Τα Χριστούγεννα είναι μια από τις σημαντικότερες γιορτές για τους χριστιανούς σε όλο τον κόσμο. Τα τελευταία χρόνια όμως ο …
Είναι τα Χριστούγεννα χριστιανική γιορτή;
Είναι άραγε αμιγώς χριστιανική η γιορτή των Χριστουγέννων; Πώς καθιερώθηκε ο εορτασμός της και κάτω από ποιες συνθήκες;
Τα Χριστούγεννα γιορτάστηκαν πρώτη φορά το 376 μ.Χ.
Κανένας δεν μπορεί με βεβαιότητα να ορίσει την πραγματική ημερομηνία γέννησης του Ιησού. Ο Ιησούς γεννήθηκε μεταξύ 7 και 2 π.Χ., σύμφωνα με ιστορικούς, θεολόγους αλλά και τον Πάπα Βενέδικτο.
Ο λανθασμένος υπολογισμός έγινε από τον Διονύσιο τον Μικρό, τον εφευρέτη του σύγχρονου ημερολογίου και του διαχωρισμού της ιστορίας σε δύο εποχές βάσει της γέννησης του Ιησού, που χρησιμοποιήθηκε αργότερα από το Γρηγοριανό Ημερολόγιο.
Όπως και να έχει, η ημερομηνία γέννησης του Ιησού είναι άγνωστη και μπορούμε μόνο λογικά να συμπεράνουμε πως έλαβε χώρα κάποια ανοιξιάτικη νύχτα, καθώς η αφήγηση με τον στάβλο που όλοι ξέρουμε αναφέρει βοσκούς στην ύπαιθρο με τα ζώα τους.
Διαβάστε επίσης: Ιησούς: Ιστορικό πρόσωπο;
Αρχικά εορτάζονταν στις 6 Ιανουαρίου
Οι Χριστιανοί δεν γιόρταζαν πάντα τη Γέννηση του Χριστού στις 25 Δεκεμβρίου. Στην αρχή καθορίστηκε να γιορτάζεται στις 6 Ιανουαρίου, μαζί με τη γιορτή της Βάπτισης του Χριστού. Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός τόνιζε ότι οι Χριστιανοί γιορτάζουν τα Θεοφάνια διότι ο Θεός φάνηκε σαν άνθρωπος, τα δε Χριστούγεννα διότι ο Χριστός γεννήθηκε σαν άνθρωπος.
Ενώθηκαν λοιπόν αυτές οι γιορτές και καθορίστηκε να γιορτάζονται στις 6 Ιανουαρίου, γιατί οι πρώτοι Χριστιανοί αγαπούσαν τα σύμβολα. Ο Απόστολος Παύλος παραβάλει τον Ιησού με τον Αδάμ: επειδή ο πρώτος άνθρωπος πλάστηκε την έκτη ημέρα της δημιουργίας, οι Χριστιανοί καθόρισαν την εορτή των Χριστουγέννων στις 6 Ιανουαρίου, την έκτη ημέρα από την Πρωτοχρονιά.
Διαβάστε ακόμη: Η ιστορία της βασιλόπιτας – έθιμο και των αρχαίων Ρωμαίων!
Πολύ πριν την εξάπλωση του Χριστιανισμού στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ακόμα και πριν τη γέννηση του Ιησού, τηρούνταν διάφορα έθιμα που έμοιαζαν με τα σημερινά Χριστούγεννα, όπως το Yule του γερμανικού παγανισμού, το Imbolc των Κελτών, οι γιορτές του χειμερινού ηλιοστασίου και τα Σατουρνάλια.
Το χειμερινό ηλιοστάσιο (25 Δεκεμβρίου, σύμφωνα με το Ιουλιανό ημερολόγιο) είχε μεγάλη σημασία για τους αρχαίους, καθώς οι κοινότητες της εποχής δεν γνώριζαν αν θα άντεχαν τον χειμώνα και έπρεπε να προετοιμάζονται επί εννέα μήνες για να τον περάσουν χωρίς λοιμούς, που ήταν συχνοί.
Κατά το έθιμο, έκοβαν έναν μεγάλο κορμό (Yule) και τον έκαιγαν. Η φωτιά έπρεπε να κρατήσει καθ’ όλη τη σκοτεινή αυτή εποχή του χειμώνα, συμβολίζοντας το φως και τη γέννηση, μέχρι την αρχή της άνοιξης. Παρόμοιο έθιμο συναντούμε και στα Ιωάννινα και λέγεται το «κάψιμο του πουρναριού».
Λόγω λοιπόν της σπουδαιότητας της εποχής, και επειδή οι αγρότες δεν είχαν σκληρή δουλειά τον χειμώνα, αλλά και δεδομένου ότι εκείνες τις μέρες έσφαζαν τα ζώα τους και άρα είχαν αφθονία κρέατος για λίγο καιρό, πολλές γιορτές έκαναν την εμφάνισή τους την περίοδο αυτή, από τα μέσα Δεκέμβρη και μετά.
Διαβάστε επίσης: Οι πιο περίεργες θρησκείες σε όλο τον κόσμο!
Η 25η Δεκεμβρίου ως ημέρα εορτασμού της Γέννησης
Στον καθορισμό της νέας ημερομηνίας εορτασμού της γέννησης του Χριστού συντέλεσαν, σύμφωνα με έρευνες, η γιορτή προς τιμήν του Ανίκητου Ήλιου (Dies Natalis Solis Invicti) και ο εορτασμός των γενεθλίων του Μίθρα, η ιστορία του οποίου μοιάζει με εκείνη του Ιησού. Οι μέχρι τότε λατρευτικές γιορτές, με αναφορές στην ημέρα γέννησης του Χριστού που τηρούνταν σε όλη την επικράτεια της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, έπρεπε να αντικατασταθούν.
Το πρώτο επίσημο κείμενο που αναγγέλλει την κατάργηση της λατρείας του Ανίκητου Ήλιου είναι το ρωμαϊκό «Καλεντάρι των Φιλοκαλίων» του 354 μ.Χ. γραμμένο στη Λατινική Γλώσσα που διορθώνει τη φράση «Ημέρα γέννησης του Ανίκητου Ήλιου» με τη φράση «Ο γεννηθείς Χριστός εν Βηθλεέμ της Ιουδαίας».
Με την εξάπλωση του χριστιανισμού στη Μεσόγειο κατά την Πρώιμη Βυζαντινή Περίοδο (324-610) και εν τέλει με την ανακήρυξή του ως επίσημη θρησκεία της αυτοκρατορίας, οι αρχαίες θρησκείες τέθηκαν εκτός νόμου.
Ο νέος εορτασμός των Χριστουγέννων άρχισε να τηρείται στη Ρώμη γύρω στο 335. Επί Πάπα Ιουλίου Α΄ (337-352) τα Χριστούγεννα σταμάτησαν να γιορτάζονται μαζί με τα Θεοφάνια και θεσπίσθηκε ως επέτειος η 25η Δεκεμβρίου.
Σταδιακά ο εορτασμός της Γέννησης αντικατέστησε τις παγανιστικές (μη χριστιανικές) γιορτές, κρατώντας από αυτές πολλά στοιχεία. Η γενική πανηγυρική ατμόσφαιρα, η παύση δημόσιων δραστηριοτήτων (κλείσιμο σχολείων, αγοράς, δημόσιων υπηρεσιών) και ο οικογενειακός χαρακτήρας των Χριστουγέννων προέρχονται από αυτές τις γιορτές, όπως και το μοίρασμα δώρων, που απέκτησε σιγά σιγά κεντρικό ρόλο στους εορτασμούς.
