Ομολογουμένως αυτή η χρονιά δεν ήταν μία χρονιά την οποία θα θυμόμαστε με χαρά. Ωστόσο υπήρξαν και θετικές εξελίξεις όπως …
Εμβόλιο COVID-19: όλα όσα θέλετε να γνωρίζετε
Η χρονιά που, μόλις, πέρασε ήταν, αναμφισβήτητα, η πιο διαφορετική που έχουμε ζήσει τις τελευταίες δεκαετίες. Η συνθήκη μίας νέας πανδημίας, κυριολεκτικά, έφερε τα πάνω κάτω στη -μέχρι πρότινος- συνηθισμένη καθημερινότητά μας, αφήνοντάς μας μία αίσθηση αβεβαιότητας και ανασφάλειας για την υγεία τη δική μας, αλλά, κυρίως, των κοντινών μας προσώπων.
Μέσα σε αυτή τη χρονιά ακούστηκαν πολλές διαφορετικές φωνές, σχετικά με την ασθένεια COVID-19, αλλά και τα μέτρα των lockdown που πάρθηκαν ανά τον κόσμο, με κάποιες από αυτές να αρνούνται την ύπαρξη του ιού, άλλες να μην πιστεύουν στην τήρηση των μέτρων και αρκετές να αμφισβητούν τη σοβαρότητα της κατάστασης. Φυσικά, σε τέτοιες περιπτώσεις, πάντα ο πρώτος και ο τελευταίος λόγος ανήκουν στην επιστήμη, και αυτό είναι αδιαπραγμάτευτο.
Τελειώνοντας, λοιπόν, αυτή η τόσο παράξενη χρονιά, μας έφερε το πιο ελπιδοφόρο μήνυμα που θα μπορούσε. Την έγκριση του πρώτου εμβολίου, ενάντια στη νόσο COVID-19. Όπως ήταν αναμενόμενο, η ταχύτητα δημιουργίας αυτού το πρωτοπόρου εμβολίου δημιούργησε ένα κύμα αμφιβολιών στον γενικό πληθυσμό, διχάζοντας, ξανά, τον κόσμο σε άτομα «υπέρ» και «κατά» του εμβολίου. Στο παρόν άρθρο θα λύσουμε τις πιο εύλογες απορίες, σχετιζόμενες με το εμβόλιο και την πανδημία που βιώνουμε.
Γιατί να κάνω το εμβόλιο SARS-COV-2;
Τα εμβόλια παρασκευάζονται με σκοπό την αντιμετώπιση νοσημάτων που δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν, μόνο, με την εφαρμογή άλλων μέτρων δημόσιας υγείας. Στόχος τους είναι να περιορίσουν και να εξαλείψουν νοσήματα με υψηλή μεταδοτικότητα, με σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία των ανθρώπων, με υψηλή θνητότητα, με μεγάλη επιβάρυνση στα συστήματα υγείας, αλλά και με δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις στην κοινωνία.
Ο κορονοϊός SARS-CoV-2 είναι ένας νέος ιός που, μέσα σε ένα χρόνο από την εμφάνισή του, επηρέασε δραματικά τις ζωές όλων των ανθρώπων, παγκοσμίως. Έχει υψηλή μεταδοτικότητα, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατο να ελεγχθεί, μόνο, με την εφαρμογή των άλλων, πιο γνωστών σε όλους μας, μέτρων δημόσιας υγείας, επιβαρύνει σοβαρά, σε πολλές περιπτώσεις, την υγεία των νοσούντων, μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια πολλών ανθρώπινων ζωών, ακόμα και υγιών ατόμων, επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα όλων, δοκιμάζει τα συστήματα υγείας και δημιουργεί ανεπανόρθωτες οικονομικές επιπτώσεις σε όλον τον πλανήτη. Αντιλαμβανόμαστε, λοιπόν, ότι ο προληπτικός χαρακτήρας του εμβολίου είναι ο μόνος τρόπος για να βγούμε από αυτόν τον φαύλο κύκλο της πανδημίας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ποιος είναι ο Έλληνας που βρίσκεται στα ηνία της φαρμακευτικής εταιρείας Pfizer
Το εμβόλιο SARS-COV-2 είναι ένα πρωτοπόρο mRNA εμβόλιο. Τι είναι αυτή η τεχνολογία και πόσο επηρεάζει τον οργανισμό μας;
Για να απαντήσει κάποιος σε αυτό το ερώτημα χρειάζεται να διαθέτει βασικές γνώσεις βιοχημείας και ανοσολογίας. Σε αυτό το σημείο, λοιπόν, καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικό είναι να μην παραβλέπουμε τη γνώμη των ειδικών. Θα απαντήσουμε στο ερώτημα εξηγώντας με απλά λόγια.
