Αθλητικό Ιδεώδες: ξεχασμένο κι όμως αξεπέραστο

Ένα από τα πολλά ιδεώδη που δεν κατάφερε να μείνει ανέπαφο στην προσπάθειά του να προσαρμοστεί στις ριζικές αλλαγές που συντελούνται στον τρόπο ζωής είναι το αθλητικό ιδεώδες.

Μολονότι η έκπτωση των ιδεωδών δεν αναδεικνύεται ως το φλέγον ζήτημα που απασχολεί τη διεθνή κοινωνία, είναι γεγονός ότι ζούμε σε μία εποχή όπου κάθε έννοια γίνεται συκοφάντης του εαυτού της. Η ατομική υπευθυνότητα και η συλλογική ευθύνη εν καιρώ πανδημίας μπορεί να προτάχθηκαν από κυβέρνηση και ειδησεογραφικά κανάλια αμφότερες ως οι ύψιστες ηθικές αρχές – χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν κατέχουν μείζονα σημασία – έστρεψαν, όμως, την κοινή γνώμη μακριά από πληθώρα άλλων ανησυχητικών φαινομένων, τα οποία απασχολούν και θα έπρεπε να απασχολούν, σταθερά εδώ και δεκαετίες τον κάθε ένα από εμάς.

Και γιατί αλήθεια να ενδιαφερθώ για τον εκφυλισμό του εν λόγω ιδεώδους;

Η απάντηση βρίσκεται, μονάχα εάν συνειδητοποιήσει κανείς τον σκοπό που υπηρετεί το ίδιο το αθλητικό ιδεώδες. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι σε καμία περίπτωση δεν διοργάνωναν τους Ολυμπιακούς Αγώνες για να εκτονώσουν την συσσωρευμένη ένταση τεσσάρων συναπτών ετών. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αρχαιότητα δήλωναν την οικουμενική συνάθροιση ελεύθερων ανθρώπων, οι οποίοι παραμερίζοντας τις διαφορές μεταξύ τους έβρισκαν ξανά την ισότητα και την ειρήνη.

Η παγκόσμια ειρήνη και η συναδέλφωση των λαών∙ αιτήματα που καθίστανται τώρα με την πολεμική σύρραξη στην Ουκρανία επιτακτικά περισσότερο από ποτέ, είναι ο αυτοσκοπός του ολυμπιακού ιδεώδους. Φυσικά, η διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων στο Κίεβο δεν θα έλυνε το Ρωσο-Ουκρανικό, αλλά από κάπου πρέπει να ξεκινάμε πάντοτε.

Υπό το πνεύμα της συνεργασίας, της αδελφοσύνης και της ευγενούς άμιλλας συσφίγγονται ουσιαστικά οι ανθρώπινες σχέσεις, καλλιεργείται το πνεύμα και εξευγενίζεται η ψυχή με αποτέλεσμα να λειτουργούν ως ασπίδα στα νοσογόνα φαινόμενα της εποχής μας: τον ρατσισμό, τον εθνικισμό, την μισαλλοδοξία. Ο Ολυμπισμός ως φιλοσοφία αποβλέπει στην καθολική διαπαιδαγώγηση του ατόμου κι ως εκ τούτου, στο να γίνει καλοκάγαθος πολίτης.

Και για όσους γονείς αναρωτώνται για ποιο λόγο να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να αθληθούν, να έχουν κατά νου τους ότι ο συναγωνισμός του στίβου – και όχι ο ανταγωνισμός – παρέχει μία ευγενή διέξοδο στο ανταγωνιστικό ορμέμφυτο που είναι τόσο έντονο ιδιαιτέρως στους νέους.

Με τα πολλαπλά οφέλη που προσφέρει ο αθλητισμός, θα περιμέναμε πως ως ανθρώπινο γένος θα το διαφυλάτταμε ως κόρην οφθαλμού. #ΝΟΤ! Ο αθλητισμός αμαυρώνεται συνεχώς από αρνητικά φαινόμενα που τον απομακρύνουν ολοένα και πιο πολύ από τον πραγματικό του προορισμό. Ξεκινώντας από τα πιο προφανή, συνήθεις ύποπτοι είναι οι οικονομικοί παράγοντες. Η εμπορευματοποίηση όλων των αθλημάτων μηδενός εξαιρουμένου καίτοι αποτελεί τρόπον τινά φυσιολογική κατάσταση, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι έτσι ακυρώνεται μία από τις βασικές αρχές του ιδεώδους∙ η επιδίωξη ψυχικών και ηθικών απολαβών. Σωματεία και αθλητές μετατρέπονται σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και εξυπηρετούν συμφέροντα. Ακόμα και οι Ολυμπιακοί Αγώνες δεν θα ήταν ακραίο να πούμε ότι αποτελούν πια πηγή οικονομικής εκμετάλλευσης, αφορμή πλουτισμού και μέσο πολιτικής πίεσης.

