Η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία, οι πιο γνωστές διαταραχές πρόσληψης τροφής, είναι η κορυφή του παγόβουνου βαθύτερων ψυχικών …
Διαταραχές πρόσληψης τροφής κατά την εφηβεία: Ψυχογενής Ανορεξία
Η εφηβεία αποτελεί ένα πολύ κρίσιμο και μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση. Είναι μια περίοδος ραγδαίων αλλαγών στη σωματική ανάπτυξη του ατόμου και μια φάση που ο έφηβος αλλάζει γνώμη για τον εαυτό του και για την εικόνα που έχουν οι άλλοι για αυτόν.
Είναι η φάση της αναζήτησης της δικής του ταυτότητας μέσα από πολλές δοκιμασίες. Εκεί είναι που προσπαθεί να αναγνωρίσει ποιος είναι, τι αξίζει και τι μπορεί να πετύχει.
Η ψυχογενής ανορεξία αναγνωρίστηκε για πρώτη φορά ως διαταραχή του 1873 και χαρακτηρίστηκε ως μια ειδική νόσος που μελετήθηκε και από κοινωνική αλλά και από ψυχολογική σκοπιά. Συνήθως εμφανίζεται σε κορίτσια που βρίσκονται στην εφηβεία και σπανιότερα σε γυναίκες μεγαλύτερων ηλικιών και η εκδήλωση της σχετίζεται με κάποιο γεγονός της ζωής (π.χ. διαζύγιο των γονέων, κάποια σοβαρή αλλαγή στο σπίτι ή στο σχολείο, μια ή περισσότερες μετακομίσεις, κλπ)
Από την παιδική ηλικία ίσως να εμφανιστούν προβλήματα διατροφής, διαιτητικές συνήθειες ακόμα και μία αρνητική εικόνα του σώματος που όλα αυτά συσσωρευτικά μπορεί να οδηγήσουν σε διάφορες διαταραχές στην πρόσληψη τροφής όπως στην ψυχογενή ανορεξία. Σε αυτή τη διαταραχή, το άτομο χαρακτηρίζεται από άρνηση πρόσληψης τροφής με αποτέλεσμα τη μείωση του βάρους κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα. Το άτομο προσπαθεί με ανθυγιεινούς τρόπους να ελέγξει το σωματικό του βάρος, κατευθυνόμενο πολλές φορές από παθολογικές αντιλήψεις σχετικά με αυτό (αντιλήψεις οι οποίες ενδέχεται να διαφέρουν από εποχή σε εποχή και από κοινωνία σε κοινωνία).
Το άτομο με ψυχογενή ανορεξία κυριαρχείται από τη διάθεση άρνησης για τη λήψη φαγητού προκειμένου να μην πάρει βάρος – ακόμα και αν αυτό κυμαίνεται χαμηλότερα και από τα κατώτερα όρια του φυσιολογικού με βάση την ηλικία, το φύλο και το ύψος του. Το άτομο συχνά διακατέχεται από έντονο φόβο ότι θα πάρει βάρος και έτσι βρίσκεται σε μία διαρκή προσπάθεια να χάσει όσο περισσότερο μπορεί. Οι περιπτώσεις που δεν έχει όρεξη για φαγητό είναι σπάνιες.
Η απώλεια του σωματικού του βάρους είναι αποτέλεσμα μιας συνειδητής προσπάθειας να απαλλαγεί από αυτό καταφεύγοντας σε αυστηρή δίαιτα ή άσκηση, φοβούμενο έντονα ότι απειλείται από την παχυσαρκία και επιδιώκοντας επίμονα το αδυνάτισμα. Ο έφηβος αυτός έχει εμμονές, προσπαθεί σε κάθε ευκαιρία να μετρά το βάρος του και όταν επιτυγχάνει απώλεια κιλών θεωρεί πως βελτιώνεται η εικόνα του. Στην περίπτωση όμως, που δεν τα καταφέρνει, τότε κυριαρχείται από πανικό και εντείνει ακόμη περισσότερο τις προσπάθειές του.
Ενώ τα συμπτώματα της διαταραχής είναι πάντα σαφή και μπορούν να προσδιοριστούν με ακρίβεια, η εξέλιξη της νόσου διαφοροποιείται ανάλογα με την περίπτωση. Οι δραματικές συνέπειες των διαταραχών στην πρόσληψη τροφής κίνησαν το ενδιαφέρον των ειδικών χωρίς όμως να καταφέρνουν να εντοπίσουν και οι ίδιοι τη βασική αιτία των διαταραχών αυτών. Κι αυτό γιατί είναι δύσκολο να διευκρινιστεί αν οι παράγοντες που φαίνεται να σχετίζονται με αυτές τις διαταραχές αποτελούν πραγματικά τα αίτια ή τις συνέπειές τους. Σε κάθε περίπτωση, σε κάθε προσπάθεια διερεύνησης της αιτιολογίας των διαταραχών στην πρόσληψη τροφής, θα πρέπει να συνεκτιμάται η επίδραση τριών παραγόντων:
- Οι βιολογικοί
- Οι κοινωνικοπολιτισμικοί αλλά και
- Οι ψυχολογικοί.
Από τη δεκαετία του 1930 είχαν ήδη γίνει οι πρώτες προσπάθειες θεραπευτικής αντιμετώπισης της ψυχογενούς ανορεξίας. Μία ψυχοθεραπευτική προσέγγιση μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος θα πρέπει όμως να εκτιμηθεί οπωσδήποτε η αναγκαιότητα της ιατρικής παρακολούθησης ή ακόμα και της νοσοκομειακής περίθαλψης του ατόμου με ψυχογενή ανορεξία στην περίπτωση ειδικά που η απώλεια βάρους είναι μεγάλη με έντονες διαταραχές στο μεταβολισμό ή κίνδυνο για αυτοκτονία Σε πρώτη φάση λοιπόν η θεραπευτική προσπάθεια πρέπει να επικεντρώνεται στην ανάκτηση του σωματικού βάρους – κάτι που είναι ίσως το εύκολο μέρος της θεραπευτικής διαδικασίας – και εν συνεχεία, στην τροποποίηση των διαταραγμένων αντιλήψεων μέσω γνωσιακών-συμπεριφορικών τεχνικών που θα παρεμβαίνουν και στο ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον του ατόμου.
