Η πρωτεύουσα του πετρελαίου
Στην καρδιά της πιο ανθυγιεινής τροπικής ζούγκλας της Αφρικής, εκεί που κάποτε οι Ευρωπαίοι εξερευνητές δεν τολμούσαν ούτε να πατήσουν από το φόβο του κίτρινου πυρετού, κυριαρχεί πλέον ένας άλλος πυρετός, ο… κατασκευαστικός. Υπερσύγχρονα μηχανήματα κατασκευών, τεράστιες μπετονιέρες και γερανοί, πέρασαν από πρόχειρα σχεδιασμένους χωμάτινους δρόμους κι εγκαταστάθηκαν σ’ ένα μέρος έρημο, όπου δεν υπάρχει ούτε ένα χωριό τριγύρω, με αποκλειστική αποστολή να χτίσουν την πιο σύγχρονη πόλη της Αφρικής και τη νεότερη πρωτεύουσα πάνω στη Γη. Και το όνομα αυτής: Ογιάλα.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή: Η Ισημερινή Γουινέα είναι δύο μικρές κουκίδες στον παγκόσμιο χάρτη. Δύσκολο να την ξεχωρίσεις ακόμα και στο χάρτη της Αφρικής. Αν κάπου έχετε ακούσει τη λέξη Γουινέα, θυμηθείτε ότι το όνομα αυτό το έχουν… τρία κράτη στην Αφρική! Η «σκέτη» Γουινέα, πρώην αποικία των Γάλλων, η Γουινέα Μπισάου, πρώην αποικία των Πορτογάλων και η Ισημερινή Γουινέα πρώην αποικία των Ισπανών! Χώρια η… Παπούα Νέα Γουινέα, που βρίσκεται στην άλλη άκρη του κόσμου, πάνω από την Αυστραλία…
Η χώρα αποτελείται στην ουσία από δύο κομμάτια, ένα ηπειρωτικό κι ένα νησιώτικο, πολύ διαφορετικά μεταξύ τους, που ενώθηκαν επειδή έτυχε και τα δύο να βρίσκονται στην κυριαρχία των Ισπανών, ή μάλλον κατέληξαν στην κυριαρχία των Ισπανών όταν… πουλήθηκαν από τους Πορτογάλους. Το νησιώτικο τμήμα, αποτελούμενο από το μεγάλο νησί Φερνάντο Πο (από το όνομα του μεγάλου Πορτογάλου θαλασσοπόρου) και Ανομπόν (που σημαίνει… Καλή Χρονιά, επειδή ανακαλύφθηκε την ημέρα της Πρωτοχρονιάς του 1494!) και το ηπειρωτικό, επονομαζόμενο Ρίο Μιούνι από τον ομώνυμο ποταμό που το διατρέχει, στην ουσία ένα… τετράγωνο σφηνωμένο ανάμεσα στα σημερινά κράτη του Καμερούν και του Γκαμπόν, δόθηκαν στους Ισπανούς από τους Πορτογάλους το 1778 έναντι… πινακίου φακής.
Οι Ισπανοί κατάλαβαν γρήγορα ότι τα μέρη που αγόρασαν δεν μπορούσαν να τους προσφέρουν τίποτα. Το έδαφος δεν ήταν καλλιεργήσιμο (τις όποιες καλλιέργειες τις κατάπινε η οργιώδης βλάστηση της ζούγκλας), το κλίμα ήταν τελείως ανθυγιεινό για εγκατάσταση Ευρωπαίων αποίκων και τα νησιά δεν βρίσκονταν στο κέντρο κάποιου συχνού δρομολογίου. Ετσι το έριξαν στις… συνήθεις πρακτικές, πρώτες ύλες και δουλεμπόριο. Σκλάβοι μεταφέρονταν από το εσωτερικό στα νησιά και από εκεί στη Βραζιλία ή τις νότιες ΗΠΑ κι αργότερα, όταν απαγορεύτηκαν τα σκλαβοπάζαρα, έγινε συστηματική αποψίλωση των πλούσιων δασών με τους διάσημους τύπους ξύλων (μαόνι, τικ κτλ.).
