Η τεχνητή νοημοσύνη φέρνει την…επανάσταση στην αρχαιότητα!

Η αρχαιολογία, μια επιστήμη που μας συνδέει με το παρελθόν, εισέρχεται σε μια νέα εποχή χάρη στην τεχνητή νοημοσύνη. Από την αυτόματη μετάφραση αρχαίων κειμένων μέχρι την ανακάλυψη κρυμμένων μνημείων, οι τεχνολογικές καινοτομίες αναδεικνύουν νέες πτυχές της ιστορίας μας.

Πράγματι, τα τελευταία χρόνια η επιστημονική κοινότητα καταφεύγει στη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης για να αυτοματοποιήσει εργασίες πολύπλοκες και πολυδάπανες. Χαρακτηριστικά, η εικονογράφηση, δηλαδή, η δημιουργία σχεδίων αρχαιολογικών αντικειμένων, όπως και η αναγνώριση μοτίβων και σχημάτων που βρίσκονται στα ευρήματα, είναι μερικές εργασίες οι οποίες μέσω χρήσης της τεχνολογίας AI μπορούν να βελτιώσουν τα αποτελέσματά τους και να μειωθεί το κόστος αυτών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η ανάλυση των σημαδιών κοπής σε οστά, τα οποία δεν έχουν συντηρηθεί επαρκώς με το πέρασμα του χρόνου .

Δεδομένου ότι οι αλγόριθμοι της μηχανικής μάθησης -machine learning, ML- όπως ονομάζεται η τεχνολογία AI που χρησιμοποιείται από την αρχαιολογική κοινότητα, είναι ικανοί να διαχειριστούν μεγάλα σύνολα δεδομένων, αποκαλύπτουν πρότυπα που δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμα από την ανθρώπινη ανάλυση.

Τι προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη στους αρχαιολόγους σήμερα;

Δραματική μείωση του χρόνου. Το AI μπορεί να βοηθήσει να μειωθεί σημαντικά ο χρόνος που αφιερώνουν οι αρχαιολόγοι στη δημιουργία σχεδίων τα οποία έχουν ως στόχο να παραστήσουν αρχαία αντικείμενα και ευρήματα, όπως κεραμικά, γλυπτά ή νομίσματα, για την ανάδειξη νέων πληροφοριών και επιστημονικών ευκαιριών.

Μία περίπτωση χρήσης της μηχανικής μάθησης στον κλάδο της αρχαιολογίας είναι η αυτόματη μετάφραση κειμένων τα οποία είναι βασισμένα σε περίπλοκες γραφές, όπως η σφηνοειδής γραφή, μία έρευνα που επιμελήθηκαν το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ και το Πανεπιστήμιο του Αριέλ. Η ομάδα των ερευνητών ανέπτυξε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης που μεταφράζει το κείμενο των ακκαδικών σφηνοειδών πινακίδων στα αγγλικά. Παρουσίασαν τη δουλειά τους σε ένα πρόσφατο άρθρο με τίτλο «Translating Akkadian to English with Neural Machine Translation» στο περιοδικό PNAS Nexus.

Οι μελετητές χρησιμοποίησαν μεθόδους επεξεργασίας φυσικής γλώσσας για να μεταφράσουν αυτόματα τα ακκαδικά κείμενα χρησιμοποιώντας δύο μεθόδους: μετατροπή των σφηνοειδών γλυφών Unicode απευθείας σε αγγλικά και μετατροπή των γλυφών Unicode σε λατινική μεταγραφή πρώτα και μετά στα αγγλικά. Και οι δύο μέθοδοι πέτυχαν καλά αποτελέσματα για προτάσεις που ήταν μικρές ή μεσαίου μήκους.

Κόστος. Καθώς οι αναπαραστάσεις των ευρημάτων αποτελούν μία αρκετά ακριβή εργασία, η χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης καταφέρνουν να ελαττώσουν τους δαπανηρούς πόρους, όπως το ανθρώπινο δυναμικό που απαιτείται, όπως και συμβατικές τεχνολογίες.

Εκπαίδευση. Απλοποιώντας τις διαδικασίες της εικονογράφησης, οι νέοι ερευνητές μπορούν να μάθουν τη διαδικασία αυτής γρήγορα και αποτελεσματικά.

Ασφάλεια και συντήρηση. Μεταξύ άλλων, η τεχνολογία AI μπορεί να συνεισφέρει ακόμη και στη διατήρηση της ασφάλειας στους αρχαιολογικούς χώρους, η οποία δεν είναι πάντοτε επαρκής. Για αυτόν τον λόγο, η Boston Dynamics, κατασκεύασε έναν σκύλο-robot, τον Spot, ο οποίος έχει ως στόχο να επιθεωρεί τον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας, συλλέγοντας και καταγράφοντας με απόλυτη ασφάλεια δεδομένα που αφορούν παραβιάσεις στον χώρο.

Οι προκλήσεις που αναδύονται μέσω της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης.

• Ακρίβεια και σωστή ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Η παρουσία του αρχαιολογικού αποτελέσματος είναι πιο σημαντική από ποτέ, παρά τη χρήση AI τεχνολογιών, καθώς ο ανθρώπινος παράγοντας είναι απαραίτητος ώστε να μπορούν να ερμηνευθούν με ακρίβεια τα αποτελέσματα αυτών των εργαλείων.
• Συλλογή δεδομένων που είναι απαραίτητα για την εκπαίδευση των νέων επιστημόνων. Καθώς ακόμη η τεχνητή νοημοσύνη αναπτύσσεται, δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα που έχουν συλλεχθεί.
• Ηθικά ζητήματα, όπως η αντικατάσταση ενός αρχαιολόγου από εργαλεία AI. Κανένα τεχνολογικό εργαλείο δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη διορατικότητα ενός αρχαιολόγου, ο οποίος είναι ικανός να διακρίνει ένα πραγματικά πολύτιμο αντικείμενο από ένα που θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμη και άχρηστο.

Τα εργαλεία της τεχνητής νοημοσύνης, αν μη τι άλλο, συνεισφέρουν σημαντικά στην πρόοδο της τεχνολογίας σε όλους τους τομείς και τις επιστήμες. Η αρχαιολογία, λοιπόν, δεν αποτελεί εξαίρεση του κανόνα αυτού.

Μέσω της μηχανικής μάθησης, απλοποιούνται διαδικασίες χρονοβόρες και δαπανηρές, όπως και νέοι επιστήμονες εκπαιδεύονται χάρη σε αυτή. Τέλος, η τεχνολογία AI είναι ικανή ακόμη και να συνεισφέρει στη συντήρηση των αρχαιολογικών χώρων, ακόμη και στην ασφάλειά τους.

Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι καμία τεχνολογία δεν είναι ικανή να καλύψει τις γνώσεις και τη διαίσθηση ενός επιστήμονα, ο οποίος αφιερώνει τη ζωή του στην παραγωγή έργου πάνω στο αντικείμενό του, πράγμα αναντικατάστατο.

Αυτό, όμως δε σημαίνει ότι οφείλουμε να είμαστε επιφυλακτικοί απέναντι στην καινοτομία και την παρουσία νέων τεχνολογιών, καθώς αυτές ενισχύουν και διαφυλάσσουν το έργο των ανθρώπων, οδηγώντας την κοινωνία μας σε μία ατέρμονο μονοπάτι εξέλιξης.

Πηγή 1, Πηγή 2, Πηγή 3, Πηγή 4

Συντάκτης: Πόλυ Λίτσιου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.