Αϋπνἰα: Επιπτώσεις στην υγεία, αίτια και αντιμετώπιση

Η αϋπνία αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για πολλούς ανθρώπους. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της στην υγεία, τι την προκαλεί και πώς αντιμετωπίζεται;

Η Δρ. Αναστασία Μοσχοβάκη, ειδική παθολόγος, εξηγεί ποιες είναι οι παθολογικές επιπτώσεις της αϋπνίας και πώς το πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο ενδογενής βηματοδότης του ύπνου ρυθμίζει ομαλά την ακολουθία ύπνος – αφύπνιση – εγρήγορση με περιοδικό τρόπο. Το φαινόμενο επηρεάζεται από πολλές χημικές ουσίες και ορμόνες, κυρίως από τη μελατονίνη. Η ομαλή δίοδος του ηλιακού φωτός στο ανθρώπινο σώμα είναι απαραίτητη για την ομαλή ενεργοποίηση του βηματοδότη που είναι υπεύθυνος για τον ύπνο.

Οι περισσότεροι ενήλικοι χρειάζονται επτά έως οκτώ ώρες ύπνου κάθε βράδυ. Κατά τον φυσιολογικό ύπνο, καθώς το άτομο χαλαρώνει και εισέρχεται σε κατάσταση ύπνου, η εγκεφαλική δραστηριότητα σταδιακά μειώνεται, για να αυξηθεί στη συνέχεια σημαντικά καθώς το άτομο εισέρχεται σε βαθύ ύπνο. Μεγάλα κύματα δε εμφανίζονται κατά την καταγραφή της εγκεφαλικής δραστηριότητας, τα οποία αντιστοιχούν στην έντονη προσπάθεια που καταβάλλει το σώμα κατά το στάδιο αυτό, για να επιδιορθώσει τις φθορές του σώματος, που έγιναν κατά την διάρκεια κυρίως της εγρήγορσης, από την επίθεση ποικίλων αντίξοων παραγόντων (π.χ. στρες, καρκινογόνα, καυσαέρια, τοξίνες).

Στη συνέχεια, ο οργανισμός εισέρχεται στο κατεξοχήν στάδιο των ονείρων, κατά το οποίο η εγκεφαλική δραστηριότητα είναι επίσης αυξημένη, καθώς και οι κινήσεις των οφθαλμών (ύπνος REM, rapid eye movement). Ωστόσο, το μυϊκό σύστημα στη φάση αυτή είναι σε έντονη χαλάρωση, που προσομοιάζει με την κατάσταση της παράλυσης. Στο στάδιο αυτό, αποκρυσταλλώνεται η μνήμη και εμπεδώνεται η νέα γνώση και εμπειρία που το άτομο αποκόμισε κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης. Υπάρχουν 3-5 κύκλοι REM και Non-REM ύπνου στον φυσιολογικό ύπνο, από τη στιγμή της επέλευσής του έως την αφύπνιση.

Η αϋπνία είναι μια επίμονη διαταραχή, που χαρακτηρίζεται από δυσχέρεια επέλευσης ύπνου, εύκολη αφύπνιση, εξαιρετικά βραχύ ύπνο ή ύπνο που δεν ξεκουράζει. Στην αϋπνία υπάρχουν διαταραχές σε ένα ή περισσότερα από τα στάδια του φυσιολογικού ύπνου.

Οι επιπτώσεις στον οργανισμό

Η αϋπνία μπορεί να υποσκάψει το επίπεδο ενέργειας ενός οργανισμού, την υγεία του, την απόδοση στην εργασία και την ποιότητα της ζωής. Ο πάσχων από αϋπνία εμφανίζει μειωμένη ανάκτηση της οργανικής ενεργειακής εφεδρείας, πλημμελή επιδιόρθωση των φθορών που γίνονται κατά την διάρκεια του 24ώρου, ελαττωμένη αφομοίωση της γνώσης, διαταραχές στην έκκριση χημικών ουσιών και ορμονών που εκκρίνονται περιοδικά και συνδέονται με το κυκλικό φαινόμενο του ύπνου.

Η αϋπνία ενδέχεται να προκαλέσει:

• Προβλήματα μνήμης
• Σύνδρομο κόπωσης
• Αυξημένη αντίληψη πόνου
• Ψυχολογικά προβλήματα
• Εξασθένηση ανοσοποιητικού συστήματος
• Διαταραχές αρτηριακής πίεσης
• Βουλιμία
• Προβλήματα σακχάρου
• Καρδιακά προβλήματα

Αίτια αϋπνίας

Στις αιτίες εκδήλωσης της αϋπνίας συγκαταλέγονται ο θόρυβος, το φως, τα μεγάλα γεύματα, η επίπονη σωματική και πνευματική δραστηριότητα πριν τον ύπνο, τα “βαριά” γεύματα, ο καφές, οι ακραίες θερμοκρασίες στα σωματικά λουτρά, η κατάχρηση αλκοόλ, το στρες. Η αναστροφή των βιολογικών ρυθμών (π.χ. εργασία κατά την νύχτα) είναι συνήθης αιτιολογικός παράγοντας. Η εμμηνόπαυση αρκετές φορές προκαλεί ορμονικές διαταραχές, που με τη σειρά τους ευθύνονται για τις διαταραχές ύπνου.