Αρχικά, είναι καλό να διευκρινίσουμε ότι τα mRNA εμβόλια δε μας μεταφέρουν τον κορονοϊό και δεν επηρεάζουν ούτε αλληλεπιδρούν με το DNA μας. Όπως και οι άλλοι τύποι εμβολίων COVID-19, τα εμβόλια τύπου mRNA δίνουν οδηγίες στα κύτταρά μας να παράγουν δομικά τμήματα του κορονοϊού, όπως τις ακίδες που έχει στην επιφάνειά του (ή τμήμα αυτών). Συγκεκριμένα, κύτταρα του ανοσοποιητικού μας συστήματος αναγνωρίζουν αυτό το «ξένο σώμα» και ξεκινά η πολύπλοκη -αλλά τυπική για το σώμα- διαδικασία της ανοσοαπόκρισης, γεγονός που συμβαίνει και στη φυσική λοίμωξη από COVID-19. Στο τέλος της διαδικασίας, το σώμα μας έχει μάθει πως να μας προστατεύει από μελλοντικές μολύνσεις.
Από την άλλη πλευρά, το mRNA του ιού που μας χορηγείται, μέσω του εμβολίου, δεν έχει την ικανότητα να περάσει στον πυρήνα των κυττάρων μας (όπου βρίσκεται το DNA) και να προκαλέσει την οποιαδήποτε αλλαγή. Παραμένοντας έξω από τον πυρήνα λοιπόν, χρησιμοποιείται, αποκλειστικά, δίνοντας την πληροφορία σύνθεσης της πρωτεϊνικής ακίδας του ιού και, κατόπιν, αποικοδομείται με φυσικούς μηχανισμούς. Συνεπώς, δεν είναι σε θέση ούτε να επηρεάσει το σώμα μας ούτε να προκαλέσει την οποιαδήποτε αλλαγή στο DNA μας.
Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο για τον κορονοϊό;
Η αποτελεσματικότητα ενός εμβολίου ελέγχεται με μελέτες σε μεγάλο δείγμα πληθυσμού. Αυτή τη στιγμή, τα προς έγκριση εμβόλια δείχνουν μία μεγάλη αποτελεσματικότητα της τάξεως του 95%. Οι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί που εγκρίνουν την κυκλοφορία των εμβολίων θέτουν την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια των εμβολίων ως προτεραιότητα.
Μπορεί να κάνω το εμβόλιο και, τελικά, να νοσήσω από κορονοϊό;
Κανένα εμβόλιο δεν είναι 100% αποτελεσματικό. Άρα, μπορεί, σε κάποιες περιπτώσεις, να ασθενήσει κάποιος από τον νέο κορωνοϊό, παρόλο που έχει κάνει το εμβόλιο. Επομένως, θα πρέπει οι πολίτες να συνεχίσουν να παίρνουν τις συνιστώμενες προφυλάξεις για την αποφυγή μόλυνσης, δηλαδή οι εμβολιασμένοι θα πρέπει να συνεχίσουν τη χρήση μάσκας, την τήρηση κοινωνικής απόστασης, την τακτική και σχολαστική υγιεινή των χεριών και την καθαριότητα του χώρου όπου ζουν ή εργάζονται.