Χωρίς υπερβολή η αποικία ήταν εγκαταλειμμένη στη μοίρα της, υπανάπτυκτη και χωρίς καμία προοπτική. Οι Ισπανοί, μάλιστα, επεδίωξαν κάποια στιγμή να απαλλαγούν από το περιττό έξοδο της συντήρησής της. Το 1968 η αποικία της Ισπανικής Γουινέας ανακηρύχθηκε ανεξάρτητο κράτος με το όνομα Ισημερινή Γουινέα, επειδή τα εδάφη βρίσκονται κοντά στη νοητή γραμμή που χωρίζει το βόρειο από το νότιο ημισφαίριο. Ακόμα και μετά την ανεξαρτησία ουδείς ασχολιόταν με αυτό το πάμπτωχο κράτος, το οποίο γινόταν πρωτοσέλιδη είδηση μόνο όταν ερχόταν στην επιφάνεια κάποια νέα παραξενιά του παρανοϊκού δικτάτορά του, του Μασίας Ενγκουέμα.
Ο Ενγκουέμα, γιός ενός παραδοσιακού μάγου (!) από το εσωτερικό, είχε αποτύχει τρεις φορές στις εξετάσεις για δημοσίους υπαλλήλους, όμως αποδείχτηκε εξαιρετικά πειστικός ρήτορας. Εγινε δήμαρχος της περιοχής, αντιπρόσωπος στην τοπική βουλή και, τελικά, πρώτος εκλεγμένος πρόεδρος της ανεξάρτητης χώρας του το 1968. Η περίοδος ως το 1979 ακόμα και σήμερα ονομάζεται «χρόνια του τρόμου». Αφού εδραίωσε το καθεστώς του με τα όπλα (διορίζοντας έμπιστα μέλη της φυλής του στο στρατό) και ανακηρύχθηκε διά βίου πρόεδρος, άφησε να φανεί η αρρωστημένη καχυποψία του. Ολοι οι εκπρόσωποι της αντιπολίτευσης εκτελέστηκαν ο ένας μετά τον άλλο για προδοσία. Ολόκληρα χωριά αφανίστηκαν από το χάρτη επειδή οι κάτοικοί τους ήταν διαφορετικών φυλών. Περίπου 100.000 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, το ένα τρίτο του πληθυσμού. Η παράνοιά του αυξανόταν μέρα με τη μέρα, ώσπου το 1979 άρχισε να εκτελεί και μέλη της ίδιας του της οικογένειας.
Ο ανηψιός του, Τεόντορο Ομπιάνγκ Ενγκουέμα, αποφάσισε να αναλάβει δράση. Οντας αρχηγός των στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή της πρωτεύουσας κινητοποίησε τις δυνάμεις του και πραξικοπηματικά ανέλαβε την εξουσία. Ο Μασίας συνελήφθη σε ένα δάσος, ενώ προσπαθούσε να διαφύγει στη ζούγκλα. Καταδικάστηκε 101 φορές σε θάνατο και εκτελέστηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1979.
Ο Τεόντορο Ομπιάνγκ ήταν πολύ πιο λογικός από το θείο του, αλλά το ίδιο απρόθυμος να μοιραστεί έστω ένα κομμάτι της εξουσίας. Επί 33 χρόνια παραμένει πρόεδρος της χώρας, στην αρχή εκλεγόταν χωρίς αντίπαλο, από τη δεκαετία του 1990 και μετά υποτίθεται ότι λειτουργούν αντιπολιτευτικά κόμματα, όμως η διαφθορά όποτε γίνονται εκλογές είναι σχεδόν απόλυτη. Σε πολλά εκλογικά τμήματα ο Ομπιάνγκ εκλέγεται με… 103% των ψήφων. Τελευταία φορά που έγιναν τέτοιες «εκλογές», με επταετή θητεία, ήταν το 2009. Υπάρχουν σημαντικές καταγγελίες για εξαφανίσεις πολιτικών αντιπάλων, βασανιστήρια και δολοφονίες. Ο Ομπιάνγκ τα αρνείται όλα αυτά και επιδεικνύει με καμάρι τη φωτογραφία του με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα, από τον οποίο έγινε δεκτός το 2009!
