Η χειροποίητη κεραμική αποτελεί μια αρχαία τέχνη που έχει επιβιώσει και ακόμη ευδοκιμεί στον σύγχρονο κόσμο. Είναι ένας τρόπος έκφρασης …
Η κεραμική: Ένα είδος ψυχοθεραπείας
Η χαρά της δημιουργίας, η εξέλιξη της φαντασίας και η επαφή με τον πηλό είναι μερικοί από τους πολλούς λόγους που ωθούν τους ανθρώπους στην ενασχόληση με την κεραμική.
Πολλά μπορεί κανείς να πει για την Κεραμική, τις τεχνοτροπίες της και τα παρακλάδια της, αλλά αν θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε σε κάτι τη μαγεία της, έγκειται στο εξής απλό: στη χαρά του να «γεννάς» κάτι, να το πλάθεις με τα ίδια σου τα χέρια από το μηδέν, ακόμα και αν δεν αποκτήσει κάποια χρηστική αξία.
Και αυτή η χαρά είναι που οδηγεί ολοένα και περισσότερο κόσμο τα τελευταία χρόνια στα κατά τόπους στούντιο Κεραμικής τα οποία αυξάνονται και πληθύνονται.
Μια τέχνη σε τρεις διαστάσεις
«Ο πηλός ως τρισδιάστατο υλικό που δουλεύεται με τα χέρια –αν εξαιρέσουμε τον τροχό που είναι κάτι πολύ τεχνικό και απαιτεί χρόνο– είναι μια ύλη που σε οποιονδήποτε και αν τη δώσεις, κάτι θα φτιάξει. Θα δεις αμέσως ένα τρισδιάστατο αποτέλεσμα μπροστά σου, φτιαγμένο από τα χέρια σου. Αυτό από μόνο του είναι εντυπωσιακό», μας λέει η Βίκυ Τοπαλίδου, η οποία μαζί με την Χριστίνα Παπαδοπούλου άνοιξαν το 2014 ένα studio κεραμικής, με στόχο να μυήσουν τον κόσμο στη μαγεία του πηλού.
«Σε αντίθεση με άλλες τέχνες, όπως η ζωγραφική για παράδειγμα, η Κεραμική σού προσφέρει αυτήν την άμεση επαφή με τη δημιουργία σου, χωρίς να μεσολαβεί πινέλο ή χαρτί, χωρίς να περιορίζεσαι σε δύο διαστάσεις», προσθέτει.
Πλάσιμο και τεχνικές ψησίματος
Βέβαια το πλάσιμο είναι το πρώτο στάδιο, αφού μετά ακολουθεί το ψήσιμο σε καμίνι ή ακόμα και το… μη ψήσιμο, μιας και η τελευταία τάση παγκοσμίως θέλει τα αντικείμενα από πηλό να βγαίνουν άψητα και να σαρώνουν διεθνείς διαγωνισμούς. Το ψήσιμο μπορεί να γίνει και σε φωτιά, πιο παραδοσιακά, σε ξυλοκάμινα, σε γκάζι, σε ηλεκτρικό φούρνο ή ακόμα και με τεχνικές spitfire, στις οποίες ανοίγονται λάκκοι στο χώμα και το δημιούργημα ψήνεται σε φωτιά από ξύλα. Συνήθως στα στούντιο Κεραμικής χρησιμοποιούνται καμίνια, είτε ηλεκτρικά είτε γκαζιού.
Πώς να επεξεργαστείς το αντικείμενο πριν το ψήσιμο;
Αφού το αντικείμενο στεγνώσει, μπορείς να το επεξεργαστείς σε διάφορες φάσεις του, πριν ψηθεί. Όπως μας λέει η Βίκυ, μπορείς να ζωγραφίσεις ένα μοτίβο πάνω του, να το χρωματίσεις και να παίξεις με τη διακόσμησή του και το φινίρισμα· να αφαιρέσεις, να ξύσεις, να χαράξεις. Και όταν τα κάνεις όλα αυτά, είσαι πλέον έτοιμος να το βάλεις να ψηθεί, όμως και εκεί η πορεία του δεν έχει τελειώσει ακόμα. Και πάλι μπορείς να επέμβεις χρωματικά ή ακόμα και να το γυαλώσεις, αν έχεις σκοπό να φτιάξεις κάποιο σκεύος που θα χρησιμοποιηθεί, όπως για παράδειγμα μια κούπα, ένα πιάτο ή ακόμα και μια γάστρα. Το γυαλί μάλιστα μπορεί να αποτελέσει και κομμάτι της διακόσμησης ή της φόρμας του αντικειμένου, αυξάνοντας περαιτέρω τις επιλογές που έχει στη φαρέτρα του ο επίδοξος δημιουργός.
