Μία μέρα του 1922 στην Ιαπωνία, ο Αϊνστάιν έλαβε την αλληλογραφία του. Δεν είχε εύκαιρα ψιλά για να τον ανταμείψει, …
Ευτυχία: 80 ετών έρευνα αποκαλύπτει τα μυστικά της ευζωίας- Α’ μέρος
Η πιο μακροχρόνια έρευνα για την ευτυχία αποκαλύπτει τα συμπεράσματά της για το «άπιαστο» όνειρο της ευτυχίας που παραδόξως φαίνεται να μην είναι τόσο άπιαστο τελικά… Θέλει κυρίως να θέσουμε τις σωστές προτεραιότητες στη ζωή μας. Σε δύο μέρη, τα άρθρα μας εκθέτει όλα τα μυστικά της ευζωίας!
Η έρευνα «Grant and Glueck» του Harvard έκλεισε 80 χρόνια ζωής και συνεχίζει την έρευνά της, όπως όλοι μας δεν σταματούμε να αναζητούμε την ευτυχία ή στιγμές ευτυχίας που θα προσδώσουν μια αίσθηση πληρότητας και νοήματος στις ζωές μας. Κι όμως, δύο κοφτερά μυαλά του 20ου αιώνα συνόψισαν τόσο ωραία και σκωπτικά αυτό που αποκαλούμε «κυνήγι της ευτυχίας», σε δύο προτάσεις που αποτελούν τα διδάγματα μιας 80χρονης επιστημονικής έρευνας.
Πριν από περισσότερο από έναν αιώνα, κοιτάζοντας πίσω στη ζωή του, ο Mark Twain έγραψε: «Δεν υπάρχει χρόνος – τόσο σύντομη είναι η ζωή – για καυγάδες, συγγνώμες, για να κακοκαρδιζόμαστε, για κλήσεις σε λογοδοσία. Υπάρχει μόνο χρόνος για αγάπη, και ίσως, και για αυτήν, μόνο μια στιγμή».
«Κάποιοι άνθρωποι προκαλούν την ευτυχία όπου κι αν πάνε- άλλοι, απ’ όπου κι αν φύγουν» είναι η ρήση του αμίμητου Oscar Wilde! Μια τέτοια αλήθεια αν και μας κάνει να χαμογελάμε, στην ουσία της σπάνια είναι ευχάριστη, εξού και την αποφεύγουμε επιμελώς. Όμως αυτό είναι γνωστό. Ας καταπιαστούμε με το «άπιαστο», μπας και καταφέρουμε να το κατακτήσουμε: την ευτυχία.
Ένας κάποιος ορισμός
Η Βικιπαίδεια (όχι πως είναι θέσφατο η γνώμη της, είναι όμως κάτι που προέρχεται από ένα ευρύ κοινό, οπότε στατιστικά μετράει κάπως) λέει πως «ευτυχία είναι η ψυχική ικανοποίηση του ανθρώπου, προερχόμενη από την εκπλήρωση των επιθυμιών και την επιτυχία των σκοπών του». Ορισμός που μπερδεύει ακόμη περισσότερο, καθώς προσθέτει άγνωστους κι αστάθμητους παράγοντες όπως η ικανοποίηση, οι επιθυμίες, οι σκοποί/ στόχοι – όλοι υποκειμενικοί, μη-μετρήσιμοι, εν γένει μη σταθεροί παράγοντες, καθώς αλλάζουν με τον χρόνο, την ηλικία, το γεωγραφικό πλάτος και μήκος, την εκπαίδευση, το κοινωνικό γίγνεσθαι, το τι μας είπε η μάνα μας διότι της το ‘πε η μάνα της, τα social media της αρεσκείας του καθενός και τελειωμό δεν έχει η απαρίθμηση.
Κοινός, προαιώνιος στόχος το κυνήγι της ευτυχίας
Οι καημένοι οι φιλόσοφοι, οι ψυχολόγοι, οι απανταχού επιστήμονες, ερευνητές, πολιτικοί, θεολόγοι, ακόμη και οι ψευτογιατροί με τα ματζούνια, αιώνες ψάχνουν να ορίσουν, να εξηγήσουν, να κατανοήσουν, ακόμη και να πουλήσουν αυτήν τη δυσδιάκριτη, ασαφή κι αόριστη «αίσθηση» που αποκαλούμε ευτυχία και που οι εταιρείες κάθε είδους μάς υπόσχονται ότι θα την αποκτήσουμε αμέσως μόλις αποκτήσουμε και τα προϊόντα τους. Και ίσως, καθώς δεν την βρίσκουμε αλλού, τους πιστεύουμε ή κάνουμε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να προσεγγίσουμε κατά το δυνατόν αυτήν την εντελώς αόριστη «αίσθηση» – με τεράστια αποτυχία.