Λόγω της γήρανσης του φακού του οφθαλμού αλλά και της εκφύλισης του βηματοδότη του ύπνου, οι διαταραχές ύπνου μπορεί να είναι σοβαρότατες σε ηλικιωμένα άτομα. Τα συνηθέστερα νοσήματα που προκαλούν δευτερευόντως επίμονες αϋπνίες είναι εγκεφαλικά νοσήματα, καρδιακά νοσήματα, πεπτικές διαταραχές, αναπνευστικές νόσοι, ορμονικές διαταραχές, νεφρικά νοσήματα, ηπατικά νοσήματα, ψυχιατρικές καταστάσεις. Όταν η αϋπνία δεν προκαλείται από κάποιο υποκείμενο παράγοντα ή νόσημα, πρόκειται για πρωτοπαθή αϋπνία.

Η θεραπεία της αϋπνίας

Η πολυυπνογραφία είναι σήμερα μία ειδική εξέταση, που γίνεται στο νοσοκομείο και πραγματοποιείται σε επίμονες αϋπνίες. Κατά την πραγματοποίηση της εξέτασης ο ασθενής κοιμάται στο νοσοκομείο, μελετώνται η επέλευση και οι φάσεις του ύπνου (π.χ. REM, NON-REM), η εγκεφαλική δραστηριότητα κατά τον ύπνο, η καρδιοαναπνευστική λειτουργία και η κατάσταση των σκελετικών μυών κατά τη διάρκεια του ύπνου. Εκτός από τον εντοπισμό των αιτίων της αϋπνίας, κατά την ειδική παθολογική εξέταση πρέπει να αξιολογηθούν οι επιπτώσεις της αϋπνίας εξατομικευμένα σε κάθε ένα από τα οργανικά συστήματα του οργανισμού που εξετάζεται. Η σωστή μελέτη της αϋπνίας είναι σημαντική για την εξατομικευμένη εφαρμογή σωστής ειδικής θεραπείας, την πρόληψη των δυσμενών επιπλοκών της αϋπνίας και την αποκατάσταση τυχόν βλαβών που έχει προκαλέσει η στέρηση ύπνου στο άτομο που εξετάζεται.

Γενικά μέτρα κατά της αϋπνίας

• Περπατήστε και ασκηθείτε επί μισή ώρα τουλάχιστον πέντε ώρες πριν τον ύπνο. Η δραστηριότητα βοηθά την επέλευση του ύπνου όταν δεν επιτελείται αμέσως προ του ύπνου.
• Πρέπει να αξιολογηθεί εκ νέου η αναγκαιότητα λήψης των φαρμάκων που λαμβάνετε. Ορισμένα φάρμακα, όπως η καφεΐνη και η ψευδοεφεδρίνη, προκαλούν συχνά αϋπνίες.
• Μην κοιμάστε περισσότερο από 30 λεπτά κατά τη διάρκεια της ημέρας
• Αποφύγετε την κατάχρηση καφεΐνης, αλκοόλ, ποτών τύπου cola και το κάπνισμα. Οπωσδήποτε μην καταναλώνετε τις ουσίες αυτές μετά το μεσημέρι.
• Να τηρείτε σταθερό ωράριο κατάκλισης-αφύπνισης.
• Αποφύγετε τα μεγάλα γεύματα και τα ποτά πριν από το κρεβάτι. Αποφύγετε να τρώτε πολύ αργά το βράδυ, για να μειώσετε την πιθανότητα της νόσου της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, που επιδρά αρνητικά στον ύπνο.
• Αποφύγετε την τηλεόραση, τους υπολογιστές, τα βιντεοπαιχνίδια, τα smartphones ή άλλες οθόνες λίγο πριν από το κρεβάτι, καθώς το φως μπορεί να επηρεάσει τον κύκλο του ύπνου σας.
•  Αποσύρετε τις πηγές θορύβου ή φωτός από το υπνοδωμάτιο.
• Βρείτε τρόπους για να χαλαρώσετε πριν τον ύπνο.

Συντάκτης: Flowmagazine,

Influence:

Ο στόχος του flowmagazine.gr είναι να προβάλλει τις θετικές ιδέες, δράσεις και πληροφορίες από την Ελλάδα και τον κόσμο…