Όπως είναι φυσικό, ο τίτλος του βιβλίου με μαγνήτισε. Βρήκα κάποιον με τον οποίο μοιραζόμουν την αγάπη για το ίδιο …
Άλκη Ζέη – Η συγγραφέας της παιδικής μας ηλικίας
Η Νεοελληνική Λογοτεχνία στις αρχές της δεκαετίας του 2020 δέχθηκε ισχυρό πλήγμα. Μία από τις πιο αγαπημένες συγγραφείς παιδιών, εφήβων και ενηλίκων έφυγε απρόσμενα από τη ζωή στις 28 Φεβρουαρίου 2020,σε ηλικία 95 ετών, καθιστώντας φτωχότερο τον ελληνικό λογοτεχνικό κόσμο. Η Άλκη Ζέη, η συγγραφέας της παιδικής μας ηλικίας δεν είναι πια κοντά μας.
Η Άλκη Ζέη γεννήθηκε στην Αθήνα το 1925 και πέρασε τα παιδικά της χρόνια στη Σάμο, νησί από το οποίο καταγόταν η μητέρα της. Όταν πήγε σχολείο, η οικογένειά της εγκαταστάθηκε στο Μαρούσι και μετά στην Αθήνα. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών και στο Κινηματογραφικό Ινστιτούτο της Μόσχας.
Η σχέση της με το γράψιμο ξεκίνησε στα σχολικά χρόνια, γράφοντας έργα για το κουκλοθέατρο, διηγήματα και νουβέλες, που δημοσιεύονταν σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά. Αγωνίστηκε για την ελευθερία, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη δημοκρατία, συμμετέχοντας στο αριστερό κίνημα από τα χρόνια της γερμανικής κατοχής στην Ελλάδα. Η συμμετοχή της σ’ αυτό τον αγώνα καθόρισε την προσωπική ζωή της.
Από το 1952 μέχρι το 1964 έζησαν μαζί με τον άντρα της, το θεατρικό συγγραφέα Γιώργο Σεβαστίκογλου, ως πολιτικοί πρόσφυγες στη Σοβιετική Ένωση, αρχικά στην Τασκένδη και ύστερα στη Μόσχα, όπου γεννήθηκαν και τα δυο παιδιά τους. Επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1964 για να ξαναφύγουν το 1967 στο Παρίσι, όπου παρέμειναν μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ’70 λόγω της δικτατορίας.
“Το Καπλάνι της βιτρίνας“, το πρώτο της μυθιστόρημα, υπήρξε έργο – σταθμός για την ελληνική παιδική λογοτεχνία και θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο της παγκόσμιας λογοτεχνίας για παιδιά, με συνεχείς επανεκδόσεις από το 1963 που πρωτοκυκλοφόρησε στην Ελλάδα και πολλές μεταφράσεις και διακρίσεις στο εξωτερικό. Αν και απευθύνεται σε παιδιά και ακολουθεί τις συμβάσεις και το ύφος της παιδικής λογοτεχνίας, καταφέρνει να θίγει ώριμα θέματα και να πραγματοποιεί πολιτικές αναφορές, όντας πρωτοπορειακό στο είδος του.Το 1990 μεταφέρθηκε στην μικρή οθόνη σε σενάριο και σκηνοθεσία του Πέτρου Λύκα και προβλήθηκε από την ΕΤ1 σε έναν κύκλο 10 επεισοδίων.