Γιατί αναζητούμε την ευτυχία λες και μας τη χρωστάει κάποιος;
Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι όλοι την ψάχνουμε, ψιλο-απεγνωσμένα μάλιστα. Έχουμε όμως αναρωτηθεί:
(α) Γιατί την ψάχνουμε; Είναι γραμμένο στην μοίρα/κισμέτ κλπ ότι πρέπει να είμαστε ευτυχισμένοι; Υπάρχει πουθενά μια συμπαντική υπόσχεση; Γεννήθηκες κι άρα θα πρέπει ντε και σώνει να είσαι ευτυχισμένος/η; Καμία θεολογία δεν το υπόσχεται! Καμία δεν το θέτει ως όρο της ύπαρξης! (οι θρησκείες υπόσχονται για μετά θάνατον ευτυχίες διαφόρων τύπων – εκ του ασφαλούς, βασιζόμενες στο γεγονός ότι κανείς νεκρός δεν θα διαψεύσει τις δηλώσεις τους. Είναι η ευτυχία ο στόχος της ανθρώπινης ύπαρξης; Μας το υποσχέθηκαν οι γονείς μας; Στην καλύτερη μας το ευχήθηκαν.
(β) Εάν δεν ξέρουμε τι είναι η ευτυχία, τότε με τι μέθοδο την ψάχνουμε; Έχουμε σχέδιο, πλάνο ζωής το οποίο ακολουθούμε πιστά; Πως θα βρούμε κάτι το οποίο δεν γνωρίζουμε με τι μοιάζει; Διότι όποιον κι αν ρωτήσετε, θα σας δώσει διαφορετική απάντηση για το τι είναι η ευτυχία. Ούτε οι φιλόσοφοι δεν συμφωνούν σε έναν ορισμό. Κι άλλη μια ερώτηση: Ας υποθέσουμε ότι με κάποιο τρόπο βρίσκουμε την ευτυχία – έστω ότι είμαστε σούπερ τυχεροί. Θα την αναγνωρίσουμε; Κι αν ναι (καθαρά υπόθεση εργασίας), δεν θα θέλουμε και ακόμη κάτι άλλο για να είμαστε «ευτυχισμένοι»; Διότι ό,τι έχουμε το θεωρούμε αφενός δεδομένο, αφετέρου, δικαιωματικά κι αναμφισβήτητα, πως είναι κάτι που αξίζουμε, κι άρα ανάξιο ιδιαίτερης τιμής και αναγνώρισης…
Στρέφουμε την προσοχή μας προς τη σωστή κατεύθυνση; Και ποια είναι αυτή;
Φαίνεται ατέρμονο όλο αυτό, σχεδόν άσκοπο, ένα άκαρπο και μάταιο κυνήγι που είναι πολύ δύσκολο και χρονοβόρο. Μήπως να τα παρατήσουμε και να κάνουμε κλικ στο καινούργιο ηλεκτρικό ποδήλατο ή εκείνα τα παπούτσια Nike που υπόσχονται ανεμελιά και βουνά και καθαρούς ουρανούς; Είναι πιο εύκολο. Διότι η ευτυχία φαίνεται να είναι παντού και πουθενά ταυτόχρονα. Με άλλα λόγια είναι σαν να κρύβεται. Κάτι όμως ακόμα κι αν κρύβεται δεν παύει να είναι εκεί, να είναι κάπου.
Να το δούμε αλλιώς; Όλοι αυτοί οι φιλόσοφοι, επιστήμονες κλπ είναι εξαίρετοι άνθρωποι όμως κατά τι στριφνοί και δύσκολοι – και, σημαντικό, συνήθως μοναχικοί. Μήπως ένα μέρος της απάντησης βρίσκεται πιο κοντά μας; Μήπως κρύβεται μέσα στην απλή και «βαρετή» καθημερινότητά μας; Εδώ έρχεται η επιστημονική έρευνα που θα μας διαφωτίσει σε μεγάλο βαθμό, κάντε λίγη υπομονή:
Η μεγαλύτερη μελέτη της ευτυχίας: 80 χρόνια, 724 άνδρες, 1 βασικό συμπέρασμα
Για πάνω από 80 χρόνια, η μελέτη «Grant and Glueck» του Harvard παρακολουθούσε και μελετούσε την ευημερία (την ευζωία γενικά) δύο διαφορετικών δημογραφικών ομάδων: τελειόφοιτους του Harvard από τις χρονιές 1939-1944 και μια ομάδα αγοριών από τις φτωχότερες γειτονιές της Βοστώνης, που επιλέχθηκαν ακριβώς επειδή προέρχονταν από μερικές από τις πιο προβληματικές και φτωχότερες οικογένειες στη Βοστώνη της δεκαετίας του 1930. Τα περισσότερα παιδιά ζούσαν σε υπόγεια και παράγκες, χωρίς ζεστό και κρύο τρεχούμενο νερό.
