ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ: Η ημερομηνία του σεμιναρίου έχει αλλάξει! Η αγένεια αυξάνεται και πληθύνεται γύρω μας. Και όσο δεν την οριοθετούμε, τόσο …
Η αγένεια ως… άποψη
Ο αγενής έχει πάψει πλέον να θεωρείται απλώς ανάγωγος και έχει αναδειχθεί σε ένα νέο είδος ισχυρού, γιατί η αγένεια υποδηλώνει κύρος, ενώ η αβρότητα αδυναμία.
Η αβροφροσύνη μοιάζει πλέον τελείως άχρηστη. Το savoir vivre (στο γραφείο, στην τράπεζα, στο ταξί, στο κομμωτήριο κ.ο.κ.) υπαγορεύει όσο το δυνατόν χειρότερη συμπεριφορά. Οι υπάλληλοι της Ιονικής, που νομίζουν ότι κατεβάζοντας το παντελόνι του προέδρου της τράπεζας θα αποτρέψουν την πώλησή της, ή οι αδιόριστοι καθηγητές, που πιστεύουν πως εμποδίζοντας διά της βίας τους συναδέλφους τους να διαγωνισθούν θα εξασφαλίσουν την αιωνιότητα της επετηρίδας, είναι εκδηλώσεις ενός φαινομένου που τείνει να γίνει ο κανόνας στις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων: του φαινομένου της αγένειας ως στυλ.
Αγενής είναι σήμερα μάλλον αυτός που εις γνώσιν του ρισκάρει τις ομαλές σχέσεις με τους συνανθρώπους του γιατί εκτιμά ότι έχει την άνεση να το κάνει παρά εκείνος που δεν έλαβε καμία ανατροφή. Η θέσει αγένεια, δηλαδή, δεν πηγάζει από το ακατέργαστο της προσωπικότητας αλλά είναι ένα παιχνίδι εξουσίας. Με άλλα λόγια, είμαι άξεστος γιατί «με παίρνει» εφόσον ο άλλος με έχει ανάγκη και θα με ανεχθεί και είμαι ευγενικός όταν αντιστρέφονται οι όροι. Ετσι το savoir vivre του νεοαγενούς έχει ως εξής:
1. Τον χαιρετούν και αυτός ρίχνει μια αγέρωχη ματιά στον συνομιλητή του και τον προσπερνά αμίλητος. Δεν παριστάνει ότι δεν τον βλέπει, κάτι τέτοιο θα ήταν μη παρεξηγήσιμο, γιατί δεν μπορεί κανείς να είναι σίγουρος για την οπτική δεινότητα του άλλου.
Τι υπονοεί: ότι είναι ένας άνθρωπος τον οποίο πρέπει να κυνηγήσεις για να επικοινωνήσεις μαζί του. Οτι τυχαίως βρίσκεται ανάμεσα στον «απλό κόσμο» και ότι αυτό ουδόλως σημαίνει πως οφείλει και να συνδιαλεχθεί μαζί του.
2. Δεν επιστρέφει ποτέ τα τηλεφωνήματα των άλλων όχι όλων, μονάχα εκείνων που εκτιμά ότι τον έχουν περισσότερη ανάγκη απ’ όση αυτός.
Τι υπονοεί: ότι είναι πολυάσχολος. Οτι είναι περιζήτητος. Οτι δεν είναι ευρέως διαθέσιμος πρέπει να τον αναζητήσεις για να τον βρεις.
3. Καθυστερεί στα ραντεβού του, κοινώς στήνει ασύστολα αλλά πάντα επιλεκτικά. Η συμπεριφορά αυτή ουδεμία σχέση έχει με τους φύσει αργοπορημένους γιατί πρόκειται για εντελώς εσκεμμένη, ως και προαποφασισμένη, αργοπορία.
Τι υπονοεί: ότι είναι ακριβοθώρητος. Οτι είναι σημαντικός. Οτι έχει τον έλεγχο.
4. Αλλάζει γνώμη σε θέματα που κάθε άλλο παρά αποκλειστικά τον αφορούν χωρίς να νιώθει την ανάγκη να δώσει εξηγήσεις. Γιατί οι δικαιολογίες δίνονται από τα κάτω προς τα επάνω στην κοινωνική ιεραρχία και όχι αντίθετα.
Τι υπονοεί: ότι κινεί τα νήματα. Οτι είναι καλύτερα ενημερωμένος. Οτι είναι ο μόνος άξιος να ενημερώνεται.
5. Στο εστιατόριο: στα νέα εστιατόρια της μόδας στις ανερχόμενες γειτονιές ο εστιάτορας έχει πάντα δίκιο όταν λ.χ. καθορίζει και ώρα αναχώρησης εκτός από ώρα προσέλευσης (για να δώσει το τραπέζι και σε δεύτερη παρέα).
Τι υπονοεί: ότι διευθύνει ένα εστιατόριο – θεσμό, όπως το «Chez Natacha» στο Παρίσι ή το «Spago’s» στο Μπέβερλι Χιλς.
