Η τεχνολογία και η επιστήμη έχουν χαρίσει πολλά καλά στην ανθρωπότητα, αλλά μπορούν να πέσουν σε λάθος χέρια. Πώς μπορούμε …
Η διάρκεια συγκέντρωσης των μαθητών μειώνεται δραματικά – Φταίνε οι οθόνες; (Μέρος Α’)
Η εξέλιξη της τεχνολογίας δεν μπορεί και δεν πρέπει να ανακοπεί. Αυτό που έχει σημασία είναι να αποφασίσουμε η χρήση της να είναι δημιουργική και να ενεργοποιεί τον ανθρώπινο νου παρά να είναι αποβλακωτική με αποτέλεσμα να τον αχρηστεύει.
Όσοι είναι εκπαιδευτικοί σίγουρα θα έχουν παρατηρήσει τα τελευταία χρόνια δραματική επιδείνωση της αδυναμίας συγκέντρωσης των μαθητών. Οι μαθητές φαίνεται ότι ολοένα και περισσότερο δυσκολεύονται να μείνουν συγκεντρωμένοι σε ένα πράγμα και ότι η προσοχή τους είναι πολύ εύκολο να διαταραχθεί από οποιοδήποτε μικρό ή μεγάλο περισπασμό. Να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν αναφερόμαστε στο μικρό ποσοστό παιδιών που έχουν ΔΕΠΥ (Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας). Μιλάμε για το σύνολο των μαθητών.
Καταρχάς, να πούμε ότι η αδυναμία συγκέντρωσης προσοχής (short attention span) δεν είναι μόνο ελληνικό φαινόμενο και δεν αφορά μόνο τα παιδιά. Το ίδιο ακριβώς πρόβλημα παρατηρείται τη σημερινή εποχή και στους ενήλικες.
Διαβάστε Επίσης: ΔΕΠΥ και ενήλικη ζωή
Τα αποτελέσματα της έρευνας στον Καναδά
Σε σχετική έρευνα που έγινε το 2015 στον Καναδά (έλαβαν μέρος 2.100 άτομα) διαπιστώθηκε ότι ενώ το έτος 2000 η μέση δυνατή ανθρώπινη συγκέντρωση ήταν 12 δευτερόλεπτα, στις μέρες μας έχει μειωθεί στα 8 δευτερόλεπτα. Δηλαδή, μέσα σε ελάχιστα χρόνια οι άνθρωποι έχουν απωλέσει το ένα τρίτο της διάρκειας της συγκέντρωσής τους. Μάλιστα οι υπεύθυνοι των ερευνών ανακοίνωσαν ότι οι άνθρωποι πλέον έχουν μικρότερη διάρκεια συγκέντρωσης από τα χρυσόψαρα, γνωστά για τη φήμη ως το είδος με τη μικρότερη διάρκεια συγκέντρωσης (μόλις 9 δευτερολέπτων). Τα αποτελέσματα της έρευνας φυσικά δεν ευχαρίστησαν και πολύ τη Microsoft, την οποία παρουσίαζαν ως ηθικό αυτουργό του προβλήματος. Η Microsoft προσπάθησε να προλάβει τις τυχόν αντιδράσεις δηλώνοντας ότι η απώλεια μέρος της συγκέντρωσης του ανθρώπου αντισταθμίζεται από την αύξηση της ικανότητας για multitasking (να κάνει ταυτόχρονα πολλές εργασίες). Είναι όμως αυτό αληθές; Αν μιλάμε για εργασίες στους υπολογιστές πιθανόν η Microsoft να έχει δίκιο αλλά αν μιλάμε για οποιεσδήποτε άλλες εργασίες μάλλον έχει συμβεί το ακριβώς αντίθετο από αυτό που ισχυρίζεται.
Ένα ακόμα αξιοσημείωτο αποτέλεσμα της παραπάνω έρευνας είναι ότι στις νεαρές ηλικίες (15-25 ετών) το 77% των ερωτηθέντων απάντησε ότι όταν δεν υπάρχει κάτι άλλο που να τραβάει την προσοχή τους, το πρώτο πράγμα που τους έρχεται στο μυαλό είναι να ασχοληθούν με το κινητό τους. Αυτό είναι κάτι που όλοι το έχουμε διαπιστώσει για τους σημερινούς νέους που είναι μόνιμα με το κινητό τηλέφωνο στο χέρι. Στο χέρι και όχι στο αυτί όπως ήταν οι νέοι της ακριβώς προηγούμενης γενιάς.
