράση από τον χριστιανισμό «ὁ θεòς ἀγάπη ἐστίν».

Έτσι, η έννοια αυτής δεν έμεινε παραμελημένη και στα έργα των κορυφαίων ποιητών μας.  Η ποίηση είναι μία μοναδική τέχνη κατά την οποία ο άνθρωπος εκφράζει τα ενδότερα αισθήματα του  και η έννοια της αγάπης κατέχει πρωταρχικό ρόλο σε πολλά ποιήματα Ελλήνων ποιητών.

Ένας από τους σημαντικότερους ποιητές που υμνούν την αγάπη στην ποίηση του είναι ο Γιάννης Ρίτσος. Ο Γιάννης Ρίτσος (1909-1990)  γεννήθηκε στη Μονεμβασιά και η ποίηση του διακρίνεται από όμορφα τοπία, υπερρεαλιστικές εικόνες και κατεξοχήν την έννοια της αγάπης. Το 1955 γράφει το ποίημα «Πρωινό άστρο», το οποίο δομείται σε 19 ενότητες. Στο ποίημα ξεχειλίζει η ανιδιοτελής αγάπη της πατρικής φιγούρας προς την κόρη του και μάλιστα ο ποιητής το αφιερώνει στην κόρη του, Έρη.

Κοριτσάκι μου, θέλω να σου φέρω
τα φαναράκια των κρίνων
να σου φέγγουν τον ύπνο σου.

Θέλω να σου φέρω
ένα περιβολάκι
ζωγραφισμένο με λουλουδόσκονη
πάνω στο φτερό μιας πεταλούδας
για να σεργιανάει το γαλανό όνειρό σου.

Θέλω να σου φέρω
ένα σταυρουλάκι αυγινό φως
δυο αχτίνες σταυρωτές απ’ τους στίχους μου
να σου ξορκίζουν το κακό
να σου φωτάνε
μη μου σκοντάψεις, κοριτσάκι,
έτσι γυμνόποδο και τρυφερό
στ’ αγκάθι κ’ ενός ίσκιου.

…(συνεχίζεται)

Το «Μονόγραμμα» αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη. Γράφτηκε την περίοδο 1969-1971 κατά τη διάρκεια της διαμονής του στο Παρίσι και έμελλε να γίνει ένα από τα πιο διαχρονικά ποιήματα του.Το πρώτο μέρος του ποιήματος ξεκινά κάπως έτσι:

Ι.

Θα γυρίσει αλλού τις χαρακιές

Της παλάμης, η Μοίρα, σαν κλειδούχος

Μια στιγμή θα συγκατατεθεί ο Καιρός

Πώς αλλιώς, αφού αγαπιούνται οι άνθρωποι

Θα παραστήσει ο ουρανός τα σωθικά μας

Και θα χτυπήσει τον κόσμο η αθωότητα

Με το δριμύ του μαύρου του θανάτου.

Από τον  σπουδαίο Γιώργο Σεφέρη εκδόθηκε το ποίημα «Η Φυγή» το 1974. Με μία λεπτή ισορροπία αναφέρεται στην αξία της αγάπης και με ποιον τρόπο επηρεάζει δύο ψυχές ανθρώπων.

Δεν ήταν άλλη η αγάπη μας
έφευγε ξαναγύριζε και μας έφερνε
ένα χαμηλωμένο βλέφαρο πολύ μακρινό
ένα χαμόγελο μαρμαρωμένο, χαμένο
μέσα στο πρωινό χορτάρι
ένα παράξενο κοχύλι που δοκίμαζε
να το εξηγήσει επίμονα η ψυχή μας.
H αγάπη μας δεν ήταν άλλη ψηλαφούσε
σιγά μέσα στα πράγματα που μας τριγύριζαν
να εξηγήσει γιατί δε θέλουμε να πεθάνουμε
με τόσο πάθος.

Kι αν κρατηθήκαμε από λαγόνια κι αν αγκαλιάσαμε
μ’ όλη τη δύναμή μας άλλους αυχένες
κι αν σμίξαμε την ανάσα μας με την ανάσα
εκείνου του ανθρώπου
κι αν κλείσαμε τα μάτια μας, δεν ήταν άλλη
μονάχα αυτός ο βαθύτερος καημός να κρατηθούμε

μέσα στη φυγή.

Από τα ωραιότερα ποιητικά δίδυμα ήταν ο Κώστας Καρυωτάκης και η Μαρία Πολυδούρη. Ανήκαν κι οι δύο στους ποιητές του 1920, οι οποίοι όπως λέγεται ερωτεύτηκαν, αλλά λόγω της καταθλιπτικής τάσης του πρώτου και της αντισυμβατικής ζωής της δεύτερης, ο έρωτας τους παρέμεινε ανεκπλήρωτος. Ο Κώστας Καρυωτάκης στη συλλογή του «Ο πόνος του ανθρώπου και των πραγμάτων», (1919), έγραψε το ποίημα με τίτλο «Αγάπη».

Κι ήμουν στο σκοτάδι. Κι ήμουν το σκοτάδι.
Και με είδε μια αχτίδα.

Δροσούλα το ιλαρό το πρόσωπό της|
κι εγώ ήμουν το κατάξερο ασφοδίλι.
Πώς μ’ έσεισε το ξύπνημα μιας νιότης,
πώς εγελάσαν τα πικρά μου χείλη!

Σάμπως τα μάτια της να μου είπαν ότι
δεν είμαι πλέον ο ναυαγός κι ο μόνος,
κι ελύγισα σαν από τρυφερότη,
εγώ που μ’ είχε πέτρα κάνει ο πόνος.

Αντίστοιχα, η Μαρία Πολυδούρη γράφει το υπέροχο και συγκινητικό ποίημα «Μόνο γιατί μ’ αγάπησες» από τη συλλογή «Oι τρίλλιες που σβήνουν» (1928). Εδώ αναφέρονται η πρώτη, δεύτερη και η τελευταία στοφή του ποιήματος, αλλά αξίζει κανείς να το διαβάσει ολόκληρο.

Δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες
στα περασμένα χρόνια.
Και σε ήλιο, σε καλοκαιριού προμάντεμα
και σε βροχή, σε χιόνια,
δεν τραγουδώ παρά γιατί μ’ αγάπησες.

Μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου
μια νύχτα και με φίλησες στο στόμα,
μόνο γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο
κ’ έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα,
μόνο γιατί με κράτησες στα χέρια σου.

…

Μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες
έζησα, να πληθαίνω
τα ονείρατά σου, ωραίε που βασίλεψες,
κι έτσι γλυκά πεθαίνω
μονάχα γιατί τόσο ωραία μ’ αγάπησες.

Η αγάπη είναι ένα συναίσθημα τόσο ισχυρό που επηρέασε και επηρεάζει όλους τους ανθρώπους κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ευτυχώς υπάρχουν και οι σημαντικοί μας ποιητές να μας υπενθυμίζουν κάποιες αξίες της ζωής, ώστε να προβληματιζόμαστε και να βελτιώνουμε την ύπαρξή μας. Οι υπέροχες αυτές λέξεις που στολίζουν όλα τα ποιήματα που αναφέρθηκαν μένουν ανεξίτηλες στη μνήμη των αναγνωστών και προκαλούν δέος και συγκίνηση. Η αγάπη πάντα λειτουργεί ως κινητήριος δύναμη στη ζωή μας και να μας κινητοποιεί. Άλλωστε μία ζωή χωρίς αγάπη, δεν είναι ζωή…

Συντάκτης: Ζωή Κόρδα,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.