Διακρίσεις και εκφοβισμός στα άτομα με διαφορετική σεξουαλική ταυτότητα
Τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα διοργανώνεται κάθε χρόνο τον Ιούνιο μια εκδήλωση για την υποστήριξη των δικαιωμάτων των Ομοφυλόφιλων, Αμφισεξουαλικών και Τρανσεξουαλικών ατόμων με τον διεθνή όρο GayPride. Κοινό αίσθημα όλων των συμμετεχόντων είναι το αίσθημα του «ανήκειν», καθώς μοιράζονται κοινούς στόχους με τον ίδιο παρονομαστή, την καταπολέμηση των στερεοτύπων και την αποδοχή της διαφορετικότητας. Παράλληλα με τις εκδηλώσεις GayPride είναι συχνό φαινόμενο να πραγματοποιούνται παράλληλες εκδηλώσεις από άλλες ομάδες ατόμων δηλώνοντας την αντίθεσή τους για τα ομοφυλόφιλα άτομα.
Οι διακρίσεις της κοινωνίας κατά των Λ.Ο.Α.Τ. (Λεσβιακά, Ομοφυλόφιλα, Αμφισεξουλικά, Τρανσεξουαλικά άτομα) είναι ένα συχνό φαινόμενο. Η οποιαδήποτε μορφή ταμπελοποίησης και διάκρισής τους επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία. Συγκεκριμένα, τα ομοφυλόφιλα άτομα είναι κατά 10 φορές πιθανότερο να βιώσουν διακρίσεις με βάση τον σεξουαλικό προσανατολισμό σε σύγκριση με τα ετερόφυλα άτομα.
Από την άλλη, η κακομεταχείριση που υφίστανται είναι πολύπλευρη, από τα φαινομενικά καλοήθη αστεία, τις λεκτικές προσβολές, την επιθετική μεταχείριση, τις ύβρεις μέχρι και τη σωματική βία. Η κακομεταχείρηση και η προκατάληψη για τους Λ.Ο.Α.Τ. βρίσκεται σε όλους τους τομείς της ζωής τους, στο σπίτι, στο σχολείο και στην εργασία. Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα των ερευνών που δείχνουν ότι η απόρριψη ξεκινάει από το σπίτι καθώς το 50% των εφήβων Λ.Ο.Α.Τ. βιώνουν αρνητικά συναισθήματα από τις αντιδράσεις των γονέων τους, το 30% έχει βιώσει σωματική βία και το 20% έχουν εκδιωχθεί από τα σπίτια τους. Επιπλέον, οι ενήλικες Λ.Ο.Α.Π. που έχουν βιώσει την απόρριψη από τους γονείς τους έχουν 6 φορές περισσότερες πιθανότητες για απόπειρες αυτοκτονίας αλλά και κατάχρηση παράνομων ουσιών.
Ένα ακόμη συχνό φαινόμενο είναι ο εκφοβισμός (Bullying) που πραγματοποιείται στο σχολικό περιβάλλον με τα ποσοστά σωματικής βίας να ανέρχονται στο 40%. Οι διακρίσεις και ο εκφοβισμός λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού φαίνεται να σχετίζεται θετικά με την αύξηση της κατάθλιψης και τον κίνδυνο για απόπειρα αυτοκτονίας. Αποτελέσματα άλλων ερευνών δείχνουν ότι περισσότερο από το 25% των Λ.Ο.Α.Π. γίνονται θύματα κακοποίησης εξαιτίας της σεξουαλικής τους ταυτότητας. Όσα άτομα έχουν επιβιώσει από πράξεις βίας φαίνεται να εμφανίζουν συμπτώματα κατάθλιψης, θυμού, άγχους και μετατραυματικού στρες.
Για να μπορέσουν να εκλείψουν τα συμπτώματα εκφοβισμού, τα στοιχεία δείχνουν πως μια αποτελεσματική λύση αποτελεί η πλαισίωση του σχολικού περιβάλλοντος με υποστηρικτικές και ενημερωτικές εκστρατείες από τους εκπαιδευτικούς για μείωση του εκφοβισμού. Σε χώρες όπου υπάρχει η νομοθεσία για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και προστασίας των Λ.Ο.Α.Π. μειώνονται αισθητά τα επίπεδα ψυχικών διαταραχών σε σχέση με χώρες που δεν υπάρχουν οι ανάλογες νομοθεσίες. Το τελευταίο διάστημα έχει αυξηθεί επίσης η προβολή ομοφυλόφιλων ζευγαριών σε τηλεοπτικές σειρές στοιχείο που δείχνει την πρόοδο στην έκφραση της σεξουαλικής ταυτότητας σε μια άλλοτε συντηρητική κοινωνία χωρίς αυτό να σημαίνει πως έχει καταπολεμηθεί πλήρως η λογοκρισία αλλά και τα περιστατικά διακρίσεων.
Για την αντιμετώπιση της θυματοποίησης των Λ.Ο.Α.Π. χρειάζεται να αυξήσουμε την ευαισθητοποίηση μας και να ενημερωθούμε για τις αρνητικές επιπτώσεις που έχουν οι διακρίσεις εις βάρος τους. Χρειάζονται διορθωτικά μέτρα και υποστήριξη από όλους τους φορείς ώστε η διαφορετικότητα του σεξουαλικού προσανατολισμού να συνεχίσει να εκφράζεται ελεύθερα βελτιώνοντας με αυτόν τον τρόπο την καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ατόμων.
Χρήστος Πηλίτσης,
Ψυχολόγος University of East London, AMC
chrispili@hotmail.gr
