Στη ζωή μας πολλές φορές ψάχνουμε τι είναι αυτό που μας κάνει ή τι θα μπορούσε να μας κάνει ευτυχισμένους. …
ΕΥΤΥΧΙΑ: 80 ετών έρευνα αποκαλύπτει μυστικά ευζωίας- Β’ μέρος
Η πιο μακροχρόνια έρευνα για την ευτυχία αποκαλύπτει τα συμπεράσματα της επιστήμης για το «άπιαστο» όνειρο της ευτυχίας που παραδόξως φαίνεται να μην είναι τόσο άπιαστο τελικά… Τα μαθήματα ζωής που μας εκθέτει θα δώσουν σε όλους την ευκαιρία να στοχεύσουν στο «ευ ζην», τον ακρογωνιαίο λίθο της ευτυχίας!
Στο Α’ μέρος του αφιερώματός μας, στην πραγματικά σπουδαία επιστημονική έρευνα Grant and Glueck του Harvard που έκλεισε 80 χρόνια μελετών της ζωής και της υγείας εκατοντάδων ανθρώπων, μάθαμε τι είναι αυτό που έκανε τη διαφορά στη ζωή όσων συμμετείχαν σε αυτήν. Τη διαφορά λοιπόν στη ζωή τους, αυτό που της προσέδωσε όμορφα αισθήματα και αίσθηση ευτυχίας ήταν οι ανθρώπινες σχέσεις υπό το πρίσμα της ποιότητας που αυτές είχαν και σίγουρα όχι της ποσότητας. Ας δούμε αναλυτικά πώς μπορούμε να επωφεληθούμε από τα όσα μας διδάσκει η πιο εμπεριστατωμένη έρευνα πάνω στο ζητούμενο της ανθρώπινης ευτυχίας.
3 σημαντικά μαθήματα- Μάθημα Ι
Η μελέτη μάς αφήνει τρία σημαντικά μαθήματα για τις σχέσεις. Το πρώτο είναι ότι οι κοινωνικές σχέσεις μας, μας κάνουν πραγματικά καλό και ότι η μοναξιά σκοτώνει. Αποδεικνύεται ότι οι άνθρωποι που είναι περισσότερο κοινωνικά συνδεδεμένοι με την οικογένεια, τους φίλους, την κοινότητα, είναι πιο ευτυχισμένοι, είναι σωματικά πιο υγιείς και ζουν περισσότερο από τους ανθρώπους που είναι λιγότερο καλά συνδεδεμένοι. Η εμπειρία της μοναξιάς αποδεικνύεται τοξική.
Οι άνθρωποι που είναι περισσότερο απομονωμένοι απ’ όσο θέλουν από τους άλλους (το πόσο ή το εάν θέλουν είναι σημαντικό) διαπιστώνουν ότι είναι λιγότερο ευτυχισμένοι, η υγεία τους χειροτερεύει νωρίτερα, η εγκεφαλική τους λειτουργία μειώνεται πιο γρήγορα και έχουν μικρότερη διάρκεια ζωής από τους ανθρώπους που δεν βιώνουν μοναξιά. Εδώ είναι η διάρκεια μαζί με την ποιότητα που έχει σημασία.
Μάθημα ΙΙ
Το δεύτερο μάθημα είναι ότι δεν είναι μόνο ο αριθμός των φίλων που έχουμε, ούτε το αν είμαστε ή όχι σε μια «δεσμευμένη» σχέση. Είναι η ποιότητα των στενών μας σχέσεων που έχει σημασία. Αποδεικνύεται ότι το να ζούμε εν μέσω συγκρούσεων είναι πραγματικά κακό για την υγεία μας. Οι γάμοι όπου υπάρχουν πολλές συγκρούσεις, έλλειψη στοργής ή κατανόησης, αποδεικνύονται καταστροφικοί για την υγεία μας, ίσως χειρότεροι από το διαζύγιο. Ενώ μια ζωή εν μέσω καλών και θερμών σχέσεων δρα προστατευτικά – ακόμη και ο σωματικός πόνος βιώνεται διαφορετικά. Οι άνθρωποι που ζουν σε θαλπωρή και τρυφερότητα πονούν μεν σωματικά, δίχως να μειώνεται το ποσοστό ευτυχίας ή ευμάρειας (ό,τι προτιμάτε) που νιώθουν, αντιθέτως όσοι βιώνουν μοναξιά ή μια κακή σχέση έχουν λιγότερη αντοχή στον σωματικό πόνο, αλλά και χειρότερη ψυχολογία καθώς εξασθενούν οι αντοχές, η μνήμη και το ανοσοποιητικό – εν ολίγοις χειρότερη ποιότητα ζωής γενικά.