Τα εμβόλια, έναντι της νόσου COVID-19, φαίνεται ότι μειώνουν την πιθανότητα να νοσήσει κάποιος από τη νόσο. Κάθε εμβόλιο έχει δοκιμαστεί σε περισσότερα από 20.000 άτομα σε διάφορες χώρες και έχει αποδεκτό προφίλ ασφάλειας. Χρειάζονται μερικές εβδομάδες για να μπορέσει κάποιος να αναπτύξει ανοσία και να είναι προστατευμένος, μετά τη χορήγηση του εμβολίου. Μερικοί άνθρωποι ενδέχεται να νοσήσουν από COVID-19, παρά το ότι έχουν εμβολιαστεί, αλλά η νόσηση μπορεί να είναι λιγότερο σοβαρή.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Μύθοι και αλήθειες για τα εμβόλια
Εφόσον το εμβόλιο δεν προστατεύει 100% από τη νόσο του κορονοϊού, γιατί να το κάνω;
Τα νέα εμβόλια, όπως προκύπτει από τις κλινικές δοκιμές, μειώνουν τον κίνδυνο εκδήλωσης συμπτωμάτων και, πιθανά, τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης από τον ιό. Αυτό είναι πολύ σημαντικό, γιατί ταυτόχρονα μειώνεται ο κίνδυνος νοσηλειών, ο κίνδυνος απώλειας ανθρώπινων ζωών και, πιθανά, ο κίνδυνος μακροχρόνιων επιπλοκών που προκαλεί ο ιός σε κάποιους ασθενείς, όπως επιπλοκές στο καρδιαγγειακό και το αναπνευστικό σύστημα.
Ανάλογη εμπειρία τέτοιας αποτελεσματικότητας, υπάρχει και με άλλα εμβόλια που χρησιμοποιούνται, επί έτη, στην ιατρική. Για παράδειγμα, το εμβόλιο της γρίπης κατά του H1N1 δεν είναι το ίδιο αποτελεσματικό, κάθε έτος, στον έλεγχο του νοσήματος. Διάφοροι παράγοντες, όπως η ικανότητα του ιού να μεταλλάσσεται, το στέλεχος του ιού που θα επικρατήσει κάθε χρόνο ή η γεωγραφική περιοχή, μπορεί να επηρεάσουν την αποτελεσματικότητα του εμβολίου στον έλεγχο του νοσήματος. Ακόμα, όμως, και λιγότερο αποτελεσματικά εμβόλια γρίπης, στο παρελθόν, φαίνεται ότι, συνολικά, μειώνουν τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης στον πληθυσμό.
Η ταχύτητα κατασκευής του εμβολίου μήπως έχει αντίκτυπο στην ασφάλειά του;
Πράγματι, η νέα πανδημία από τον νέο κορονοϊό SARS-CoV-2 και οι σημαντικές επιπτώσεις αυτής στις ζωές των ανθρώπων, άσκησαν μεγάλη πίεση για την, όσο το δυνατόν, ταχύτερη παρασκευή ενός εμβολίου, κατά του νέου ιού. Για τον λόγο αυτό, επιταχύνθηκαν, όσο το δυνατόν περισσότερο, οι διαδικασίες παρασκευής και έγκρισής του και χρηματοδοτήθηκαν εταιρίες, που εμπλέκονται στην παραγωγή του, από διάφορα κράτη. Ωστόσο, τα στάδια εκτίμησης της αποτελεσματικότητας και ασφάλειας του εμβολίου και οι αρμόδιοι ελεγκτικοί μηχανισμοί δεν παρακάμπτονται ποτέ, καθώς, πάντα, η παραγωγή των εμβολίων συνάδει με τις δύο αυτές απαρέγκλιτες παραμέτρους: την αποτελεσματικότητα και την ασφάλειά τους.
Συνεπώς, η πρωτοφανής διεπιστημονική συνεργασία που έλαβε χώρα, η σύγχρονη τεχνογνωσία στον τομέα της βιοχημείας και της ιατρικής και, φυσικά, η συνεχής χρηματοδότηση για την έρευνα του εμβολίου, κατά τον νέο κορονοϊό, έχουν συμβάλει στη δημιουργία ενός πρωτοπόρου και ασφαλούς εμβολίου.
