Ένα αφιέρωμα στο ελληνικό κρασί- Μέρος Α
«Οίνος ευφραίνει καρδίαν ανθρώπου» μας μαρτυρά η βιβλική ρήση, σύμφωνα με την οποία το κρασί είναι το πρώτιστο αγαθό που συντελεί στην ευτυχία της ψυχής μας. Εμείς οι Έλληνες το γνωρίζουμε πολύ καλά αυτό, μιας και το κρασί αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας αλλά και της κουλτούρας μας εδώ και χιλιάδες χρόνια. Από την αρχαιότητα κιόλας, ο οίνος συνοδεύει τον Έλληνα τόσο στην διατροφή του όσο και στην κοινωνική του ζωή ως ένα πολύ διαδεδομένο χαρακτηριστικό που παρίσταται στις χαρές, στις λύπες μας, στις γιορτές και τις εκδηλώσεις μας, άγγελος της ευτυχίας αλλά και της στεναχώριας, μάρτυρας της αγάπης, της φιλίας και της εμπιστοσύνης.
Η μακροχρόνια ιστορία του κρασιού στην Ελλάδα, έκαναν τον ελληνικό οίνο ένα από τα πιο νόστιμα και ποιοτικά αλκοολούχα ποτά στον κόσμο, με εξαιρετική φήμη και διθυραμβικές κριτικές απ ’όλους όσους το γεύτηκαν. Φυσικά, σε αυτό συνετέλεσε κατά πολύ η γενική γεωμορφολογία και το κλίμα της χώρας μας, το οποίο ευνοεί την καλλιέργεια της αμπέλου και την ωρίμανση νόστιμων και ζουμερών σταφυλιών. Τι είναι όμως αυτό που ξεχωρίζει το ελληνικό κρασί από όλα τα υπόλοιπα και πως ξεκίνησε αυτή η μακρόβια παράδοση στη χώρα μας;
Εν αρχή ήν… η άμπελος
Όπως όλοι γνωρίζουμε, το κρασί προέρχεται από το χυμό των σταφυλιών, όταν αυτός υποστεί μία πολύ σπουδαία χημική διεργασία, τη λεγόμενη «αλκοολική ζύμωση». Το αμπέλι λοιπόν, είναι το φυτό εκείνο απ’ όπου ξεκινούν όλα και η ιστορία του μοιάζει τόσο παλιά όσο και η ίδια η ανθρωπότητα. Η Ελλάδα γνώρισε το πρώτο κλήμα περίπου 4 χιλιετίες πριν τη γέννηση του Χριστού και έκτοτε καλλιεργείται συστηματικά προσφέροντάς μας απλόχερα τους καρπούς και τους χυμούς του. Μάλιστα, στον Όμηρο οι αναφορές στο αμπέλι και στο κρασί είναι πολυάριθμες και πολλές φορές απαραίτητες για την πλοκή της ιστορίας (ο Οδυσσέας μεθά με κρασί τον Πολύφημο προτού τον τυφλώσει).
Οι αρχαίοι Έλληνες γνώρισαν το αμπέλι από τους ανατολικούς λαούς με τους οποίους είχαν στενές εμπορικές σχέσεις, και η καλλιέργειά του εξαπλώθηκε με γοργούς ρυθμούς σε ολόκληρη τη χώρα. Σύντομα ξεκίνησε το εμπόριο ελληνικών κρασιών στη Μεσόγειο και τον Εύξεινο Πόντο, διαδίδοντας παντού στον τότε γνωστό κόσμο, το ελληνικό θαύμα.
Από το σταφύλι στο κρασί
Οι ρώγες του σταφυλιού αποτελούν την πρώτη ύλη για την παραγωγή του κρασιού. Σαν καρπός το σταφύλι αποτελείται από σάκχαρα, πλήθος οργανικών ενώσεων και νερό (κατά 70%). Φυσικά, η περιεκτικότητα στις ουσίες αυτές ποικίλει και κυρίως εξαρτάται από την ποικιλία του αμπελιού, τα χαρακτηριστικά του εδάφους στο οποίο καλλιεργείται το κλήμα, τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν, τη θερμοκρασία και το χρονικό διάστημα ωρίμανσης του σταφυλιού.
Μετά τη συγκομιδή των καρπών ακολουθεί η συλλογή του μούστου, συνήθως με σύνθλιψη των σταφυλιών. Στη συνέχεια, ο μούστος υποβάλλεται στη διαδικασία της αλκοολικής ζύμωσης με σκοπό την μετατροπή των σακχάρων σε αιθυλική αλκοόλη. Η αντίδραση αυτή είναι αποκλειστικά βιολογική, εφόσον απαιτεί την παρουσία ζωντανών οργανισμών (ζυμομυκήτων) προκειμένου να πραγματοποιηθεί. Οι ζυμομύκητες ζουν στον φλοιό των σταφυλιών και όταν έρθουν σε επαφή με τον μούστο πολλαπλασιάζονται και επιτελούν τη διαδικασία της ζύμωσης. Εκτός από αιθανόλη, η αλκοολική ζύμωση παράγει και άλλα, δευτερεύοντα προϊόντα τα οποία είναι σημαντικά για τη γεύση, την οσμή και την ποιότητα του κρασιού. Εξίσου σημαντική είναι όμως και η λεγόμενη περίοδος ωρίμανσης του κρασιού, η οποία κατά γενική ομολογία του προσδίδει καλύτερη ποιότητα. Εν γένει, ένα κρασί θεωρείται καλύτερο συνήθως λίγα χρόνια μετά την παραγωγή του.
Κρασί και υγεία
Ο ελληνικός οίνος, πέρα από γεύση και άρωμα μπορεί να μας χαρίσει πολλαπλά οφέλη για την υγεία μας. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι είναι το μοναδικό ποτό που έχει τον δικό του θεό (ο Θεός Διόνυσος της αρχαιότητας) και μάλιστα οι αρχαίοι έλληνες το θεωρούσαν θεόσταλτο αγαθό με εξαιρετικές διατροφικές και φαρμακευτικές ιδιότητες. Πράγματι το κρασί είναι ένα από τα πιο ευεργετικά προϊόντα, αρκεί να καταναλώνεται πάντα χωρίς υπερβολή, με μέτρο και σύνεση και πότε χωρίς τη συνοδεία φαγητού. Κάποιες από τις ευεργετικές επιδράσεις του οίνου στην υγεία μας είναι:
- Οι πολυφαινόλες που περιέχει δρουν ως εξαιρετικά αντιοξειδωτικά
- Μειώνει τον κίνδυνο για στεφανιαίες νόσους
- Βελτιώνει την αντίσταση του οργανισμού σε ιώσεις και κρυολογήματα
- Συμβάλει στην καλύτερη οστική πυκνότητα
- Προφυλάσσει από ορισμένους μικροοργανισμούς (ιούς και βακτήρια)
- Συμβάλει στην αύξηση της ευφυΐας, της καλύτερης ψυχικής κατάστασης και μειώνει το ψυχικό στρες.
Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με έρευνες, η αιθανόλη που περιέχεται στο κρασί αποδομείται πολύ πιο αποτελεσματικά και ομαλά στο συκώτι σε σχέση με το αλκοόλ που λαμβάνουμε από άλλα ποτά. Όμως για άλλη μία φορά, τονίζουμε πως όλα αυτά πραγματοποιούνται μόνο όταν η κατανάλωσή του γίνεται σε αποδεκτά πλαίσια (1-3 ποτήρια κρασί την ημέρα πάντα με τη συνοδεία φαγητού).
(Το άρθρο συνεχίζεται στο 2ο μέρος…)