Η μικρή αυτή χώρα θα έμενε στο παρασκήνιο της παγκόσμιας ιστορίας (δυστυχώς δεν είναι η μόνη περίπτωση επιβίωσης παρανοϊκών δικτατόρων…) αν δεν υπήρχε το πετρέλαιο. Τα πλούσια κοιτάσματα που ανακαλύφθηκαν στα χωρικά ύδατα και τα συμβόλαια που υπέγραψε το κράτος με πανίσχυρες εταιρείες μετέτρεψαν ξαφνικά αυτή την υπανάπτυκτη χώρα στο (θεωρητικά) πιο πλούσιο κράτος του κόσμου σε κατά κεφαλήν εισόδημα! Θεωρητικά, βέβαια, διότι στην πράξη η ζωή του απλού κόσμου άλλαξε ελάχιστα προς το καλύτερο. Αυτό που άλλαξε τελείως είναι η στρατηγική σημασία του κράτους και τα δημόσια έσοδα, που εκτοξεύθηκαν προς τα πάνω…
Τα λεφτά βρέθηκαν, λοιπόν. Η ιδέα για μια πόλη στο κέντρο της ζούγκλας, μοντέρνα αλλά και… προστατευμένη από εχθρούς, σφηνώθηκε στο μυαλό του Ομπιάνγκ το 2004, όταν σε μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος το παραθαλάσσιο προεδρικό μέγαρο δέχτηκε επίθεση με κανόνια από σκάφη! Σημειωτέον ότι σαν χρηματοδότης του πραξικοπήματος κατηγορήθηκε (και καταδικάστηκε) ο Μαρκ Θάτσερ, ο εκκεντρικός γιος της άλλοτε σιδηράς κυρίας της Βρετανίας! Το πλάνο για την Ογιάλα είχε βρει πια την αφορμή του.
Οι εργασίες προχωρούν με εντατικό ρυθμό. Ισπανοί αρχιτέκτονες έχουν αναλάβει να σχεδιάσουν μια ολόκληρη πόλη 200.000 κατοίκων με όλα τα κομφόρ, με τεράστιες λεωφόρους, επιβλητικά δημόσια κτήρια, υπερσύγχρονα νοσοκομεία και σχολεία. Το θέμα είναι… πού θα βρεθούν οι κάτοικοι. Η χώρα δεν έχει περισσότερους από 700.000 κατοίκους, οι περισσότεροι από τους οποίους ζουν στο νησί και το 80% όσων ζουν στο ηπειρωτικό κομμάτι κατοικούν στην παραλιακή περιοχή. Ο Ομπιάνγκ, όμως, δεν ανησυχεί καθόλου, ξέρει ότι τα λεφτά αγοράζουν ακόμα και κατοίκους…
Η Ογιάλα αναμένεται να είναι έτοιμη το 2016, συμπτωματικά τη χρονιά των νέων προεδρικών «εκλογών». Κι αν ο τότε 74χρονος Ομπιάνγκ βαρεθεί να τρέχει τις κυβερνητικές υποθέσεις, μπορεί να τις αναθέσει στον Τεοντορίν, τον 40χρονο γιο του, που μόλις ορίστηκε αντιπρόεδρος, αλλά δεν έχει εγκαταλείψει τη ζωή του πλεϊμπόι, με βίλες σε όλα τα τουριστικά μέρη της Ευρώπης και 12 πανάκριβα αυτοκίνητα στην κατοχή του…