Ας μην ξεχνάμε πως το “doping”, ο πρωταθλητισμός μετατρέπουν τα αθλήματα σε επιδείξεις ισχύος οι οποίες χτίζουν το χιλιοειπωμένο “legacy”. Παρ’ ότι το legacy μεταφράζεται στην ελληνική ως κληρονομιά/υστεροφημία, ουδεμία σχέση έχει με την αρχαιολογική αντίληψη περί υστεροφημίας, αφού αυτή αποκτάται μετά κόπου και μόχθου και πρωτίστως ελέω έντιμου και αξιόλογου βίου, ο οποίος κρίνεται από την Ιστορία και το κοινωνικό σύνολο. Δηλαδή, η τιμιότητα, η ανιδιοτελής προσφορά, η ανθρωπιά πρέπει να χαρακτηρίζουν το άτομο, αν επιθυμεί να αποκτήσει μετά θάνατον δόξα… Ψιλά γράμματα τόσο για τους αθλητές και τους χορηγούς τους, όσο και για εμάς τους θεατές, που μετατρεπόμαστε σε hooligans «της κακιάς ώρας».

Σε ποιον να ρίξουμε το φταίξιμο;

Τα αίτια που υποκρύπτονται αυτού του εκφυλισμού που παρατηρείται εδώ και δεκαετίες – και κανείς δεν έχει καταβάλλει προσπάθεια να αμβλύνει – στρέφονται κυρίως γύρω από την γενικότερη κρίση ανθρωπιστικών ηθών που μαστίζει τις κοινωνίες και την απάθεια. Ο ατομικισμός είναι η κυριαρχούσα αρχή και έχουμε δει όλοι που οδηγεί αυτό∙ απληστία, ανευθυνότητα.

Όχι μόνο τα παιδιά μας δεν έχουν υγιή πρότυπα να ακολουθήσουν, αλλά ούτε και οι φορείς παιδείας (όπως το σχολείο, η οικογένεια, η Πολιτεία) αρνούνται κατηγορηματικά να διαδραματίσουν όπως θα έπρεπε τον παιδαγωγικό τους ρόλο. Η χρησιμοθηρική γνώση παρουσιάζεται ως ο βέλτιστος τρόπος εκπαίδευσης, οι γονείς παροτρύνουν τους νέους προς την οδό του εύκολου πλουτισμού.

Η έλλειψη νομοθετικών πρωτοβουλιών έρχεται να επισφραγίσει την προβληματική κατάσταση. Περιστατικά βίας και διαφθοράς μένουν ατιμώρητα μέχρις ότου να φτάσουν στο «μη περεταίρω» και να δολοφονηθεί κάποιος. Το πρόσφατο περιστατικό του αδικοχαμένου Άλκη στη Θεσσαλονίκη και ο χαρακτηρισμός της δολοφονίας απλώς ως «περιστατικό οπαδικής βίας» αποτελούν εναργή παραδείγματα της μεγάλης ευθύνης που φέρουν τα Μ.Μ.Ε. και οι κυβερνήσεις. Προφανώς δεν είναι νέα ο αποπροσανατολισμός των πολιτών, η προπαγάνδα και η εξαγορά συνειδήσεων, αλλά δεν παύουν να είναι απαράδεκτα.

Πού οδεύουμε ως κοινωνία;

Στο ρητορικό αυτό ερώτημα, η αυτονόητη απάντηση είναι: «Ένας θεός ξέρει» αν η απάθεια κι η ανευθυνότητα γίνουν μόνιμα χαρακτηριστικά όλων των πολιτών και ιδιαίτερα της νέας γενιάς μιας και εκείνη – όπως, άλλωστε, έχει αποδείξει πολλάκις στο παρελθόν – είναι αυτή που σθεναρά αντιστέκεται και ανατρέπει. Είναι αμετάθετο χρέος της οικογένειας, του κοινωνικού συνόλου, της Πολιτείας να επαναπροσδιορίσουν τα ηθικά πρότυπα και με αυτά να γαλουχήσουν τους νέους, να μυήσουν τα παιδιά από νεαρή ηλικία στο φίλαθλο πνεύμα. Η φήμη, το (βρόμικο) χρήμα, η πλεονεξία πρέπει να αποκαθηλωθούν επιτέλους και ως γνώμονας να τοποθετηθούν, όχι αναγκαία πατροπαράδοτοι ηθικοί κανόνες οι οποίοι, κατά πάσα πιθανότητα κάθε άλλο παρά γόνιμοι είναι και οδηγούν στην προγονοπληξία, αλλά αρχές υγιείς για τον ίδιο τον άνθρωπο. Εφόσον το άτομο είναι καλά, τότε θα είναι και η κοινωνία καλά. Σημαντικό βήμα προς αυτή τη κατεύθυνση, λοιπόν, αποτελεί η αποκατάσταση του αθλητικού ιδεώδους.

Συντάκτης: Σπυριδούλα Γιαννοπούλου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.