«Ένα κομμάτι πηλός, χρόνος και χώρος»
Αυτά είναι τα τρία…προαπαιτούμενα για να ασχοληθεί κάποιος με την Κεραμική, σύμφωνα με τη Βίκυ, και είναι τόσο απλά που δεν είναι να απορεί κανείς για ποιον λόγο έχει γίνει τόσο δημοφιλές σαν χόμπι.
Η σύνδεση ανάμεσα στον πηλό και στον δημιουργό του
Όταν τη ρωτάμε τι είναι αυτό που κάνει τον κόσμο να γεμίζει το στούντιο σε καθημερινή βάση, η απάντησή της είναι αυτό που όλοι μας σκεφτόμαστε. «Από εκεί που καθόμαστε μπροστά σε οθόνες είτε δουλεύοντας είτε περνώντας χρόνο στα social, κάποια στιγμή θέλουμε να ξεφύγουμε. Να φτιάξουμε ένα υλικό, ή να συναντήσουμε ανθρώπους χωρίς να μεσολαβούν οθόνες. Ο πηλός απαιτεί προσοχή πρέπει να είσαι παρόν· σε απορροφάει και γίνεσαι εσύ το υλικό», λέει χαρακτηριστικά.
Το αποτέλεσμα είναι πάντα εντυπωσιακό
Αυτό το «παρών» λοιπόν, σε ένα χώρο που δεν είναι γραφείο, αλλά εργαστήριο, προκαλεί μια αποσύνδεση που πολύς κόσμος την έχει ανάγκη. Ύστερα βέβαια είναι και το αποτέλεσμα. Φτιάχνεις κάτι και σε μισή ώρα το βλέπεις μπροστά σου και έχει βγει από εσένα. Όταν αυτό περάσει από διάφορα στάδια και γίνει ένα αντικείμενο σε εκπλήσσει. «Είμαστε μια κοινωνία καταναλωτική, δεν έχουμε μάθει πως αυτό που χρειαζόμαστε είτε είναι διακοσμητικό είτε χρηστικό μπορούμε να το φτιάξουμε μόνοι μας», λέει η ίδια. «Αυτό είναι εντυπωσιακό».
Μια άτυπη μορφή ψυχολογικής ενδοσκόπησης
Θα έχεις ακούσει ίσως αρκετούς να παρομοιάζουν την Κεραμική με μια μορφή ψυχοθεραπείας. Η επαφή τους με τον πηλό φαίνεται να τους απελευθερώνει από τα δεσμά της καθημερινότητας. Έτσι είναι, δεν υπερβάλλουν.
«Αν πεις σε έναν ενήλικα να φτιάξει κάτι που μπορεί να μην είναι χρηστικό θα μπλοκάρει, ενώ ένα παιδί μπορεί να το κάνει επιτόπου, να φτιάξει για παράδειγμα έναν δεινόσαυρο. Έχουμε στο μυαλό μας να κάνουμε κάτι τέλειο, χωρίς αυτό να είναι απαραίτητο. Έτσι μέσα από τον πηλό περνάμε από μια διαδικασία ενδοσκόπησης, προσπερνάμε τη «λογοκρισία» και φτιάχνουμε κάτι χωρίς να μας απασχολεί αν αυτό είναι χρηστικό ή αν θα κριθεί από την κοινωνία, απλά βγάζεις μέσα σου αυτό που έχεις, αφήνεις το κεφάλι σου ελεύθερο συναισθηματικά και αυτό σε απελευθερώνει», αναφέρει σχετικά η Βίκυ.
Και πόσο θα χρειαστώ για να μάθω;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο χρονικό εύρος. Η Κεραμική είναι μια τέχνη που μπορεί να σε εκπλήξει. Αν δεν έχεις ασχοληθεί ποτέ σου με τον πηλό ενδέχεται να φτιάξεις κάτι αμέσως, γιατί δεν θα έχεις αναστολές ή είσαι σε φάση που έχεις ανάγκη να εκφραστείς. Αν πάλι έχεις ασχοληθεί με κάποια άλλη χειρωνακτική τέχνη, όπως η ξυλογλυπτική, μπορεί να σου βγει ακόμα πιο εύκολα.
