Διατροφικές διαταραχές
Η διαταραχή πρόσληψης τροφής είναι μία σοβαρή ψυχική ασθένεια που σχετίζεται άμεσα με τη διατροφή του ατόμου και έχει αντίκτυπο τόσο στη διατροφική του κατάσταση, όσο και στην ψυχική και σωματική του υγεία.
Στο πλαίσιο της διαταραχής πρόσληψης τροφής (ΔΠΤ) υπάγεται τόσο η ψυχογενής ανορεξία όσο και η ψυχογενής βουλιμία.
Η ΔΠΤ είναι ένα πρόβλημα που στη σημερινή κοινωνία παίρνει μεγάλες διαστάσεις.
Αν και απο αρχαιοτάτων χρόνων υπάρχουν βιβλιογραφικές αναφορές, σήμερα το πρόβλημα παρουσιάζεται εντονότερο και συχνότερο κυρίως στις νέες γυναίκες και στις Δυτικές κοινωνίες.
Οι πιο αναγνωρισμένες μορφές ΔΠΤ είναι η ψυχογενής ανορεξία (Αnorexia nervosa)και η ψυχογενής βουλιμία (bulimia nervosa).
Τα χαρακτηριστικά της ανορεξίας είναι η άρνηση του ατόμου να διατηρήσει το κατώτατο σωματικό βάρος του, ενώ τη βουλιμία χαρακτηρίζει επεισόδιο πολυφαγίας και ακολουθεί αυτοπρόκληση εμετού, πρόσληψη καθαρτικών κλπ.
Τελευταία συναντάται και το σύνδρομο της Αδηφαγίας ή πολυφαγίας (binge eating Syndrome) που χαρακτηρίζεται απο επεισόδιο υπερφαγίας χωρίς όμως πρόκληση εμετού, πρόσληψη καθαρτικών κλπ. Εχει αναγνωριστεί πρόσφατα αλλά δεν εχει εκπληρώσει τα επίσημα κριτήρια ώστε να εγγραφεί στο επίσημο Διαγνωστικό εγχειρίδιο στις ΗΠΑ. Εδώ έχουμε κατάσταση παχυσαρκίας. Οι ασθενείς που πάσχουν απο αδηφαγική διαταραχή τρώνε χωρίς έλεγχο, όμως δεν χρησιμοποιούν αντισταθμιστικές μεθόδους όπως στη βουλιμία.Δεν προκαλούν εμετό, δεν παίρνουν καθαρτικά η διουρητικά. Μόνο παίρνουν βάρος. Αρα είναι μια διαταραχή στενά συνδεδεμένη με την παχυσαρκία.
Η ενασχόληση με το σωματικό βάρος κέρδισε έδαφος τις τελευταίες δεκαετίες ειδικά στις δυτικότροπες κοινωνίες. Η αποφυγή του φαγητού είναι μια ασθένεια η οποία έχει κοινά συμπτώματα με την κατάθλιψη, μανία, υστερία κλπ.
Η ΨΑ χαρακτηρίζεται από σοβαρή διαστρέβλωση της εικόνας που σχηματίζει ο ασθενής για το σώμα του και αναζητά τρόπους να γίνει ακόμη πιο ισχνός μέχρι λιμοκτονίας.
Η ενασχόληση με συγκεκριμένα επαγγέλματα και δραστηριότητες όπως χορός, μόντελιγκ, αθλήματα, σχετίζονται με περισσότερα ποσοστά διάδοσης ΔΠΤ.
Τα αίτια της ΔΠΤ μπορεί να είναι βιολογικά, ψυχολογικά, κοινωνικά, οικογενειακά, κληρονομικά. Εμφανίζεται κυρίως στην εφηβεία. Η προσωπικότητα των ασθενών με ψυχογενή ανορεξία είναι ιδιάζουσα. Είναί εμμονικοί, επίμονοι, τελειομανείς, ιδιαίτερα ευαίσθητοι, αλλά και με έλλειψη αυτοπεποίθησης. Όλη τους η δυναμική διοχετεύεται σε τρόπους απώλειας βάρους και δεν σκέφτονται τίποτα άλλο πέρα απο το φαγητό και πως θα απαλλαγούν απο αυτό.
