Ερωφίλη: η τραγωδία του Έρωτα στην Κρήτη είναι 500 ετών και συνεχίζει να εμπνέει!

Ερωφίλη: το εμβληματικό έργο της Κρητικής λογοτεχνίας που επηρέασε τη μετέπειτα λογοτεχνική παραγωγή της Μεγαλονήσου, ενέπνευσε δημοτικά ποιήματα, τραγούδια, μεταγενέστερες τραγωδίες και δεν παύει συχνά να ζωντανεύει στο θέατρο από σημαντικούς θιάσους.

Η Ερωφίλη είναι μία από τις πιο γνωστές τραγωδίες-θεατρικά του Κρητικού Γεώργιου Χορτάτση. Είναι μάλιστα από τα σημαντικότερα έργα της Κρητικής Λογοτεχνίας της Ύστερης Ενετοκρατίας.

Γενικά

Εικαζόμενη χρονιά συγγραφής είναι το 1595. Η εικασία εδράζεται στο γεγονός ότι αναφέρεται στην επιδημία πανούκλας που χτύπησε την Κρήτη την περίοδο 1592-1595. Είναι αφιερωμένο στην μνήμη του δικηγόρου Ιωάννη Μουμούρη από τα Χανιά. Η πρώτη έκδοση έγινε στην Βενετία το 1637.

Τεχνικά στοιχεία

Είναι γραμμένο σε 15σύλλαβο ομοιοκατάληκτο στίχο, εκτός από τα χορικά που είναι γραμμένα σε 11σύλαβες τρίστιχες στροφές-τερτσίνες. Έχει και ιντερμέδια που συνηθίζονται στα κρητικά θεατρικά που είναι αυτόνομης θεματολογίας. Είναι σύντομα έργα μεταξύ των πράξεων και στην Ερωφίλη είναι εμπνευσμένα από την «Απελευθερωμένη Ιερουσαλήμ», θεατρικό σχετικά με τους Σταυροφόρους και τους Τούρκους. Η Ερωφίλη τονίζει το διαχρονικό του Έρωτα, την βεβαιότητα του Θανάτου και τα δεινά της Υπερηφάνειας και της Απληστίας. 

Επίσης ο Χορτάτσης ακολουθεί με επιτυχία διάφορες καινοτομίες της εποχής. Αναβαθμίζεται η γυναικεία παρουσία. Η γλώσσα είναι η Ελληνική σε κρητική διάλεκτο χωρίς τις πρότερες Μεσαιωνικές επιρροές, και η στιχουργική είναι η παραδοσιακή. Η αποφυγή χασμωδίας δείχνει την αρτιότητα της τεχνικής του Χορτάτση. Τα ονόματα ακολουθούν την αρχαιοελληνική τάση ονοματοδοσίας με διάθεσης ειρωνείας ή σημειολογίας των ιδιοτήτων κάποιου. Ακολουθεί κριτικά ιταλικά πρότυπα της εποχής.

Δομή και υπόθεση

Η ιστορία εξελίσσεται σε πέντε πράξεις. Η υπόθεση εξελίσσεται στην Αίγυπτο όπου ο βασιλιάς Φιλόγονος ανέβηκε στον θρόνο σκοτώνοντας τον αδερφό του και παίρνοντας την γυναίκα του. Η Ερωφίλη είναι κόρη του η οποία ερωτεύεται τον Πανάρετο, γιό του Βασιλιά της Τσέρτσας. Οι Ερινύες πλέον καταδιώκουν τον Φιλόγονο. Στην συνέχεια ο Φιλόγονος μονολογεί και μετά η Ερωφίλη τού διηγείται έναν εφιάλτη. Ο βασιλιάς Φιλόγονος χρησιμοποιεί τον Πανάρετο (αγνοώντας το τι τρέχει με την κόρη του), για να την πείσει για ένα από δύο προξενιά. Στην πορεία Ερωφίλη και Πανάρετος προσπαθούν να παντρευτούν κρυφά και εντέλει το πετυχαίνουν φανερά.

Η επίδραση της «Ερωφίλης» υπήρξε πολύ ισχυρή και στη μετέπειτα κρητική λογοτεχνία, αλλά και στην επτανησιακή λογοτεχνία επίσης. Ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου και πλείστα ακόμα έργα, από δημοτικά έως σύγχρονα τραγούδια και ποιήματα έχουν την επίδραση της 500 ετών Ερωφίλης που δεν σταματά να συγκινεί στις θεατρικές τις απεικονίσεις  που είναι συχνές και από τα σημαντικότερα θέατρα της χώρας μας που θα ακολουθήσει.

Συντάκτης: Βασίλης Δεληγιάννης,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.