Στο άκουσμα της λέξης στρες, ο νους μας συνήθως κατευθύνεται στο λεγόμενο συναισθηματικό στρες (άγχος) και στον τρόπο με τον οποίο …
Μύθοι και αλήθειες για τα διατροφογενετικά τεστ
Οι εξελίξεις στον τομέα της Βιολογίας και της Γενετικής τα τελευταία χρόνια, αλλά και η ραγδαία πτώση του κόστους της αλληλούχισης του DNA έχουν φέρει επανάσταση σε πολλούς τομείς της υγείας και έχουν συμβάλλει σημαντικά στην αναδιαμόρφωση πολλών επιστήμων συμπεριλαμβανομένης και της Διαιτολογίας.
Είναι πλέον αμέτρητες οι επιστημονικές δημοσιεύσεις στη διεθνή βιβλιογραφία που δείχνουν πως οι άνθρωποι ανταποκρίνονται διαφορετικά σε στοιχεία της διατροφής τους και σημαντικό ρόλο στη διαφορετική απόκριση έχει και το γενετικό προφίλ του κάθε ανθρώπου. Βασικό βέβαια ερώτημα παραμένει πώς αξιοποιείται τελικά η γενετική πληροφορία και από ποιον έτσι ώστε να διαμορφωθεί ένα εξατομικευμένο διαιτολόγιο.
Στο παρόν άρθρο βασιζόμαστε στη βιβλιογραφία και απαντάμε σε ερωτήσεις σχετικά με τον ρόλο του τεστ DNA στο διατροφικό προφίλ του κάθε ατόμου ξεχωριστά.
«Το διατροφογενετικό τεστ θα μου πει ποια τρόφιμα θα καταναλώνω και ποια όχι».
Σίγουρα όχι! Το διατροφογενετικό τεστ είναι ένας έλεγχος που μπορεί στα χέρια επιστήμονα υγείας να αποτελέσει ένα επιπλέον εργαλείο για πιο εξατομικευμένες επιλογές έτσι ώστε να μπορέσει ένας άνθρωπος να πετύχει ευκολότερα το στόχο του (απώλεια βάρους, βελτίωση βιοχημικών δεικτών κτλ.). Για να συμβεί αυτό ο επιστήμονας υγείας θα πρέπει να είναι σε θέση να συνδυάσει τη γενετική πληροφορία με όλα τα υπόλοιπα στοιχεία που διαθέτει για τον διαιτώμενο-ασθενή του. Κατά συνέπεια η ίδια γενετική πληροφορία αξιοποιείται διαφορετικά αν ανήκει σε ένα πεντάχρονο παχύσαρκο και διαφορετικό αν ανήκει σε ένα επτάχρονο παιδί.
«Μπορεί το διατροφογενετικό τεστ να μου πει ποια συμπληρώματα διατροφής να παίρνω;»
Στη βιβλιογραφία πλέον υπάρχουν πολυμορφισμοί που έχουν συσχετιστεί με χαμηλότερα επίπεδα κάποιων βιταμινών και ιχνοστοιχείων. Αυτό όμως δε σημαίνει απαραίτητα ότι το άτομο που φέρει αυτούς τους πολυμορφισμούς θα παρουσιάσει έλλειψη και επίσης, δεν σημαίνει ότι έχουν απαραίτητα γίνει μελέτες για το πώς ανταποκρίνεται ένα άτομο που έχει για παράδειγμα προδιάθεση για έλλειψη μαγνησίου σε συμπληρώματα μαγνησίου. Αν κάποιος θέλει να δει αν έχει έλλειψη σε ένα μικροθρεπτικό καλύτερα να κάνει απλούς βιοχημικούς ελέγχους. Τότε ποια η χρησιμότητα του γενετικού τεστ;
Πρακτικά μιλώντας, έστω ότι έχουμε ένα άνθρωπο που πριν από δυο χρόνια αφαίρεσε πολύποδες εντέρου. Τι επίδραση θα έχει επάνω η λήψη συμπληρώματος βιταμίνης D σε αυτόν τον άνθρωπο; Η απάντηση κρύβεται στο DNA. Πρόσφατη μεγάλη κλινική μελέτη απέδειξε ότι αναλόγως με το γονότυπο το συμπλήρωμα βιταμίνης D μπορεί είτε να αυξήσει δραματικά το ρίσκο για επανεμφάνιση πολυπόδων είτε να το μειώσει και αυτό εξαρτάται από συγκεκριμένες γενετικές ιδιαιτερότητες DNA.
