FESTEN: μία δραματική «Οικογενειακή Γιορτή»

Το FESTEN είναι η ιστορία μιας οικογενειακής γιορτής. Για τα 60α γενέθλιά του, στο αρχοντικό του στη Δανία, ο Πατριάρχης,HelgeKlingenfelt, δέχεται την οικογένεια και τους φίλους του. Κατά τη διάρκεια, όμως, αυτής της ημέρας θα κυριαρχήσουν η έκπληξη και η αποκάλυψη. 

Αυτή η ταινία του Δανού σκηνοθέτη T. Vintenberg, έλαβε το ειδικό βραβείο κριτικής επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών το 1998.Σε κινηματογραφικό και ψυχό-κλινικό επίπεδο είναι ένα έργο, όπου το συναίσθημα αναδύεται σε κάθε έκφανση της πλοκής. 

Το Festen είναι μία από τις πρώτες ταινίες που πληρούν τους κανόνες του «Δόγμα 95», που καθιέρωσαν 4 Δανοί κινηματογραφιστές: LarsVonTrier, ThomasVintenberg, SorenKragh-Jacobsen και KristianLevring. Για αυτούς, πρόκειται για την καταπολέμηση των blockbusters, των τεχνουργημάτων και των ειδικών εφέ στο σύγχρονο κινηματογράφο, καθώς και την επιστροφή σε μια πρωτότυπη ηρεμία. Οι 10 κανόνες που επιβάλλουν οι συγγραφείς ονομάζονται,επίσης,«όρκοι αγνότητας» και προορίζονται να επιτρέψουν στους σκηνοθέτες «να αποκαλύψουν την αλήθεια των χαρακτήρων και των σκηνών τους».

Σε ψυχό-κλινικό επίπεδο, δίνεται έμφαση όχι μόνο στις συνέπειες ενός τραύματος που βασίζεται στην αιμομιξία και μετατρέπεται σε οικογενειακό μυστικό, αλλά και στη θεραπεία αυτού του τραύματος, τη βία της αιμομιξίας, τη βία της σιωπής και αυτή της καταγγελίας, τη βία ενάντια στη βία. 

Πρέπει να σημειωθεί ότι αυτή η ταινία χρησιμοποιεί τον κανόνα των τριών μονάδων που αφορούν την τραγωδία:

• Ενότητα χρόνου: η συνεδρία ξεκινά με τον εορτασμό των γενεθλίων του πατέρα.
• Ενότητα τόπου: λαμβάνει χώρα, κυρίως, στην τραπεζαρία.
• Ενότητα δράσης: ένα ακριβές έργο ανατίθεται στους Christian, Kim (ο σεφ) και τους υπηρέτες.

Αυτή η ταινία αφορά τις συνέπειες, σε όλα τα μέλη μιας οικογένειας, της αιμομιξίας του πατέρα.  Λαμβάνει υπόψη την καταστροφικότητα που προκαλείται στους Michaël, Hélène, Christian και Linda. Η βία βρίσκεται στην πλευρά του ανθρώπου (δεν υπάρχει σε ζώα που επιτίθενται για να επιβιώσουν και να υπερασπιστούν τον εαυτό τους)… Έτσι, έρχεται να εκδηλωθεί σε μια κοινωνική ζωή που ρυθμίζεται από συμβολικές ανταλλαγές.Σε όλο αυτό το οικογενειακό ψυχόδραμα, θα είναι δύσκολο για όλους να ακούσουν την κακοποίηση του πατέρα. Ο πατέρας καθορίζει καθετί και η παντοδυναμία του πατέρα επιτρέπει την παράβαση. Ο πατέρας δε γνωρίζει όρια, καμία ενοχή, κανένα νόμο. Γιατί αυτός είναι ο νόμος. 

Δύο τύποι εικόνων συνυπάρχουν στο Festen. Από τη μία πλευρά, υπάρχουν οι λήψεις που πλαισιώνονται μπροστά και στο ύψος των χαρακτήρων, των οποίων η λειτουργία, όπως σε κάθε ταινία, είναι να προωθήσει την ιστορία. Αυτά είναι “ουδέτερα” σχέδια. 

Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολλές λήψεις, αποτελούμενες από γρήγορες εναλλαγές που  δίνουν ζωήστη δράση. Αυτή θα ήταν η προοπτική της Λίντα, της νεκρής αδελφής που στοιχειώνει το σπίτι της οικογένειας. Η κάμερα συγχωνεύεται με το φάντασμάτης, όταν βλέπει τη δράση από ψηλά ταβάνια, το κλιμακοστάσιο ή τις εσοχές των διαδρόμων. Όταν η Hélène, η μεγάλη αδερφή, μπαίνει στο δωμάτιο, όπου αυτοκτόνησε η Λίντα, παρουσιάζονται τα έπιπλα, που είναι, πράγματι, καλυμμένα με λευκά σεντόνια και σκόνη.

Ένα παράξενο και εκπληκτικό σύμφωνοπεποιθήσεων καταλήγει στην ακολουθία, για να καθιερωθεί στην καρδιά της ταινίας: «Υπήρχαν πάντα φαντάσματα σε αυτό το σπίτι. Φοβάσαι;». Η ταινία θα μπορούσε, λοιπόν, να πει την ιστορία ενός φαντάσματος που θέλαμε να θάψουμε, πολύ νωρίς, και που επιστρέφει για να εκδικηθεί έναν πατέρα παιδόφιλο. Υποδεικνύοντας την παρουσία της στην Hélène στο μπάνιο, βρίσκει ένα κρυφό γράμμα στο οποίο η Λίντα εξηγεί τους λόγους για την αυτοκτονία της και πώς ο πατέρας την κακοποίησε.

Παραδόξως, το “Festen” δεν είναι, απλώς, ένα συνεχές δράμα. Θεωρείται,επίσης, μια μαύρη κωμωδία, δεδομένου ότι μπροστά σε ορισμένες σκληρότητες, το κοινό ένιωσε (και εξακολουθεί να αισθάνεται) υποχρεωμένο να γελάσει. Αυτή η διασκέδαση δεν είναι καν απαραιτήτως ανιχνεύσιμη, αλλά αυτό το συναίσθημα δημιουργεί έναν τρόπο αποσυμπίεσης από την ιστορία. 

Αυτό, όμως, που είναι ακόμα πιο απίστευτο είναι ότι η μυθοπλασία συναντά, μερικώς, την πραγματικότητα.Ωστόσο, μια ακολουθία παραμένει ασαφής. Χωρίς να την αποκαλύψει λεπτομερώς, το κοινό που ανακαλύπτει την ταινία θα δυσκολευτεί να διακρίνει το τέλος ενός ονείρου και την επανεκκίνηση με την πραγματικότητα, όταν ο κύριος πρωταγωνιστής λιποθυμά. 

Μια κάπως ανησυχητική στιγμή, αλλά που ξεχνάμε γρήγορα, γιατί η καθημερινή ζωή, που βιώνουν οι πρωταγωνιστές, φέρνει, γρήγορα, τους θεατές στο κοινό νήμα.  Η ταινία διερευνά τις κλιμακωτές συνέπειες της ανακοίνωσης του Christian, όπουαπό τη συλλογική άρνηση του εκπληκτικού δείπνου, οδηγούμαστε σεμια απρόσμενη κάθαρση.

Συντάκτης: Μικαέλα Σάβα,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.