Η εμμονή είναι τόσο μεγάλη που επικεντρώνονται μόνο στην απώλεια βάρους και δεν εστιάζουν σε κανένα άλλο πρόβλημα του εαυτού τους ή του σπιτιού τους. Χρησιμοποιούν επανειλημμένα καταναγκαστικές συμπεριφορές απώλειας βάρους για να περιορίσουν τους έντονους φόβους τους και το άγχος τους. Αποσυνδέονται ψυχικά απο φίλους και συγγενείς. Κρύβουν τα τρόφιμα για να νομίζουν οι γύρω τους ότι καταναλώθηκαν, τεμαχίζουν το φαγητό τους σε μικρά κομμάτια και δεν τρώνε ποτέ με άλλους η έξω. Οι φοβίες τους με τον καιρό πολλαπλασιάζονται και τότε αρχίζουν και οι σωματικές ενοχλήσεις, όπως ζαλάδες, μείωση θερμοκρασίας του σώματος και ως έκ τούτου αίσθημα ψύχους, χαμηλοί καρδιακοί παλμοί, συρρίκνωση της καρδιάς και διαταραχή ζωτικών λειτουργιών όπως διακοπή εμμήνου ρύσης στις γυναίκες.
Οι ασθενείς με ψυχογενή ανορεξία χρειάζονται οπωσδήποτε ιατρική βοήθεια γιατί η διαταραχή δεν ξεπερνιέται. Υπάρχει μόνο μια μικρή μειονότητα που ξεπερνάει την ασθένεια χωρίς βοήθεια, αλλά δυστυχώς τα άτομα με ψυχογενή ανορεξία δεν συνέρχονται ποτέ εντελώς.
Κλείνοντας τη μια πλευρά της διαταραχής πρόσληψης τροφής, διευκρινίζεται ότι πάν μέτρον άριστον. Υγιεινή διατροφή ναι, σωματική δραστηριότητα ναι, αλλά όχι υπερβολή και επιβολή στο σώμα μας αυστηρών περιορισμών.
Στον αντίποδα τώρα της διαταραχής πρόσληψης τροφής της ανορεξίας βρίσκεται ο υπέρβαρος παχύσαρκος άνθρωπος που πάσχει απο ψυχογενή βουλιμία.
Το σύνδρομο της ψυχογενούς βουλιμίας είναι συχνότερο στις γυναίκες και στην πλειονότητα σχετίζεται με δίαιτες που προηγούνται ή έπονται της πολυφαγίας.
Είναι και η βουλιμία, όπως η ανορεξία περισσότερο διαδεδομένη στον δυτικό τρόπο ζωής.
Οι παράγοντες της παρουσίας της είναι βιολογικοί, ψυχολογικοί, κοινωνικοί.
Πολλοί βουλιμικοί ασθενείς έχουν κατάθλιψη, διαταραχή διάθεσης(mood disorders) και δυσθυμική διαταραχή. Είναι περισσότερο εξωστρεφείς και παρορμητικοί απο ότι οι ασθενείς με νευρική ανορεξία, κυνηγούν την καινοτομία, αλλά είναι φυγόπονοι σε μεγάλο ποσοστό. Η ψυχογενής βουλιμία δεν είναι μια παραλλαγή της νευρικής ανορεξίας. Οι βουλιμικοί έχουν υπερφαγικά επεισόδια 2-3 φορές την εβδομάδα και ακολουθούν την πρακτική της επανόρθωσης με πρόκληση εμετού και πρόσληψη καθαρτικών και διουρητικών.
Παρουσιάζουν έντονη ενασχόληση με τα τρόφιμα, ζυγίζονται συχνά και ταυτόχρονα είναι πολύ δυσαρεστημένοι με την εικόνα τους. Στην αρχή της υπερφαγίας έχουν ευχάριστο συναίσθημα που μετά μετατρέπεται σε αηδία και αποστροφή. Καταναλώνουν με μεγάλη ταχύτητα την τροφή τους, παίρνουν το φαγητό των άλλων, μπορεί να κλέβουν τρόφιμα απο καταστήματα, και η κατανάλωση της τροφής γίνεται κρυφά ούτως ώστε να μην φαίνεται το πρόβλημά τους.
Όπως όμως οι ανορεξικοί ασθενείς, έτσι και οι βουλιμικοί έχουν επιπλοκές στην υγεία τους, όπως καρδιαγγειακές ανωμαλίες, καρδιομυοπάθεια, γαστρεντερικές επιπλοκές και οδοντικές απο τους εμετούς, οισοφαγικά προβλήματα, καθώς και προβλήματα σε περίπτωση εγκυμοσύνης στις γυναίκες.
Εν κατακλείδι, μια διαταραχή πρόσληψης τροφής είναι μια επίπονη διαταραχή συπεριφοράς η οποία εξασθενεί τη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου, γι’ αυτό και πρεπει να υπάρξουν από τα κράτη καμπάνιες και ειδικά σεμινάρια και συζητήσεις μεταξύ γονέων καθηγητών και μαθητών στα σχολεία, ούτως ώστε όλοι μαζί να προάγουν τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των νέων και να αποτρέψουν όσο είναι δυνατόν τέτοιου είδους σύνδρομα.