Επίσης, το συμπλήρωμα ριβοφλαβίνης μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της υπέρτασης; Ναι, μπορεί, αλλά μόνο ανθρώπους που έχουν συγκεκριμένο γονότυπο. Άρα, γνωρίζοντας το γονότυπο και ταυτόχρονα συνδυάζοντας με τον φαινότυπο, ένας επιστήμονας υγείας μπορεί να κάνει στοχευμένες επιλογές για τον διαιτώμενο-ασθενή του.
«Το διατροφογενετικό τεστ μπορεί να προβλέψει συμπεριφορές;»
Εξαρτάται από το τι γενετικούς πολυμορφισμούς ελέγχει. Συνήθως τα τεστ αυτά ελέγχουν περίπου 40 γενετικές ιδιαιτερότητες που σχετίζονται με παχυσαρκία προκειμένου να δοθούν διατροφογενετικές συστάσεις. Ελέγχοντας αυτούς τους πολυμορφισμούς μπορούμε να εντοπίσουμε ομάδες ανθρώπων με αυξημένες πιθανότητες για κάποιες διατροφικές συμπεριφορές. Συγκεκριμένα, ανθρώπους με αυξημένο γενετικό ρίσκο να είναι πιο ευάλωτοι σε συναισθηματική πρόσληψη τροφής, τσιμπολόγημα κτλ.
Για παράδειγμα, είναι εντυπωσιακό ότι παιδιά με γενετική προδιάθεση για παχυσαρκία όταν παρακολουθούν διαφημίσεις που προωθούν γλυκά φαγητά κτλ., στη συνέχεια καταναλώνουν περισσότερες θερμίδες σε σχέση με παιδιά που δεν έφεραν γονίδια παχυσαρκίας
«Έχει νόημα ένας άνθρωπος που έχει εκδηλώσει ήδη διαβήτη ή προδιαβήτη να κάνει διατροφογενετικό τεστ;»
Πολλοί άνθρωποι με διαβήτη μπορεί να αναρωτηθούν το εξής: ” γιατί να δω τα γονίδια διαβήτη αφού ήδη έχω εκδηλώσει;” Πρόκειται για μία λάθος σκέψη!
Λάθος, γιατί από πολλούς προωθείται ότι το διατροφογενετικό τεστ είναι τεστ πρόβλεψης ενώ, το διατροφογενετικό τεστ στα χέρια σωστά καταρτισμένου επιστήμονα υγείας είναι, κυρίως, τεστ παρέμβασης.
Επομένως, με βάση πρόσφατες δημοσιεύσεις, η βέλτιστη κατανομή μακροθρεπτικών στο διαιτολόγιο, δηλαδή το ποσοστό πρωτεΐνης-υδατάνθρακα-λίπους, μπορεί να διαφοροποιείται αναλόγως αν ένας διαβητικός έχει ή δεν έχει κάποιες γενετικές ιδιαιτερότητες.
Βιβλιογραφία
Gkouskou K, Grammatikopoulou MG, Vlastos I, Sanoudou D, Eliopoulos AG. Genotype-guided dietary supplementation in precision nutrition. Nutr Rev. 2020 Dec 27:nuaa132. doi: 10.1093/nutrit/nuaa132. Online ahead of print. PMID: 33367884
Steinsbekk S, Belsky D, Guzey IC, Wardle J, Wichstrøm L. Polygenic Risk, Appetite Traits, and Weight Gain in Middle Childhood: A Longitudinal Study. JAMA Pediatr. 2016 Feb;170(2):e154472. doi: 10.1001/jamapediatrics.2015.4472. Epub 2016 Feb 1. PMID: 26830872
Gkouskou K, Lazou E, Skoufas E, Eliopoulos AG. Genetically Guided Mediterranean Diet for the Personalized Nutritional Management of Type 2 Diabetes Mellitus. Nutrients. 2021 Jan 25;13(2):355. doi: 10.3390/nu13020355. PMID: 33503923