Μάθημα ΙΙΙ
Και το τρίτο μάθημα, είναι ότι οι καλές σχέσεις δεν προστατεύουν μόνο το σώμα μας, αλλά και τον εγκέφαλό μας. Αποδεικνύεται ότι το να είσαι σε μια ασφαλή σχέση με ένα άλλο άτομο στα 80 σου χρόνια είναι προστατευτικό, ότι στους ανθρώπους που βρίσκονται σε σχέσεις όπου πραγματικά αισθάνονται ότι μπορούν να βασιστούν στο άλλον/ην σε στιγμές ανάγκης, η μνήμη τους παραμένει πιο έντονη για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Και οι άνθρωποι που βρίσκονται σε σχέσεις όπου αισθάνονται ότι δεν μπορούν να βασιστούν στον άλλον/ην, αυτοί είναι οι άνθρωποι που εμφανίζουν νωρίτερα προβλήματα μνήμης.
Να σημειώσουμε ότι οι καλές σχέσεις δεν χρειάζεται να είναι πάντα ομαλές. Μερικά από τα ογδοντάχρονα ζευγάρια της μελέτης τσακώνονταν μεταξύ τους μέρα παρά μέρα, όμως όσο ένιωθαν ότι μπορούσαν πραγματικά να βασιστούν ο ένας στον άλλον όταν τα πράγματα θα δυσκόλευαν, αυτοί οι καυγάδες δεν επιβάρυναν τη μνήμη, δεν κρατούσαν κακία και δεν επιβάρυναν την σχέση τους. (Αυτό δεν το εγγυάται ο γάμος, βέβαια δεν το εγγυάται ούτε η συμβίωση, ούτε η χωριστή κατοικία. Μην με ρωτήσετε τι το εγγυάται, διότι ούτε η μελέτη το λέει, ούτε γω το ξέρω αν και υποψιάζομαι οτι αυτό είναι κατ’ αρχήν μια συμφωνία που πρέπει να κάνει ο καθένας με τον εαυτό του…)
Δώστε έμφαση στις σχέσεις σας
Για να συνοψίσουμε: οι καλές, στενές σχέσεις είναι καλές για την υγεία και την ευημερία μας! Αυτό είναι μια σοφία παμπάλαια! Όποιον και να ρωτήσετε θα σας το πει. Γιατί όμως είναι τόσο εύκολο να το καταλάβουμε λογικά και τόσο δύσκολο να το εφαρμόσουμε στην πράξη; Διότι είμαστε άνθρωποι και συχνά αυτό που θέλουμε είναι μια γρήγορη κι εύκολη λύση, κάτι που μπορούμε να πάρουμε και που ως δια μαγείας όχι μόνο θα καλυτερέψει τη ζωή μας, αλλά θα την διατηρήσει κι έτσι επ’ άπειρον με μηδενική προσπάθεια από μέρους μας. (Αρνηθείτε το αν μπορείτε). Οι σχέσεις είναι δύσκολο πεδίο, είναι περίπλοκες και η κουραστική συχνά δουλειά της φροντίδας της οικογένειας, του συντρόφου και των φίλων, δεν έχει τίποτα το σέξι ή το ανέμελο. Αφήστε που δεν τελειώνει ποτέ.
