Η εμπειρία της αφύπνισης: όταν ο Θάνατος μας χαρίζει μία Υπέροχη Ζωή
Ακούγεται οξύμωρο, πώς είναι δυνατόν μία εμπειρία κοντά στο θάνατο να μας ωφελεί στη ζωή μας. Κι αν είναι, ‘αλάτι ο θάνατος και τη ζωή μας πολύ την νοστιμίζει’ (Ν. Καζαντζάκης), πώς μπορούν οι άνθρωποι να επωφεληθούν από ένα πλησίασμα με τον θάνατο;
Οι άνθρωποι αλλάζουν, αλλάζουν γιατί το θέλουν πραγματικά και κάποιες φορές αλλάζουν γιατί κάτι συνέβη και άλλαξε τη ζωή τους, την οπτική τους για τη ζωή άρδην. Στην λογοτεχνία και στο θέατρο μία τέτοια εμπειρία αφύπνισης δεν είναι σπάνια. Η τέχνη αγαπά άλλωστε το οξύμωρο και αρέσκεται στην ένταση του δράματος. Ένας φιλάργυρος γέροντας τσιγκούνης (βλ. Εμπενίζερ Σκρουτζ) σε συναίσθημα στον εαυτό του και τους γύρω του που αλλάζει βλέποντας τον Θάνατό του να πλησιάζει και πως όλα αυτά που φύλαγε δεν μπορούν να τον φυλάξουν από την θνητότητά του.
Στην θεραπεία, δεν είναι λίγες οι φορές που οι άνθρωποι ενώ είναι κοντά στην αλλαγή δεν την τολμούν παρά μετά από ένα σπουδαίο γεγονός, μία εμπειρία που τους ωθεί να δεσμευτούν ουσιαστικά έναντι της ύπαρξής τους. Είναι μία εμπειρία που συγκλονίζει τον άνθρωπο σχετικά με το ποιος είναι, την ουσία της ίδιας του της ύπαρξης. Ο άνθρωπος αποκτά συναίσθηση της ύπαρξής, πονά για την θνητότητά του, αλλά και συμπονά τους άλλους.
Πολλά από όσα γνωρίζουμε προέρχονται από την φιλοσοφία και την δουλειά του υπαρξιακού ψυχοθεραπευτή Γιάλομ. Η υπαρξιακή ψυχοθεραπεία εστιάζει σε τέτοιες εμπειρίες, εμπειρίες αφύπνισης. Τέτοια γεγονότα μπορεί να αποτελέσουν:
- Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μία σοβαρή ασθένεια, η διακοπή μίας στενής σχέσης, ένα διαζύγιο, ένα κατακλυσμικό τραύμα, όπως μία ληστεία κτλ., ένα μείζον ορόσημο ζωής όπως τα γενέθλια στα πενήντα, εξήντα, ειδικά αν συνδέονται με την ηλικία του θανάτου ενός γονέα, η συνταξιοδότηση, η διανομή της περιουσίας, η σύνταξη μίας διαθήκης κ.ο.κ.
- Τέτοια προσωπικά, συνδεδεμένα άρρηκτα με την ιστορία κάποιου, αλλά και πανανθρώπινα γεγονότα όπως η αρρώστια και η απώλεια του συντρόφου, για παράδειγμα, συνήθως συνταράζουν τον άνθρωπο και τον φέρνουν αναπόφευκτα μπροστά στην ιδέα του δικού του θανάτου.
Σε μια τέτοια επίγνωση, την επίγνωση του θανάτου του, ο άνθρωπος δύναται να βρει τρόπους για να καθησυχάσει το άγχος του θανάτου και την αγωνία που τον κυριεύει. Εκεί, είτε επιλέγει να απωθεί την ιδέα του θανάτου και να αναλώνεται σε εφήμερους περισπασμούς, να τρέχει πίσω από τις καθημερινές υποχρεώσεις, δουλειές κτλ., είτε συγκλονισμένος από την επίγνωση της δικής του θνητότητας αναζητά τρόπους να ανακουφιστεί.
Ο άνθρωπος αναλαμβάνοντας την εύθηνη της ζωής του αναζητά μία ζωή με αυθεντικότητα, με ανθρώπινη σχέση με τους άλλους, με όρους ανθρωπισμού, συμπόνιας και σεβασμού προς τον εαυτό και τον άλλο, μία ζωή με νόημα και σκοπό την αυτοπραγμάτωση της ίδιας του της φύσης. Ο άνθρωπος έχει να διαλέξει το μονοπάτι της δικής του νοηματοδότησης της ζωής του. Αρκετοί στρέφονται στη πίστη στον Θεό, ή σε ανώτερη δύναμη, άλλοι ανακουφίζονται από την φιλοσοφία, την τέχνη, την ψυχοθεραπεία. Κλείνοντας κρατάω τα λόγια του Ισοκράτη σαν προσωπική παρηγοριά και ώθηση της δικής μου αυτοπραγμάτωσης…
‘Αφού πλάσθηκες με θνητό σώμα, προσπάθησε να αφήσεις ανάμνηση της ψυχής σου’. (Ισοκράτης, 436- 338 π.Χ.)
Σταυρούλα Στυλ. Παπαδονικολάκη
Ψυχολόγος ΜΑ Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια
Τηλ. 694 7211 665
Email: info@psyathens.gr
Website: www.psyathens.gr
