Ανισότητα, θυμός και αδικία ανά τους αιώνες
Ο θυμός είναι μια ενστικτώδης, αυτόματη απάντηση στην αδικία. Όταν αισθανόμαστε θυμό, υπάρχει κάτι λάθος στη ζωή μας, και ο θυμός παρέχει την ενέργεια που απαιτείται για να κάνουμε το σωστό. Όλα τα κοινωνικά ζώα έχουν ενσωματωμένη την αίσθηση της δικαιοσύνης. Πράγματι, δύο σκυλιά θα μαλώσουν όταν μόνο το ένα πάρει ένα κόκαλο. Όταν υπάρχει ισότιμος καταμερισμός, και τα δύο είναι ευτυχισμένα. Η αίσθηση της δικαιοσύνης είναι πιο ανεπτυγμένη στα πρωτεύοντα θηλαστικά. Οι πίθηκοι καπουτσίνοι θα αρνηθούν να εκτελέσουν τα καθήκοντά τους όταν βλέπουν άλλους πιθήκους να λαμβάνουν μεγαλύτερη ανταμοιβή για την ίδια προσπάθεια.
Στα ανθρώπινα όντα το αίσθημα της δικαιοσύνης είναι έντονο. Δεν χρειάζεται να το διδαχτούμε. Ακόμα και τα μικρά παιδιά θα διαμαρτυρηθούν: «Πήρε περισσότερο από ό,τι εγώ, δεν είναι δίκαιο!»
Ο θυμός συχνά θεωρείται απειλή στις κοινωνικές διασυνδέσεις. Ωστόσο, η λειτουργία του θυμού αφορά την προστασία των κοινωνικών διασυνδέσεων μέσα από τη διαμαρτυρία για την άδικη μεταχείριση. Ο θυμός φωνάζει: «Κάτι δεν πάει καλά!» παρέχοντας τις βάσεις προκειμένου να αποκατασταθεί η δικαιοσύνη και η κοινωνική αρμονία.
Όταν δεν είναι εφικτό να επιτευχθεί η δικαιοσύνη, ο θυμός μας κατατρώει προκαλώντας σωματικά συμπτώματα όπως είναι η υψηλή αρτηριακή πίεση και τα πεπτικά προβλήματα, συναισθηματικά συμπτώματα όπως άγχος και κατάθλιψη και κοινωνικά προβλήματα, όπως η ενδοοικογενειακή βία.
Οι πρώιμες κοινωνίες κατανόησαν ότι η κοινωνική αρμονία βασίζεται στην ίση αξία και στα ίσα δικαιώματα όλων των μελών. Ο άνισος καταμερισμός των αγαθών επιφέρει αναταραχές και αδικία στην κοινωνία λαμβάνοντας τη μορφή ταξικών διαιρέσεων και κατ’ επέκταση κοινωνικών ανισοτήτων.
Ειδικότερα, από την αρχή των ταξικών διαιρέσεων (περίπου 10.000 χρόνια πριν) η ανισότητα προκαλεί διαμαρτυρία. Οι μη έχοντες ζουν με δυσαρέσκεια που σιγοβράζει, ενώ εκρήγνυται περιοδικά με τη μορφή ανοικτής εξέγερσης. Από τις εξεγέρσεις σκλάβων του αρχαίου κόσμου, τις εξεγέρσεις του Μεσαίωνα έως τις εξεγέρσεις που του σύγχρονου κόσμου, οι άνθρωποι πάντα αγωνίζονται για το ίσο μερίδιο.
Επειδή η ανισότητα προκαλεί θυμό, οι άνισες κοινωνίες απαιτούν ποινικά συστήματα για να συντρίψουν τους αντάρτες και να εκφοβίσουν όλους τους άλλους. Στην Αμερική η πρωτοφανής ανισότητα ταυτίζεται με μια άνευ προηγουμένου επέκταση του σωφρονιστικού συστήματος.
Ο θυμός δεν χρειάζεται να «διαχειρίζεται». Ο θυμός δεν είναι το πρόβλημα, η αδικία είναι εκείνη που προκαλεί το πρόβλημα. Ο θυμός μάς λέει ότι κάτι είναι λάθος, αλλά δεν μπορεί να μας πει πώς μπορεί να διορθωθεί. Γι’ αυτό, είναι ανάγκη να κατανοήσουμε πώς λειτουργεί ο καπιταλισμός και πώς μπορούμε να τον αντικαταστήσουμε με μια πραγματικά δίκαιη κοινωνία.