Η Άλκη Ζέη έγραψε πολλά βιβλία, τα οποία μεγάλωσαν και θα μεγαλώσουν πολλές γενιές. Αυτά είναι: ΄΄Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου΄΄ (1971), ΄΄Αρβυλάκια και γόβες΄΄ (1975), ΄΄Ο θείος Πλάτων΄΄ (1975), ΄΄Κοντά στις ράγες΄΄ (1977), ΄΄Μια Κυριακή του Απρίλη΄΄ (1978), ΄΄Τα παπούτσια του Αννίβα΄΄ (1979), ΄΄Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα΄΄ (1987), ΄΄Η μωβ ομπρέλα΄΄ (1989), ΄΄Η Αλίκη στη χώρα των μαρμάρων΄΄ (1990), ΄΄Ματίας΄΄ [Α’ Κρατικό βραβείο παιδικής λογοτεχνίας το 2001](1993), ΄΄Σπανιόλικα Παπούτσια΄΄ (1994), ΄΄Γατοκουβέντες΄΄ (1996), ΄΄Νεανική Φωνή΄΄ (1996), ΄΄Η δωδέκατη γιαγιά και άλλα.΄΄(1998), ΄΄Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της΄΄ (2002), ΄΄Ο Ψεύτης Παππούς΄΄ (2007, με μεταφορά στην ελληνική τηλεόραση), ΄΄Με μολύβι φάμπερ νούμερο δύο΄΄ (2013), ΄΄Πόσο θα ζήσεις ακόμα, γιαγιά;΄΄(2017),΄΄Ένα παιδί από το πουθενά΄΄ (2019)
“Η αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα”, “Το καπλάνι της βιτρίνας” και “Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου”, συμπεριλαμβάνονται στα διαχρονικά μπεστ σέλερ της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας. Εκτός από την “Αρραβωνιαστικιά του Αχιλλέα”, τα βιβλία της απευθύνονται κυρίως στα παιδιά και τους εφήβους. Διαβάζονται με μεγάλη ευχαρίστηση και από τους ενήλικες. Εμπνέονται από προσωπικές της εμπειρίες υφαίνοντας την υπόθεσή τους παράλληλα με ιστορικά γεγονότα. Τα θέματα που πραγματεύονται είναι καθημερινά και πανανθρώπινα.
Η Άλκη Ζέη αποτέλεσε πρέσβειρα της σύγχρονης ελληνικής λογοτεχνίας στο εξωτερικό, καθώς το σύνολο του έργου της είναι μεταφρασμένο και κυκλοφορεί σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο.Η ίδια έχει επίσης μεταφράσει από τα γαλλικά, τα ιταλικά και τα ρωσικά αρκετά βιβλία, ανάμεσα στα οποία έργα των Τζιάννι Ροντάρι και Βέρα Πανόβα.
Μαζί με τη Ζωρζ Σαρή, με την οποία γνωρίζονταν από τα σχολικά τους χρόνια, καθιέρωσε ένα νέο στυλ στο νεανικό μυθιστόρημα, τόσο από την άποψη του ζωντανού, αυτοβιογραφικού ύφους, όσο και της εισαγωγής του πολιτικού, κοινωνικού και ιστορικού στοιχείου στο είδος. Το εφηβικό μυθιστόρημα ΄΄Η Κωνσταντίνα και οι αράχνες της΄΄ κέρδισε το 2003 το βραβείο εφηβικού μυθιστορήματος του Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου (ελληνικό τμήμα της IBBY), ενώ το 2004 η Ζέη ήταν υποψήφια για το βραβείο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν και το βραβείο Άστριντ Λίντγκρεν λογοτεχνίας. Το Βραβείο Mildred L. Batchelder της απονεμήθηκε για τις εκδόσεις των έργων της ΄΄Το καπλάνι της βιτρίνας΄΄,΄΄Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου΄΄ και ΄΄Κοντά στις ράγες΄΄ στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Συνολικά τα έργα της Ζέη έχουν μεταφραστεί σε 20 γλώσσες.
Το 2010 τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για το συνολικό της έργο. Tο 2014 αναγορεύτηκε σε επίτιμη διδάκτορα του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, για το έργο της στην παιδική λογοτεχνία. Αναγορεύτηκε ομοίως επίτιμη διδάκτωρ, το 2012 από τη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών και Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Κύπρου, και το 2015 από τη Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Πατρών.
Αναμφίβολα η παρουσία της στο χώρο των Ελληνικών γραμμάτων ήταν εξέχουσα, όντας ένας πνευματικός άνθρωπος, που διαμόρφωσε πνευματικά και ηθικά την προσωπικότητα των αναγνωστών κάθε ηλικίας μέσα από τα λογοτεχνικά της έργα.
Σας ευχαριστούμε, κυρία Άλκη Ζέη!
