Εγωκεντρισμός: Πώς θα γιατρευτούμε από αυτόν;
Όταν διαφωνούμε με κάποιον ή ακόμη και όταν ακούμε κάποιον να εκφράζει έντονα τις απόψεις του, εύκολα τον χαρακτηρίζουμε εγωκεντρικό. Τι είναι, όμως, ο εγωκεντρισμός; Σε τι διαφέρει από το ναρκισσισμό και σε ποιες παγίδες μας ρίχνει; Είμαστε, τελικά, το κέντρο του κόσμου;
Ο εγωκεντρισμός
Ο εγωκεντρισμός είναι μια έννοια που εύκολα συγχέεται με άλλες, όπως ο εγωισμός, ο ναρκισσισμός και η απολυταρχική συμπεριφορά. Ο εγωκεντρικός άνθρωπος δεν μπορεί να διαχωρίσει τη δική του αντίληψη της πραγματικότητας από αυτή των άλλων· όλα περιστρέφονται γύρω από αυτόν και όλα έχουν ως επίκεντρο τον ίδιο. Τα παιδιά είναι εγωκεντρικά σε πολύ μεγάλο βαθμό: όλα έχουν να κάνουν με αυτά, με τα πράγματα που εκείνα ζητούν και θέλουν. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, στην εφηβεία και την ενήλικη ζωή μας, συνήθως η τάση αυτή να θέτουμε ως κέντρο του κόσμου τον εαυτό μας φθίνει, υπάρχουν όμως αρκετοί άνθρωποι που συνεχίζουν να συμπεριφέρονται εγωκεντρικά.
Παραδείγματα εγωκεντρικής συμπεριφοράς στην καθημερινότητα είναι ένα αγόρι που τσακώνεται με τον καλύτερό του φίλο γιατί δεν προτιμούν την καφετέρια που είναι κοντά στο δικό του σπίτι και αναγκάζεται κάθε φορά να περπατά πολύ, μια κοπέλα που απογοητεύεται από τη φίλη της γιατί εκείνη δεν ακολουθεί τις δικές της συμβουλές, άνθρωποι που διαφωνούν έντονα με τους συγγενείς τους και δεν έχουν φίλους γιατί «κανένας δεν τους καταλαβαίνει» και «όλοι προσπαθούν να τους επιβάλλουν τις δικές τους απόψεις». Τα παραδείγματα αυτά προέρχονται, πάνω-κάτω, από την καθημερινή ζωή πολλών.
Ο ναρκισσισμός και η απολυταρχική συμπεριφορά
Η διαφορά του ναρκισσισμού από τον εγωκεντρισμό είναι ότι ο ναρκισσιστής λαμβάνει ιδιαίτερη ευχαρίστηση από το θαυμασμό που τρέφει προς τον εαυτό του. Αυτό που παραμένει ίδιο είναι ότι τόσο ο εγωκεντρικός άνθρωπος, όσο και ένας ναρκισσιστής, θεωρούν τον εαυτό τους ως κέντρο όλων των πραγμάτων που συμβαίνουν γύρω τους. Από την άλλη, ένα απολυταρχικός άνθρωπος δε βρίσκει απαραίτητα ευχαρίστηση σε δικές του απόψεις ή σε απόψεις που έχουν ως επίκεντρο τον ίδιο, αλλά θεωρεί πως οι ιδέες και οι απόψεις που στηρίζει είναι οι κυρίαρχες.
Εγωκεντρική συμπεριφορά και παγίδες
Φυσικά, υπάρχουν πολλές παγίδες στις οποίες μπορεί να πέσει ένας εγωκεντρικός άνθρωπος (οι πληροφορίες βασίζονται σε πηγή του criticalthinking.org για τις τάσεις εγωκεντρικής συμπεριφοράς):
-Ξεχνά πράγματα που δε στηρίζουν το δικό του τρόπο σκέψης,
-Υποστηρίζει πως κάτι είναι αληθές μόνο και μόνο επειδή ο ίδιος το πιστεύει (παρουσιάζεται ως αυθεντία),
-Θεωρεί πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια και αγνοεί πληροφορίες ή γεγονότα που έρχονται σε αντίθεση με τα δικά του πιστεύω,
-Αγνοεί το γεγονός ότι πέφτει σε αντιφάσεις – πολλές φορές τα πιστεύω του έρχονται σε αντίθεση με τις πράξεις του,
-Παραλογίζεται, αδυνατεί να αλλάξει τρόπο σκέψης ακόμη και όταν οι συνθήκες τον αναγκάζουν να κάνει κάτι τέτοιο.
Η αλήθεια
Στην πραγματικότητα, κανένας από εμάς δεν είναι το κέντρο του κόσμου. Κανένας δεν είναι υποχρεωμένος να λαμβάνει υπόψη του πρώτα-πρώτα τις δικές μας απόψεις ή ανάγκες και σίγουρα δεν μπορούμε να πούμε πως οι δικές μας ανάγκες ή επιθυμίες είναι ανώτερες από αυτές των άλλων. Για να μην πέσουμε στην παγίδα της εγωκεντρικής συμπεριφοράς, χρειάζεται να μπορούμε να βλέπουμε τον εαυτό μας ως εξωτερικοί παρατηρητές και να κατανοούμε πότε γινόμαστε εγωκεντρικοί, να μπορούμε να λαμβάνουμε υπόψη τη γνώμη και τα συναισθήματα των άλλων ανθρώπων και να έχουμε αυτοεκτίμηση. Όταν οι ίδιοι εκτιμούμε και επιβραβεύουμε τον εαυτό μας για όσα επιτυγχάνουμε, δεν έχουμε την ανάγκη κανενός (φανταστικού) ακροατηρίου, ούτε προσπαθούμε να επιβληθούμε στους άλλους.
Να θυμόμαστε πως…
…οφείλουμε να ελέγχουμε τις αντιδράσεις μας αντικειμενικά,
…κανένας δε μας δίνει περισσότερη σημασία από ό,τι στον εαυτό του. Ας χαλαρώσουμε και ας πάρουμε τη ζωή μας λιγότερο στα σοβαρά,
…η εκτίμηση και ο σεβασμός ξεκινούν από εμάς τους ίδιους. Δε χρειαζόμαστε κοινό ή οπαδούς για να μας σέβονται οι άλλοι.
Περισσότερες πληροφορίες για τον εγωκεντρικό και το σχολικό εκφοβισμό (στα αγγλικά) εδώ.
