Μπετόβεν, η μουσική ως χαρά και λύτρωση

Ο κορυφαίος συνθέτης που έκλεισε με την «Ωδή στη Χαρά» το μεγαλειώδες αποτύπωμά του στην κλασσική μουσική είχε άραγε χαρούμενες στιγμές στη ζωή του;

Χαρά από κάποιον που (δεν) γνώρισε τη χαρά

Ωδή στη χαρά. Τρεις λέξεις και τι ωραία εισαγωγή γι’ αυτό το κείμενο. Όσοι έχετε ακούσει αυτή τη μελωδία του Μπετόβεν σίγουρα κάτι αισιόδοξο νιώθετε όταν τη θυμάστε. Οι υπόλοιποι σπεύσατε. Το άκουσμα της προκαλεί αυτό ακριβώς που λέει. Χαρά. Κι έτσι έκλεισε η Ενάτη Συμφωνία το 1824. Η τελευταία συμφωνία της μουσικής αυτής ιδιοφυίας. Με την μελοποίηση των στίχων του Φ. Σίλερ, γραμμένων το 1785 όταν ο Μπετόβεν ήταν ακόμα 15 ετών. Όταν ο Μότσαρτ, ένα «παιδί – θαύμα», ήδη μεσουρανούσε.

Με έναν πατέρα-δάσκαλο κακοποιητικό

Κάτι που ήλπιζε πως θα συμβεί και με τον μικρό Λούντβιχ ο πατέρας του, που ήταν και ο πρώτος του δάσκαλος μουσικής. Μουσικός κι ο ίδιος. Πίστευε πως ήταν ο νέος Μότσαρτ. Και τι έκανε γι’ αυτό; Εντατικά μαθήματα μουσικής, σε κουραστικό βαθμό, βαθμό κακοποίησης. Ο πατέρας, Γιόχαν, έπινε αρκετά. Και, προφανώς, έβλεπε στον μικρό κάποιου είδους λύτρωση. Και έκανε τα πάντα για να δει τον μικρό «μεγάλο». Σε κάθε λάθος στο πιάνο τον χτύπαγε. Ακόμα και με βούρδουλα. Όταν δε δεν τα πήγαινε καλά σε κάποια συναυλία ο μικρός, τότε τον κλείδωνε στο υπόγειο ξεχνώντας τον. 

Εμβοές, κώφωση, σύφιλη και άλλες δυσκολίες

Έτσι έμαθε μουσική ο μικρός Λούντβιχ. Κι αγάπησε την μουσική. Και μεγάλωσε μαζί της. Κι η μουσική μεγάλωσε μαζί του. Και φτάνουμε κάπου στα 26 του χρόνια. Τότε που η ζωή αποφάσισε να του δυσκολέψει λίγο το έργο του. Λίγο; Ακολουθεί κάτι σαν ιατρικό ανακοινωθέν. Κάπου στα 26 του, λοιπόν, άρχισε να φθίνει η ακοή του ώσπου τελικά έσβησε. Και τη θέση της πήραν οι εμβοές. Ενοχλητικές σε ανυπόφορο βαθμό. Ύστερα ήρθε η σύφιλη, η φυματίωση, μια φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, η νόσος του Paget (διαταραχή ανακατασκευής των οστών που πιθανών ευθύνεται και για την κώφωση), εντοπίστηκε μολυβδίαση (που πιθανώς οφείλεται στη βλάβη των ακουστικών νεύρων) και ήρθε το αλκοόλ.

Στο αλκοόλ και την σύνθεση έπνιξε την κατάθλιψη

Ας σταθώ στο τελευταίο. Ο Μπετόβεν είχε βρει τη λύση. Έπινε κρασί κι έγραφε μουσική καλύπτοντας έτσι τις εμβοές και ξεχνώντας την κατάθλιψη που ήρθε μοιραία. Κι όσο μεγαλύτερες ήταν οι κρίσεις των εμβοών τόσο περισσότερο έπινε κι έγραφε. Με μανία πολλές φορές, γράφοντας αρκετές συνθέσεις ταυτόχρονα. Ήταν όμως και φορές που η κατάθλιψη τον έπνιγε και μαζί με το κρασί ήρθαν κι οι αυτοκτονικές σκέψεις. Δεν είχε και λίγες δυσκολίες. Αλλά και γι’ αυτό είχε απάντηση. Το 1802 είπε: «Μου φαίνεται αδύνατο να αφήσω τον κόσμο, μέχρι να προσφέρω όλα όσα νιώθω ότι βρίσκονται μέσα μου». Και τι καλά που έκανε.

Έφυγε από την ζωή σε ηλικία 56 ετών, το 1827. Όμως, λίγο πριν φύγει άκουσε. Άκουσε μέσα από την σκοτεινή ψυχή του μια λέξη. Χαρά. Και μας την πρόσφερε απλόχερα. Την μελοποίησε και την έβαλε μέσα και στις δικές μας ψυχές. Και τι καλά που έκανε. 

Συντάκτης: Νίκος Σέρβος,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.