6. Στο κομμωτήριο: όσο πιο «σταρ» ο κομμωτής τόσο μικρότερος και ο σεβασμός στην ώρα του ραντεβού του πελάτη. Οχι όμως οποιουδήποτε πελάτη. Διότι μπορεί όλα τα λουσμένα εν αναμονή καλλωπισμού κεφάλια να είναι ίδια αλλά ορισμένα θα περιφέρουν το χτένισμα σε κοσμικές εκδηλώσεις ενώ άλλα σε ασήμαντες ιδιωτικές.
Τι υπονοεί: ότι είναι ένας Βαν Γκογκ της κόμης, που υπακούει στην έμπνευσή του και όχι στο ρολόι.
7. Στο ταξί: το πρωί, όταν δέκα υποψήφιοι πελάτες αναλογούν σε κάθε άδειο ταξί, ο οδηγός τούς προσφωνεί «Ρε φίλε» και ξεχνά τη χρήση του πληθυντικού ευγενείας. Αργά το βράδυ, όταν δέκα άδεια ταξί αναλογούν σε κάθε πελάτη, το φαινόμενο αυτό ως διά μαγείας περιορίζεται.
Τι υπονοεί: ότι κάνει «λειτούργημα». Οτι στοιβάζει τέσσερις διαφορετικούς πελάτες για την ίδια ή περίπου την ίδια κούρσα για να τους «εξυπηρετήσει».
8. Ισως βέβαια όλα αυτά να αποτελούν απλώς ένα διαφορετικό, πιο σύγχρονο κώδικα επικοινωνίας γιατί, ως γνωστόν, η ευγένεια δεν είναι ούτε διαχρονική ούτε διαπολιτιστική, αλλά εξαρτάται από τις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες. Ισως, δηλαδή, όπως οι Βρετανοί έχουν καθιερώσει τη 2α Οκτωβρίου ως Εθνική Ημέρα Αβροφροσύνης, θα έπρεπε να καθιερωθεί και η 19η Ιουνίου (ημερομηνία όπου λήφθηκε η επεισοδιακή απόφαση για την πώληση της Ιονικής Τράπεζας) ως Εθνική Ημέρα Τραχύτητας.
Από την άλλη πλευρά, ενώ θεωρείται συχνά ότι η ελληνική ευγένεια υπολείπεται της γαλατικής ή της αγγλοσαξονικής, υπάρχει και η άποψη ότι πρόκειται απλώς για διαφορετική ευγένεια. Στο βιβλίο της «Politeness phenomena in England and Greece» («Φαινόμενα ευγένειας στην Αγγλία και στην Ελλάδα»), η Μαρία Σηφιανού, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, παρατηρεί ότι ο διαχωρισμός μεταξύ «δικών» και «ξένων» είναι πολύ έντονος στην ελληνική κοινωνία και καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο οι Ελληνες συμπεριφέρονται ο ένας στον άλλον: οι σχέσεις με τους «δικούς»μας χαρακτηρίζονται από συνεργασία, προστασία και βοήθεια ενώ εκείνες με τους «ξένους» από ανταγωνισμό. Στην Αγγλία, αντιθέτως, η ευγένεια είναι πιο ομοιογενής και διέπεται από τον σεβασμό για την ιδιωτική ζωή του άλλου.
«Μια όψη της ελληνικής συμπεριφοράς που φαντάζει εκνευριστική και αγενής είναι η παράτολμη οδήγηση, ο μη σεβασμός της ουράς και, η έλλειψη εξυπηρετικότητας μερικών δημοσίων υπαλλήλων και πωλητών» λέει η κυρία Σηφιανού. «Υπάρχουν ωστόσο διάφοροι λόγοι που εξηγούν αυτού του είδους τη συμπεριφορά. Μπορεί να οφείλεται στην ελλιπή εκπαίδευση ή στο γεγονός ότι μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι το να εξυπηρετούν τους άλλους τούς μειώνει».
«Αλλά ο κύριος λόγος αυτής της συμπεριφοράς είναι ο διαχωρισμός εσωτερικής/εξωτερικής ομάδας. Οι άνθρωποι που δεν γνωρίζεις, όπως οι άλλοι οδηγοί στον δρόμο ή οι πελάτες ενός καταστήματος, ανήκουν εμφανώς στην εξωτερική ομάδα.
Ετσι ο ανταγωνισμός μεταξύ των οδηγών και η απροθυμία των πωλητών είναι κατανοητά. Είναι όμως και δικαιολογημένα; Ισως μέχρι ενός σημείου. Αυτός ο διαχωρισμός εσωτερικής/εξωτερικής ομάδας είναι τόσο βαθιά ριζωμένος στην κοινωνία που καθορίζει τη συμπεριφορά. Η διαδικασία αυτή όμως γίνεται ασυναίσθητα».
