Για να πάτησες σε αυτό το άρθρο, μάλλον το 24ωρο δεν σου είναι αρκετό. Τί φταίει και νιώθεις ότι ο …
Αντιληπτός χρόνος: Ψευδαίσθηση ή πραγματικότητα;
Δεν υπάρχει τίποτα πιο αινιγματικό από το χρόνο. Μαζί του ανά τους αιώνες ασχολήθηκαν φιλόσοφοι, επιστήμονες, η θρησκεία, οι άνθρωποι. Η αντίληψη του χρόνου είναι ουσιαστικά υποκειμενική υπόθεση.
Πώς αντιλαμβανόμαστε την έννοια του χρόνου;
Ο καθένας μας αντιλαμβάνεται το χρόνο και τη διάρκειά του ανάλογα με τα βιώματα και συγκριτικά με άλλα γεγονότα που η διάρκειά τους είναι γνωστή. Πότε ο χρόνος είναι αληθινός και πότε πάλι, αποτελεί μια ψευδαίσθηση. Όταν πλήττουμε αντιλαμβανόμαστε το χρόνο βαρύ, που σχεδόν μας τυραννά. Άλλοτε, όταν ευχαριστιόμαστε μία κατάσταση, ο χρόνος κυλά δίχως να τον καταλαβαίνουμε. Υποσυνείδητες εγκεφαλικές διεργασίες υποκινούνται ώστε να κατανοηθεί η αίσθηση του χρόνου, τη στιγμή που κάθε κίνηση, πράξη ή σκέψη καθορίζεται από αυτόν. Κάθε αίσθησή μας έχει αρχή, τέλος κι έναν ουσιαστικά προσωπικό ρυθμό. Αυτός ο ρυθμός διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο κι από κατάσταση σε κατάσταση. Εμείς τον λέμε τρόπο, πότε αργό και πότε γρήγορο που αντιδρούμε, γράφουμε, μιλάμε ή εκτελούμε ένα έργο. Ο κάθε άνθρωπος λοιπόν, μοιάζει να διαθέτει ένα δικό του προσωπικό «μετρονόμο» που δεν αφήνει περιθώρια αντικειμενικής αντίληψης και εκδήλωσης του χρόνου, αλλά τον καθιστά υποκειμενική υπόθεση. Το αντικειμενικό έγκειται στο χρόνο στον οποίο ζούμε, ο οποίος ταλαντεύεται μεταξύ του τυποποιημένου χρόνου της φυσικής και του άχρονου της μεταφυσικής.
Τι καθορίζει τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το χρόνο;
Η αντίληψη των συναισθημάτων και του τρόπου συμπεριφοράς των άλλων επηρεάζει την αίσθηση του χρόνου. Οι ψυχικές παθήσεις αυξάνουν συνήθως την ικανότητα του ατόμου να αντιληφθεί τον χρόνο, η αίσθηση του φόβου κάνει την ώρα να κυλά αργά και η επαφή με άτομα που μιλούν αργά, επιβραδύνει την αντίληψη του χρόνου και στους άλλους. Επίσης, η λανθασμένη ή η αισθητά παραποίηση της αίσθησης του χρόνου συνδέεται με την αρρυθμία, γι’ αυτό συναντούμε ανθρώπους που δυσκολεύονται να πιάσουν το ρυθμό και άλλους που έχουν ταλέντο σε αυτό.
Στην περίπτωση της συναισθηματικής έντασης η διάρκειά του γίνεται μεγαλύτερη, συνεπώς αισθανόμαστε ότι τα ακουστικά ερεθίσματα διαρκούν περισσότερο συγκριτικά με τα οπτικά. Ακόμα και τα ολιγόλεπτα γεγονότα μπορεί να τα θυμόμαστε για μεγαλύτερη χρονική διάρκεια ή και το αντίθετο. Συνήθως αναπολούμε πρόσφατα γεγονότα ως παλιότερα και τανάπαλιν. Σε ορισμένες περιπτώσεις λέμε πώς ο χρόνος σταματάει, παγώνει και αυτό συνδέεται συνήθως με αρνητικά γεγονότα. Η αίσθηση του χρόνου επιταχύνεται καθώς ο άνθρωπος μεγαλώνει, οι νεότεροι λαμβάνουν τα ερεθίσματα πιο έντονα και αντιδρούν σε αυτά αυθόρμητα, γεγονός που κάνει το χρόνο να μακραίνει.
Άνθρωπος και χρόνος: μία αιώνια σχέση
Ο χρόνος ίσως παραμένει για τον άνθρωπο ένα άλυτο μυστήριο. Να είναι εκείνος που τον ταλαιπωρεί και περνά βασανιστικά κάθε που ο άνθρωπος πενθεί μία ζωή, έναν έρωτα, μία κατάσταση. Και από την άλλη να περνά σαν αστραπή όταν κάποιος ευτυχεί και απολαμβάνει.
Για τον Πλάτωνα, ο χρόνος είναι απομίμηση της ακίνητης αιωνιότητας του κόσμου των ιδεών, ενώ για τον Αριστοτέλη είναι η αρχή και το τέλος και όλες εκείνες οι στιγμές που δείχνουν την ποσότητά του. Για τον Άγιο Αυγουστίνο, η ανθρώπινη ψυχή με την μνήμη, την προσοχή και την αναμονή, καθορίζει τον χρόνο. Ο Νεύτωνας τον προσδιόρισε ως διάρκεια και ο Καντ ως μία έμφυτη διαίσθηση που αποτελεί μέρος της δομής του αντιλαμβανόμενου υποκειμένου. Πολλές ήταν οι απόπειρες να προσδιοριστεί η έννοια του χρόνου, είναι όμως στην πραγματικότητα αυτό δυνατό; Σε κάθε περίπτωση μοιάζει να κρύβει δύναμη, ψευδαίσθηση και μαγεία
Τα πάντα ρει
Ο ιστορικός χρόνος μέσα στον οποίο γεννιόμαστε και ζούμε είναι ένας και ίδιος για όλους, η αίσθησή του όμως προκύπτει από το συναίσθημα, την ψυχολογία και την αντίληψη του καθενός. Ήταν, είναι και θα είναι ένα από τα αινίγματα της ανθρωπότητας στην ιστορία του κόσμου. Άλλος θα τον μετρά σε εποχές, άλλος σε λεπτά, άλλος σε στιγμές, κάποιος σε ανθρώπους και κάποιος άλλος σε εμπειρίες. Πάντα μα πάντα, θα κυλά!
