Ευκαιρία για εξερεύνηση των πτυχών της ευτυχίας παρέχει το πρώτο Μουσείο Ευτυχίας που εγκαινιάστηκε στο κέντρο της Κοπεγχάγης. Η Δανία …
Η διαφορά της ηδονής από την ευδαιμονία
Πολλές φορές τυγχάνει να ταυτίζουμε την ηδονή με την ευδαιμονία. Όμως είναι δύο διαφορετικές έννοιες και όταν τις βιώνουμε, τι συμβαίνει άραγε στον εγκέφαλό μας;
Εδώ και περισσότερο από 20 χρόνια, ο καθηγητής Νευροεπιστήμης στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και ιδρυτής του Centre for Eudaimonia and Human Flourishing, Μόρτεν Κρίνγκελμπαχ, ερευνά την απόλαυση και την ευδαιμονία. «Θέλω να βρω γιατί κάνουμε ό,τι κάνουμε», δηλώνει. «Μία από τις βασικές κινητήριες δυνάμεις πίσω από αυτό φαίνεται να είναι η έλξη στην ηδονή, στην απόλαυση», τονίζει.
Eυδαιμονία, απόλαυση με νόημα
Αλλά πέραν της ηδονής, υπάρχει και η ευδαιμονία, «η απόλαυση με νόημα», σημειώνει ο Μόρτεν Κρίνγκελμπαχ. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, έχει εξετάσει τι συμβαίνει στον εγκέφαλο των ανθρώπων όταν κάνουν κάτι που μπορεί να τους αποφέρει απόλαυση: από το να ακούν μουσική ή να τρώνε σοκολάτα μέχρι το να παίρνουν ναρκωτικά ή να έρχονται σε οργασμό. «Υπάρχει ένα σύνολο περιοχών στον εγκέφαλο, το κέντρο ευχαρίστησης, που πρέπει να λειτουργεί για να νιώσεις απόλαυση», υπογραμμίζει ο καθηγητής. Το ίδιο σύστημα που ενεργοποιείται στους ανθρώπους όταν έρχονται σε οργασμό, ενεργοποιείται, παραδείγματος χάριν, και στους αρουραίους όταν γεύονται νερό με ζάχαρη. Τονίζει όμως πως ο κογχομετωπιαίος φλοιός, ο οποίος συνδέεται με την ευδαιμονία, είναι πολύ πιο ανεπτυγμένος στους ανθρώπους..
Διαβάστε Επίσης: Η χαμηλή αυτοεκτίμηση ως εμπόδιο στην ευτυχία
Η διαδικασία του εγκεφάλου σχετικά με την απόλαυση
Η διαδικασία που διενεργείται στον εγκέφαλό μας σχετικά με την απόλαυση περνάει από τρεις φάσεις, αναφέρει. Ξεκινά από τη φάση της επιθυμίας, συνεχίζει στη φάση της απόλαυσης και ολοκληρώνεται με τη φάση του κορεσμού. Αν όμως επηρεαστεί οποιαδήποτε από τις προαναφερθείσες περιοχές του εγκεφάλου, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε την απόλαυση αλλάζει. Παραδείγματος χάριν, αν είναι κάποιος εθισμένος σε κάτι, περνάει όλο τον χρόνο στη φάση της επιθυμίας, αναφέρει ο καθηγητής Κρίνγκελμπαχ. Παραδόξως, η εμπειρία του μέχρι στιγμής έχει δείξει πως ένα από τα πράγματα που βοηθούν να αλλάξει η ανισορροπία που δημιουργείται στον εγκέφαλο και αποτρέπει το άτομο από το να αισθάνεται απόλαυση ή ευδαιμονία, λόγω παραδείγματος χάριν κατάθλιψης ή εθισμού, είναι η μεθοδική χρήση ψυχεδελικών σε συνδυασμό με ψυχολογική θεραπεία. «Αλλά η ψυχαγωγική χρήση του LSD, π.χ., δεν θα βοηθήσει», εξηγεί.
Διαβάστε Επίσης: Η συνταγή της ευτυχίας κατά τον Αϊνστάιν
Η ευτυχία συνδέεται περισσότερο με μια ζωή γεμάτη νόημα
Όσον αφορά την ευτυχία, πιστεύει πως είναι κάτι πολύ άπιαστο. «Εμένα με ενδιαφέρει να βρω πώς μπορώ να κάνω τους ανθρώπους να αισθάνονται ότι η ζωή τους έχει περισσότερο νόημα», αναφέρει. Κάποιοι από τους τρόπους που η πολυετής έρευνά του έχει υποδείξει είναι οι εξής: Βαθιές συζητήσεις. Χορός με φίλους. Το να δημιουργείς μουσική. Να γίνεσαι γονιός. Να κάνεις σεξ που να είναι καλό και για τους δύο. «Τα πράγματα που μας βοηθούν να επιβιώνουμε είναι φτιαγμένα για να μας δίνουν απόλαυση», τονίζει.
Είναι καλό να υπάρχει ποικιλία στις απολαύσεις
«Το κλειδί είναι στις απολαύσεις να υπάρχει ποικιλία», λέει ο καθηγητής Κρίνγκελμπαχ, και «να δίνουμε στον εαυτό μας τον χώρο να κάνει πράγματα που τον ευχαριστούν. Εχω μάθει τη σημασία τού να επιτρέπω στον εαυτό μου να αφήνει χώρο για την απόλαυση και για εμπειρίες που έχουν νόημα». Μία από αυτές για τον ίδιο είναι η βόλτα με το ποδήλατό του στο δάσος, απολαμβάνοντας τον πρωινό ήλιο. «Κάτι συμβαίνει με τη φύση και τον τρόπο που επιδρά στον εγκέφαλο», αναφέρει. «Δεν υπάρχουν απολαύσεις υψηλής ή χαμηλής ποιοτικής αξίας, ο εγκέφαλός μας αντιδρά το ίδιο», επισημαίνει.
Όλα είναι πιο σημαντικά όταν τα μοιραζόμαστε με άλλους ανθρώπους
Το σημαντικό είναι να τις μοιραζόμαστε: «Τείνουμε να το ξεχνάμε, ο άνθρωπος είναι το φάρμακο του ανθρώπου. Αν ας πούμε έχεις κατάθλιψη, είναι σημαντικό να μην αποτραβηχτείς από τον κόσμο». Όπως και να έχει, «η ζωή είναι δύσκολη, και δεν υπάρχει ένας δρόμος για την ευδαιμονία, ούτε μπορεί να είναι κανείς συνέχεια χαρούμενος, πόσο μάλλον ευτυχισμένος». Κλείνοντας πάντως, θυμάται μια γνωστή φράση του Αυστριακού φιλοσόφου Λούντβιχ Βιτγκενστάιν. Είχε πει: «Δεν είμαστε εδώ για να περάσουμε καλά». «Μα τι λέει;» αναφωνεί ο Κρίνγκελμπαχ, σχεδόν ανήμπορος να πιστέψει τη φράση που μόλις ξεστόμισε. «Αν δεν είμαστε εδώ για να περάσουμε καλά», αναρωτιέται, «τότε γιατί είμαστε εδώ;». Και ίσως τελικά αυτό να είναι ευτυχία, η τόσο προσωπική και πολυσήμαντη, όπως την είχε αποτυπώσει και η Λίνα Νικολακοπούλου στο ποίημά της «Τα σπίτια». «Περνάνε, όλα περνάνε. Η ζωή η ίδια είναι ένα πέρασμα. “Περνάς καλά;” “Να περάσεις καλά”».