Οι άνθρωποι στην 75ετή μελέτη που ήταν οι πιο ευτυχισμένοι στη σύνταξη, ήταν οι άνθρωποι που είχαν εργαστεί ενεργά για να αντικαταστήσουν τα πρώτα τους «παιχνίδια» με κάτι «άλλο». Πολλοί από τους άνδρες της μελέτης όταν ξεκινούσαν ως νεαροί ενήλικες πίστευαν πραγματικά ότι η φήμη, ο πλούτος και τα υψηλά επιτεύγματα ήταν αυτό που έπρεπε να κυνηγήσουν για να έχουν μια καλή ζωή. Αλλά ξανά και ξανά, κατά τη διάρκεια αυτών των 75 ετών, η έρευνά μας έδειξε ότι οι άνθρωποι που τα πήγαιναν καλύτερα ήταν εκείνοι που στηρίζονταν στις σχέσεις, στην οικογένεια, στους φίλους, στην κοινότητα.
Η μελέτη συνεχίζεται με όσους άνδρες είναι ακόμη εν ζωή, με τις γυναίκες τους και με τα παιδιά τους. Σε άλλα 75 χρόνια μάλλον παρόμοια συμπεράσματα θα έχουμε, αλλά ποιος ξέρει…
«…στον δρόμο προς την ευτυχία, χανόμαστε…»
Αυτά λέει η μεγαλύτερη έρευνα που έχει γίνει ποτέ για την ευτυχία, αλλά και πάλι η ουσία, η υφή της ευτυχίας παραμένει άπιαστη. Οι εμπειρίες των άλλων δεν μας πείθουν. Η πηγή της και ο τόπος εύρεσής της δεν είναι διόλου συγκεκριμένα – ίσως διότι είναι κάπου μέσα μας; Το λέω μιας και δεν φαίνεται να την βρίσκουμε έξωθεν…
Η αλήθεια είναι ότι δεν ξέρουμε τι ακριβώς ψάχνουμε. Απ’ την άλλη, αυτό θα μας αποτρέψει απ το ψάξιμο; Όχι βέβαια! Αντιθέτως! Όπως είπε και ο Χάρυ Κλυν: «Δεν ξέρουμε τι ψάχνουμε και δεν θα σταματήσουμε εάν δεν το βρούμε!». Ίσως η μελέτη να μας έδειξε έναν δρόμο ώστε να μην σταματήσουμε….
Και ναι, όπως είπαμε παραπάνω, η σχέση δεν χρειάζεται να είναι ερωτική, όμως είναι φορές που είναι και ερωτική: όχι εκείνο το «μια φορά κι έξω απ την πόρτα» , αλλά το άλλο: εκείνο το μυστήριο του να βλέπεις τον άλλον και να θέλεις να μπεις και να ζήσεις μέσα του, να μπει και να χαθεί μέσα σου, που κάθε τι επάνω του/της είναι νέο και πρωτόγνωρο και μοναδικό, που είναι απόλυτα σαγηνευτικό και άπιαστο και άπειρο, διότι τα λόγια δεν σε φτάνουν να το περιγράψεις, διότι δεν υπάρχουν παρά μόνο και κρυφά μέσα σου. Δεν ήξερες καν ότι υπάρχουν αλλά τα ανακάλυψες, τους έδωσες έκφραση και συνείδηση διότι ξάφνου το πρόσωπο του άλλου είναι ό,τι πιο ερωτικό έχεις γνωρίσει, ό,τι πιο οικείο, σχεδόν όπως το δικό σου, αλλά ταυτόχρονα ωραιότερο και μυστηριώδες. Οι λέξεις δεν αρκούν, είναι πολύ φτωχές για τα εκφράσουν αυτό που υπερβαίνει την ορμή του έρωτα, που γλυκαίνει σαν φως και νέος καρπός και δεν είναι παρά η αγάπη για τον άλλον. Αυτό που ίσως να είναι και η απάντηση στο τι είναι ευτυχία…
Στον δρόμο προς την αγάπη όπως και στον δρόμο προς την ευτυχία, χανόμαστε και η καρδιά μας ραγίζει ωσότου καταφέρει να ανοίξει. (παράφραση του Jalāl ad-Dīn Mohammad Rumi).
