Διαταραχές λόγου και ομιλίας στα παιδιά: αίτια, συμπτώματα, θεραπεία

Οι διαταραχές λόγου και ομιλίας στα παιδιά έχουν ποικίλη αιτιολογία, αλλά η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει στη θεραπεία τους.

Η διαταραχή του λόγου και της ομιλίας αποτελεί διαταραχή που περιλαμβάνει δυσκολίες στην αντίληψη, την επεξεργασία και την οργάνωση των ήχων σε λέξεις στο φωνολογικό σύστημα της γλώσσας. Με απλά λόγια, μια ολόκληρη ομάδα ήχων δεν έχει κατακτηθεί σωστά και, συνεπώς, πολλαπλοί ήχοι προφέρονται λανθασμένα, ενώ δεν θα έπρεπε σύμφωνα με τη χρονολογική ηλικία του παιδιού. Οι δυσκολίες αυτές συχνά εμφανίζονται κατά την παιδική ηλικία και μπορεί να γίνουν μακροχρόνιες. Οι φωνολογικές διαταραχές μπορεί να εμφανιστούν σε συνδυασμό με άλλες διαταραχές της επικοινωνίας, όπως ο τραυλισμός, η ειδική γλωσσική διαταραχή (SLI), η απραξία του λόγου (developmental apraxia of speech).

Ποια τα αίτια των διαταραχών;

Είναι πολλοί οι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του λόγου στα παιδιά. Αναλυτικότερα αυτοί ίσως να είναι:

• Οργανικοί παράγοντες, όπως ο αυτισμός, η νοητική καθυστέρηση, οι νευρολογικές παθήσεις, η βαρηκοΐα -εξαιτίας της έλλειψης ακουστικών ερεθισμάτων- και οι σχιστίες (κενά, χάσματα) που παρεμβαίνουν στο φυσιολογικό βάβισμα, μπορεί να είναι υπεύθυνοι για την καθυστέρηση λόγου.

• Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως η διγλωσσία και η έλλειψη ερεθισμάτων στο άμεσο περιβάλλον του παιδιού, μπορούν να επηρεάσουν τη γλωσσική του ανάπτυξη.
• Συναισθηματικοί παράγοντες, όπως η συναισθηματική ανωριμότητα του παιδιού, μπορεί να επηρεάσουν την ανάπτυξη του λόγου, καθώς τα παιδιά αποφεύγουν την επικοινωνία και δεν εκτίθενται σε καταστάσεις κοινωνικής αλληλεπίδρασης και πρόσληψης γλωσσικών ερεθισμάτων.

Ποια τα συμπτώματα των διαταραχών;

• Αποτυχία να παράγουν και να χρησιμοποιούν κατάλληλα συγκεκριμένους ήχους, με αποτέλεσμα η ομιλία τους να είναι δυσκατάληπτη.
• Πτώση συλλαβών (π.χ. μπα αντί για μπάλα, νανα αντί για μπανάνα)
• Αντικαταστάσεις ήχων (π.χ. θουπα αντί για σούπα)
• Απλοποιήσεις ή απαλοιφές ήχων (π.χ. πιτι αντί για σπίτι)

Ποια η θεραπεία και αντιμετώπιση της νόσου;

Σε ένα παιδί με υπόνοια ύπαρξης διαταραχών στον λόγο και την ομιλία εξετάζονται από τους ειδικούς οι προγλωσσικές του δεξιότητες, το παιχνίδι, η κατανόηση, η έκφραση, η συντακτική δομή της πρότασής του, τα μορφολογικά στοιχεία του λόγου του, η άρθρωση, η φωνολογία, η σημασιολογία, η πραγματολογία, οι γνωστικές ικανότητες και, αν χρειαστεί, αξιολογείται, τέλος, και η φωνή του. Η αξιολόγηση μπορεί να διεξαχθεί τυπικά, με τη χρήση σταθμισμένων δοκιμασιών, ή άτυπα, μέσω της παρατήρησης και του παιχνιδιού. Το πρόγραμμα αποκατάστασης είναι εξατομικευμένο για κάθε παιδί. Γενικά, παρατηρείται πως, όσο πιο έγκαιρα ξεκινήσει η θεραπευτική παρέμβαση, τόσο μεγαλύτερη βελτίωση θα παρουσιάσει το παιδί. Τέλος, σημαντικό ρόλο παίζει η συνεργασία με τους γονείς, καθώς η οικογένεια πρέπει να θεωρηθεί ως μέλος της διεπιστημονικής ομάδας.

Συνοψίζοντας, η έγκαιρη διάγνωση και αποκατάσταση των διαταραχών του λόγου και της ομιλίας αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την περαιτέρω πορεία του παιδιού και την αποφυγή άλλων δυσκολιών, όπως είναι η χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις, οι διαταραχές στη συμπεριφορά, ακόμα και η εμφάνιση μαθησιακών δυσκολιών στο σχολείο.

Πηγές

Language and Speech Disorders in Children, cdc.gov

Διαταραχές λόγου – Καθυστέρηση Λόγου, Όμιλος Ιατρικού Αθηνών, paidiatriko.gr

Διαταραχή λόγου και Ομιλίας, ikidcenters.com

Όλα όσα θα θέλατε να ξέρετε για την Φωνολογική Διαταραχή, ikidcenters.com

Communication Disorders, stlouischildrens.org

Συντάκτης: Δήμητρα Πήττα, Εκπαιδευτικός & Επιστήμονας Ψυχικής Υγείας

Influence:

Είμαι απόφοιτος της Λεοντείου Σχολής Νέας Σμύρνης και Αριστούχος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης Αθηνών…