Δύσκολα παραδέχεται κάποιος ότι είναι ρατσιστής. Ωστόσο υπάρχουν πολλές μορφές ρατσισμού όπως είναι συγκεκαλυμμένος ρατσισμός. Μήπως λοιπόν είμαστε ρατσιστές, αλλά …
Φυλή και πολιτισμός: Ένα κείμενο για τον ρατσισμό
Πώς ορίζεται η φυλή; Τι είναι φυλετικός ρατσισμός και τι πολιτισμικός; Ποια είναι κυρίαρχη μορφή ρατσισμού σήμερα; Πως συγκροτείται αυτό που λέμε φυλετική ταυτότητα; Σε αυτά τα ερωτήματα, αλλά και σε άλλα πολλά, απαντά το κείμενο “Φυλή και πολιτισμός” του C.S. Strauss.
Το κείμενο «Φυλή και πολιτισμός», ούτε 40 σελίδες, έχει συμπεριληφθεί στο ίδιο βιβλίο με το «Φυλή και ιστορία», καθώς τα δύο αλληλοσυμπληρώνονται και συνδέονται.
Σε τι αναφέρεται;
O C.S. Strauss μιλάει για την έννοια της φυλής στην ανθρώπινη ιστορία, τι είναι ή τι δεν είναι, και για το γεγονός ότι οι ειδικοί δεν έχουν, ακόμη, μια απάντηση σε αυτό το ζήτημα. Οι λόγοι είναι πολλαπλοί: η έλλειψη γνώσεων, όσον αφορά τις αρχαιότερες φυλές, η πολυπλοκότητα του ορισμού, το γεγονός ότι κάθε φυλή είναι αποτέλεσμα άπειρων αλληλεπιδράσεων, εντός και εκτός της φυλής, οι δικές μας πεποιθήσεις περί καλού και κακού και το πως κρίνουμε και αξιολογούμε του άλλους, κλπ.
Ακόμα και αν η φυλή που μελετάμε δεν είναι χαμένη στα βάθη της ιστορίας, αλλά σύγχρονη και πάλι αδυνατούμε να καταλάβουμε πως και από πού προέρχονται οι συνήθειες της, καθώς δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε το «έμφυτο» από τις συνθήκες, το περιβάλλον, κλπ.
Φυλή και πολιτισμός, ποιο έρχεται πρώτο; Κατά τον συγγραφέα η φυλή, ως μικρότερη ομάδα, αν και είναι δύσκολα διαχωρίσιμα. Υπάρχουν φυλές που είναι «ανώτερες» από άλλες; Είναι «ανώτερη» η Δύση της οποίας οι κατακτήσεις έχουν επιφέρει «βαριά ανταλλάγματα»;
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Προκαταλήψεις – Στερεότυπα – Ρατσισμός: Πεποιθήσεις και συμπεριφορές που δυναμιτίζουν την κοινωνική αρμονία
Εάν με βάση, τις δικές μας αξίες, κρίνουμε άλλες φυλές, τότε κάτι δεν πάει καλά, λέει ο L. Strauss και, άρα, ο πλούτος μιας φυλής ή πολιτισμού κρίνεται από την θέση του παρατηρητή (αν θυμίζει κβαντική φυσική αυτό, ορθά το θυμίζει).
Ο συγγραφές αναφέρει πληθώρα παραδειγμάτων φυσικών συμπεριφορών που μέσα στα πλαίσια της φυλής είναι, απόλυτα, λογικά κι έχουν να κάνουν με την επιβίωση και την διαιώνιση της- άσχετα πως το αντιλαμβανόμαστε εμείς, ή, ακόμη χειρότερα, πως το κρίνουμε, προκατειλημμένοι απ’ τους δικούς μας θεσμούς.
Κάπου εδώ, ελπίζει ο Strauss ότι η γενετική μπορεί να βοηθήσει να καλύψει το χάσμα της οργανικής, φυσικής και πολιτισμικής εξέλιξης.
Κι όμως παρ’ όλες τις σύγχρονες επιστήμες μας, «τίποτα δεν δείχνει ότι οι φυλετικές προκαταλήψεις μας μειώνονται». Ο L. Strauss έγραψε αυτό το κείμενο το 1952 – θα μπορούσε να το είχε γράψει και σήμερα, το 2020!
Μήπως ο ρατσισμός, δηλαδή, η δήθεν «ιδεολογία», είναι, εν τέλει, επικάλυψη κάτι βαθύτερου, όπως η βία; αναρωτιέται ο L. Strauss. Μήπως το ότι, πλέον, ζούμε πολύ κοντά ο ένας στο άλλον, επιδεινώνει αυτήν την βία;
Οι πρωτόγονοι λαοί μας διδάσκουν την ανοχή που προϋποθέτει δύο συνθήκες: «μια σχετική ισότητα» και «μια εμπειρία φυσικής απόστασης». Με άλλα λόγια, έναν σεβασμό για τον άλλον που εμείς φαίνεται να έχουμε απωλέσει. Σεβασμό προς όλες τις μορφές ζωής, διότι ο άνθρωπος είναι σεβαστός ως μορφή ζωής κι όχι ως κύριος του κόσμου, όπως έχει βαφτίσει τον εαυτό του – ίσως από φόβο. Κι ο φόβος υποθάλπει την βία.
Είναι μια σύντομη μελέτη εναντίον όλων των μορφών διάκρισης, εκείνων της «ανωτερότητας», της Δύσης, της υπεροψίας και υπέρ ενός κόσμου, όμως, που ίσως θέλει να αλλάξει πορεία και ιδέες. Και ναι, αξίζει να διαβαστεί!
