Εμφιαλωμένο νερό ή νερό βρύσης; Τι να προτιμήσω;
Τα τελευταία χρόνια, η συζήτηση για την ασφάλεια του νερού που καταναλώνουμε είναι πάντα επίκαιρη και ενδιαφέρουσα. Τι νερό να επιλέξει τελικά ένας ενήλικας για να πιει; Της βρύσης ή εμφιαλωμένο; Μερικά χρόνια πριν, ίσως η απάντηση να ήταν μονόδρομος με τους περισσότερους να επιλέγουν το εμφιαλωμένο, όμως στις μέρες μας, που τα φίλτρα νερού μπαίνουν σε κάθε σπίτι, οι απόψεις διίστανται. Σε αυτή την «αλλαγή προτίμησης» έχει παίξει σημαντικό ρόλο η οικονομική κρίση σε σχέση με την πολύ υψηλή τιμή του εμφιαλωμένου νερού, αλλά και οι αμφιβολίες που γεννιόνται σχετικά με την ασφάλειά του. Αντίθετα με την Ελλάδα, οι άλλες χώρες της Ε.Ε. καταναλώνουν ως επί το πλείστον εμφιαλωμένο νερό (περίπου 80-100 λίτρα τον χρόνο ανά άτομο).
Το εμφιαλωμένο νερό στο… μικροσκόπιο
Το εμφιαλωμένο νερό που αγοράζουμε μπορεί να χωριστεί σε διάφορα είδη, ανάλογα με την πηγή προέλευσής του. Έτσι διαχωρίζουμε:
(α) το φυσικό μεταλλικό νερό (natural mineral water), που προέρχεται από υπόγεια νερά, τα οποία περιέχουν ένα σταθερό επίπεδο μετάλλων και ιχνοστοιχείων,
(β) το νερό φυσικής πηγής (spring water), το οποίο προέρχεται από υπόγεια υδροφόρα στρώματα από τα οποία το νερό εκρέει φυσικά στην επιφάνεια της Γης,
(γ) το καθαρισμένο νερό (purified water), που προέρχεται από επιφανειακά ή υπόγεια νερά, τα οποία έχουν υποστεί επεξεργασία προκειμένου να είναι κατάλληλα για κατανάλωση από το κοινό,
(δ) το αρτεσιανό νερό (artesian water), το οποίο προέρχεται από ένα πηγάδι, που διαπερνά ένα υδροφόρο στρώμα όπου η πιεζομετρική στάθμη του νερού είναι υψηλότερη από την κορυφή του υδροφόρου στρώματος,
(ε) το νερό με ανθρακικό (sparkling water) το οποίο μετά από σχετική επεξεργασία και πιθανή προσθήκη διοξειδίου του άνθρακα, περιέχει το ίδιο ποσοστό διοξειδίου του άνθρακα που είχε αρχικά στην πηγή και τέλος,
(στ) το νερό γεώτρησης (well water), το οποίο προέρχεται από υπόγεια υδροφόρα στρώματα.
Στις πρώτες δύο κατηγορίες εμφιαλωμένων νερών, δεν επιτρέπεται, βάση νομοθεσίας, καμία επεξεργασία απολύμανσης, και γενικά, οι διεργασίες που επιτρέπονται να γίνουν είναι ελάχιστες (π.χ. μπορεί να προστεθεί διοξείδιο του άνθρακα, ώστε να γίνει ανθρακούχο). Η εμφιάλωση γίνεται επιτόπου και συσκευάζεται άμεσα από την πηγή, σε ειδικές πλαστικές (PET) ή γυάλινες φυάλες, σύμφωνα με το κανονισμό της ΕΕ 852/2004/EC. Φυσικά, για να πάρει μια επιχείρηση άδεια εμφιάλωσης, πρέπει να περάσει από τους κατάλληλους ελέγχους, ώστε να ελεγχθεί, αφενός η μικροβιολογική περιεκτικότητα του νερού, αφετέρου η χημική του σύσταση, η οποία πρέπει να είναι σταθερή και να μην μεταβάλλεται.
Ακόμη, συσκευασμένο σε φιάλες μπορούμε, ακόμη, να βρούμε και το λεγόμενο «επιτραπέζιο νερό», το οποίο μπορεί να προέρχεται από πηγή ή να είναι ένα κοινό νερό από ένα ποτάμι ή μία λίμνη, όπως το νερό βρύσης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση το νερό αυτό μπορεί να υποστεί επεξεργασία και απολύμανση για απομάκρυνση του μικροβιακού του φορτίου ή αλλαγή της σύστασής του, και να εμφιαλωθεί στη συνέχεια.
Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, το νερό εμφιαλώνεται σε πλαστικά ή γυάλινα μπουκάλια. Ομως τα πλαστικά μπουκάλια κατασκευάζονται από ΡΕΤ (τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο). Για την παραγωγή ΡΕΤ, το 90% των παραγωγών χρησιμοποιούν τον καταλύτη τριοξείδιο του αντιμονίου, ο οποίος θεωρείται από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας ως πιθανό καρκινογόνο στοιχείο. Για το λόγο αυτό, είναι πολύ σημαντικό να μην επαναχρησιμοποιούμε τα πλαστικά μπουκάλια μετά τη χρήση τους, αλλά και να μην εκθέτουμε τις συσκευασίες του νερού σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες (35-40ο C).
Το νερό βρύσης
Συνήθως, το πόσιμο νερό της βρύσης προέρχεται από επιφανειακούς υδάτινους πόρους, όπως ποτάμια ή λίμνες και απαιτεί συγκεκριμένη επεξεργασία, ώστε να διασφαλιστεί η μικροβιολογική του ασφάλεια και η χημική του σύσταση. Για την ασφάλειά του είναι υπεύθυνη η αρμόδια επιχείρηση ύδρευσης κάθε περιοχής.
Στην περίπτωση της Αττικής, η ΕΥΔΑΠ προμηθεύεται ακατέργαστο νερό, κυρίως από επιφανειακούς υδατικούς πόρους (Μαραθώνας, Υλίκη, Μόρνος, Εύηνος), και στη συνέχεια το νερό αυτό μεταφέρεται μέσω ενός εκτενούς συστήματος εξωτερικών υδραγωγείων στις τέσσερις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού (Γαλατσίου, Αχαρνών, Πολυδενδρίου, Ασπροπύργου) όπου υποβάλλεται σε επεξεργασία, που το καθιστά πόσιμο. Από αυτές μεταφέρεται μέσω του δικτύου ύδρευσης στα σπίτια μας.
Σε κάποιες περιοχές της χώρας μας, βέβαια, κυρίως στα νησιά, το νερό δεν είναι πόσιμο, κάτι που φυσικά το καταλαβαίνει απευθείας κάποιος που θα το δοκιμάσει (π.χ. είναι πολύ γλυφό).
Πώς ξέρουμε ότι το νερό που πίνουμε είναι ασφαλές;
Αν πρόκειται για εμφιαλωμένο νερό, οι παραγωγοί του πρέπει να διασφαλίσουν ότι λαμβάνουν όλες τις απαραίτητες προφυλάξεις, ώστε να εγγυηθούν την ασφάλειά του, ανεξάρτητα από την πηγή του. Οι βασικές καλές εργοστασιακές πρακτικές, που πρέπει να ακολουθούν, αφορούν, τόσο στην προστασία της ίδιας της πηγής από εξωτερικούς παράγοντες επιμόλυνσης, όσο και στην προστασία κατά τη διάρκεια της εμφιάλωσης. Αλλά και μετά την απομάκρυνση του φορτίου από το εργοστάσιο θα πρέπει να φροντίσουν για τη σωστή διανομή και αποθήκευσή του. Ειδικά στη χώρα μας, όπου το καλοκαίρι η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει τους 40 βαθμούς, κατάσταση στην οποία αυξάνεται σημαντικά το μικροβιακό φορτίο, οι συνθήκες διανομής και αποθήκευσης είναι ακόμα πιο σημαντικές. Έτσι λοιπόν, αν το εμφιαλωμένο νερό υπόκεινται σε συνεχείς χημικούς και μικροβιολογικούς ελέγχους σε κάθε φάση της παραγωγής του, είναι ασφαλές για κατανάλωση οπότε αφήνεται στην κυκλοφορία.
Προκειμένου να είστε σίγουροι για το εμφιαλωμένο νερό που αγοράζετε, επιλέξτε προσεκτικά το σούπερ μάρκετ από το οποίο θα το προμηθευτείτε, ελέγχοντας τις συνθήκες αποθήκευσης (υπό σκιά ή στον ήλιο, σε δροσερό ή θερμό περιβάλλον κλπ).
Τι νερό να επιλέξω τελικά;
Στην Ευρώπη οι κανόνες ασφαλείας, που αφορούν στο εμφιαλωμένο και στο πόσιμο νερό βρύσης, είναι ιδιαίτερα αυστηροί έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ποιότητά του. Οι συχνοί έλεγχοι από τους αρμόδιους φορείς της Πολιτείας είναι απαραίτητοι, για να διασφαλίζουν ότι τηρούνται όλοι οι κανονισμοί και να προστατεύουν την υγεία των καταναλωτών. Εφόσον οι φορείς μας εξασφαλίζουν ότι οι έλεγχοι είναι συχνοί και αυστηροί, το τι τελικά θα επιλέξουμε εξαρτάται από τη γευστική μας προτίμηση. Αυτό εξάλλου έχουν δείξει και μελέτες σε χώρες όπως η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία, όπου οι καταναλωτές δηλώνουν ότι το βασικό κριτήριο επιλογής νερού είναι κυρίως η γεύση του.