Η μελέτη αυτή μπορεί να είναι η μακροβιότερη μελέτη της ενήλικης ζωής που έχει γίνει ποτέ. Επί 75 χρόνια, παρακολουθήθηκε η ζωή 724 ανδρών, χρόνο με το χρόνο, ρωτώντας για την εργασία τους, την οικογενειακή τους ζωή, την υγεία τους και ρωτώντας σε όλη τη διαδρομή χωρίς να γνωρίζουν οι ερευνητές πώς θα εξελιχθεί η ιστορία της ζωής τους. Από πριν το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, εξετάστηκαν σχολαστικά δείγματα αίματος, πραγματοποιήθηκαν σαρώσεις εγκεφάλου, συγκεντρώθηκαν έρευνες και οι ερευνητές αλληλεπιδρούσαν με όλους αυτούς τους άνδρες από κοντά. Όπως καταλαβαίνουμε, η ίδια η διάρκεια της μελέτης απαίτησε την αφοσίωση πολλών γενεών ερευνητών.
Και η περιπετειώδης και πολυποίκιλη 75ετής πορεία ζωής αυτών των 700 περίπου ανδρών οδήγησε σε ένα συγκλονιστικά κοινό και σταθερό συμπέρασμα. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τον ψυχίατρο Robert Waldinger, διευθυντή της Μελέτης Ανάπτυξης Ενηλίκων του Χάρβαρντ: «Το σαφέστερο μήνυμα που λαμβάνουμε από αυτή την 80ετή μελέτη είναι το εξής: Οι καλές σχέσεις μας κρατούν πιο ευτυχισμένους και υγιείς. Τελεία και παύλα».
Μην μετράτε πόσους φίλους έχετε, μετράτε πόση αγάπη δίνετε και παίρνετε
Έτσι, δεν είναι η τεράστια βίλα, ένα Instagram που ακολουθείται από 10.000 άτομα, η τελευταία Lexus, το να μπεις στο εξώφυλλο ενός περιοδικού, να φτάσεις στην κορυφή της εταιρικής σκάλας ή να πας έως το φεγγάρι .Είναι, παραδόξως, η αγάπη και η στοργή. Ιδιαίτερα, διαπίστωσαν μια γενική ανάγκη για κάποιον στον οποίο μπορείς να βασιστείς και να σχετιστείς – αυτό απαλύνει τον πόνο, χαλαρώνει το νευρικό σύστημα και εμποδίζει τη γήρανση του εγκεφάλου. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι χρειάζεστε έναν τόνο φίλων ή μια σοβαρή ρομαντική σχέση. Όπως λέει ο Waldinger, «Είναι η ποιότητα των στενών σας σχέσεων που έχει σημασία. Όχι η ποσότητα».
Ποιοί είναι οι καθοριστικοί παράγοντες; Το να μην φοβάσαι να είσαι ευάλωτος μπροστά στον άλλον, να έχεις την άνεση να σε βλέπουν όπως πραγματικά είσαι. Η ασφάλεια του να μοιράζεσαι τα πιο ιδιωτικά σου πράγματα, χωρίς φόβο ή ντροπή. Αντίστοιχο διανοητικό και συναισθηματικό βάθος.
Μεταδοτική θετικότητα, δηλαδή εμπιστοσύνη στον εαυτό σου και τους άλλους. Η πεποίθηση ότι ο άλλος/η θα σε στηρίξει όταν κι εσύ στηρίζεις και αφουγκράζεσαι αυτούς που νοιάζεσαι, διαθέτεις δηλαδή ένα βαθμό ενσυναίσθησης.
Η συνέχεια στο 2ο μέρος του άρθρου με τα υπόλοιπα αποτελέσματα της έρευνας. Μείνετε συντονισμένοι…