Διαβάστε Επίσης: Πόσο υγιής είναι η σχέση μας με το κινητό μας τηλέφωνο;
Οι δύο παράλληλοι κόσμοι των μαθητών: ο ψηφιακός και ο πραγματικός
Ας επιστρέψουμε πάλι στους μαθητές. Στην εποχή μας, μοιάζουν σαν να ζουν σε δυο παράλληλους κόσμους. Στον έναν κόσμο, αυτόν εκτός σχολείου, τα παιδιά αντικρίζουν τον κόσμο πολλές ώρες τη μέρα μέσα από μια οθόνη. Μια οθόνη υπολογιστή, κινητού, tablet ή τηλεόρασης. Οι εικόνες εναλλάσσονται αστραπιαία, τα χρώματα είναι σε πανδαισία, υπάρχει βομβαρδισμός ερεθισμάτων και η πρόσβαση σε οποιαδήποτε πληροφορία είναι εφικτή με το πάτημα ενός κουμπιού. Το πιο σημαντικό είναι ότι το παιδί έχει την ψευδαίσθηση της επιλογής σε ένα άπειρο μενού. Και επειδή ακριβώς είναι άπειρο και είναι και πανεύκολο επιλέγει να πάρει λίγο από όλα από το μενού αυτό. Έτσι, μεταπηδά από τη μια πληροφορία στην άλλη χωρίς να στοχάζεται, χωρίς να κρίνει ορθά και χωρίς να μαθαίνει τίποτα ουσιαστικό που θα το βοηθούσε να ωριμάσει. Πρόκειται για ένα ξέφρενο σερφάρισμα με μοναδικό καύσιμο την αδρεναλίνη.
Στον δεύτερο παράλληλο κόσμο, στον κόσμο του σχολείου, έχουμε τα παιδιά να πρέπει να παρακολουθούν έναν και μοναδικό άνθρωπο (εκπαιδευτικό) για τουλάχιστον μια ώρα ο οποίος απαιτεί από αυτά απόλυτη συγκέντρωση. Αλήθεια, έχουμε αναρωτηθεί ποτέ πόσο εύκολο είναι να μεταπηδά ο μαθητής από τον ένα παράλληλο κόσμο των υψηλών ταχυτήτων και διαρκούς εναλλαγής εικόνων στον άλλο κόσμο της σχεδόν παγωμένης εικόνας; Οι εκπαιδευτικοί όσο ικανοί και να είναι, όσο ενδιαφέρον μάθημα και να προσφέρουν, είναι σίγουρο, ότι δεν μπορούν να επιτύχουν συγκέντρωση των μαθητών τους όταν εκείνοι όλη την υπόλοιπη μέρα έξω από το σχολείο εθίζονται στη, χωρίς σταματημό, διάσπαση της συγκέντρωσής τους.
Τα παιδιά γίνονται όλο και πιο αδέξια
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως, αξιοσημείωτη αύξηση μιας εντελώς πρωτότυπης μορφής μαθησιακής και αναπτυξιακής δυσκολίας, της δυσπραξίας. Η δυσπραξία (Clumsy Child Syndrome) είναι μια διαταραχή ανάπτυξης των κινητικών δεξιοτήτων. Τα παιδιά έχουν αδυναμία συντονισμού των κινήσεων που είναι πιθανό να επηρεάσει τη συμμετοχή τους σε καθημερινές δραστηριότητες, τις σπουδές και την εργασιακή ζωή. Ολοένα και περισσότερα παιδιά είναι πάρα πολύ αδέξια και δεν μπορούν να κάνουν απλές κινήσεις με τα άκρα τους, όπως το να φάνε με μαχαιροπίρουνο ή να κάνουν καλά γράμματα καθώς δεν κρατάνε σωστά το στυλό.
Όσοι είναι εκπαιδευτικοί σίγουρα θα έχουν διαπιστώσει τα τελευταία χρόνια μια αλλαγή προς το χειρότερο της ποιότητας των γραμμάτων που κάνουν οι μαθητές. Σπάνια συναντάς πλέον γραπτό με σχετικά καλά γράμματα. Με απίστευτη, όμως, ταχύτητα οι ίδιοι αυτοί μαθητές πληκτρολογούν ένα μήνυμα στο κινητό ή στον υπολογιστή τους. Τα σημερινά παιδιά προτιμούν δηλαδή να πληκτρολογούν παρά να γράφουν με το χέρι. Και σε αυτή την περίπτωση έχουμε τους δύο κόσμους του παιδιού που ανταγωνίζονται: στον κόσμο έξω από το σχολείο όπου τα παιδιά επικοινωνούν πληκτρολογώντας συνήθως λίγες και μικρής γκάμας λέξεις και στον κόσμο του σχολείου όπου τα παιδιά γεμίζουν ατέλειωτες σελίδες τετραδίων γραμμένες με το χέρι. Ένα χέρι που ολοένα και περισσότερο ξεμαθαίνει να γράφει και μαθαίνει να χτυπά πλήκτρα ή οθόνες αφής.
