Αλάτι: είναι τόσο βλαβερό όσο πιστεύουμε;
Εδώ και χιλιάδες χρόνια το αλάτι αποτελεί πολύτιμο στοιχείο της διατροφής του ανθρώπου, προσφέροντας γεύση και ποιότητα στο φαγητό. Παράλληλα, είναι πολύ διαδεδομένο στη φύση, αφού μπορούμε να το βρούμε μέσα στο νερό της θάλασσας και κάποιων λιμνών ή σαν ορυκτό, μέσα στη γη. Το χλωριούχο νάτριο (NaCl), όπως είναι η ονομασία του χημικού του μορίου χρησιμοποιείται από την αρχαία εποχή, ενώ είναι γνωστό πως σε κάποιες περιοχές το χρησιμοποιούσαν ακόμα και σαν νόμισμα.
Ο πιο διαδεδομένος τρόπος παραλαβής του αλατιού μέσα από τη θάλασσα, είναι η εξάτμιση του θαλασσινού ύδατος. Το νερό συγκεντρώνεται σε μεγάλες δεξαμενές, τις αλυκές, και εξατμίζεται με τη βοήθεια της ηλιακής ακτινοβολίας και των ανέμων. Με αυτό τον τρόπο, το αλάτι καθιζάνει σαν στερεό στα τοιχώματα των δεξαμενών, απ’ όπου και συλλέγεται για περαιτέρω καθαρισμό μέχρι να φτάσει στην κουζίνα μας.
Στις μέρες μας, ακούγεται πολύ έντονα πως το αλάτι ευθύνεται για σοβαρές παθήσεις που προσβάλουν τον σύγχρονο άνθρωπο, όπως αυξημένη αρτηριακή πίεση, καρδιαγγειακά νοσήματα κ.α. Μπορεί αυτός ο ισχυρισμός να έχει μία δόση αλήθειας, δεν παύει όμως να αναιρεί το γεγονός πως η κατανάλωση του αλατιού, στα πλαίσια του μέτρου, ωφελεί και ενισχύει την υγεία του οργανισμού.
Τα οφέλη του αλατιού για την υγεία μας
Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι σαν μία πολύτιμη μηχανή που χρειάζεται τη διατήρηση λεπτών ισορροπιών προκειμένου να λειτουργήσει σωστά. Από την κίνηση των μυών μέχρι την μετάδοση νευρικών σημάτων από και προς τον εγκέφαλο, είναι απαραίτητη η παρουσία ιόντων, φορτισμένων δηλαδή σωματιδίων (όπως νάτριο, κάλλιο κλπ) που παράγουν το απαραίτητο ηλεκτρικό σήμα για την διεκπεραίωση αυτών των εργασιών.
Το αλάτι, αποτελεί μία άριστη πηγή των ιόντων αυτών, που αλλιώς ονομάζουμε και ηλεκτρολύτες, κάνοντας έτσι την παρουσία τους απαραίτητη για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Πιο συγκεκριμένα, το χλωριούχο νάτριο οφείλεται για την αποφυγή της αφυδάτωσης, για τη σωστή οξύτητα του αίματος, για την ορθή λειτουργία των νευρώνων αλλά και για τη ρύθμιση των μυϊκών συσπάσεων.
Από την άλλη πλευρά, το βρώσιμο αλάτι αποτελεί εξαιρετική πηγή ιωδίου. Το ιώδιο είναι ένα ιχνοστοιχείο απαραίτητο για τη βιοσύνθεση των ορμονών του θυρεοειδούς και κατά συνέπεια για τη σωστή λειτουργία του εγκεφάλου και του οργανισμού μας, εν γένει. Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειώσουμε πως, το θαλασσινό αλάτι ως χλωριούχο νάτριο δεν περιέχει ιώδιο. Το στοιχείο αυτό προστίθεται σκόπιμα με τη μορφή ιωδιούχου καλίου, συνιστώντας έτσι έναν από τους πιο οικονομικούς και αποτελεσματικούς τρόπους πρόσληψής του μέσω της διατροφής.
Τι μας προκαλεί η έλλειψη αλατιού και τι η υπερκατανάλωσή του;
Όπως είπαμε παραπάνω, το αλάτι είναι μία χημική ένωση πολύ σημαντική για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού. Η έλλειψή του μπορεί να προσβάλει κυρίως τους ηλικιωμένους και τα παιδιά, προκαλώντας αφυδάτωση η οποία εκδηλώνεται με ανορεξία, ξηροστομία, αδυναμία, εμετό και επιτάχυνση του σφυγμού. Βέβαια, είναι γεγονός πως σήμερα, είναι πολύ δύσκολο κάποιος να υποφέρει από έλλειψη αλατιού, καθώς αυτό βρίσκεται «κρυμμένο» σε πολλές βιομηχανοποιημένες τροφές, αυξάνοντας κατά πολύ την ημερήσια πρόσληψή του και οδηγώντας έτσι σε αρκετά προβλήματα υγείας.
Σύμφωνα με τους γιατρούς, η ημερήσια ανάγκη του οργανισμού μας σε αλάτι είναι περίπου 7gr. Βέβαια, η ποσότητα αυτή αυξάνεται σε περιπτώσεις έντονης εφίδρωσης, σωματικής δραστηριότητας αλλά και προβλημάτων του πεπτικού συστήματος (εμετός, διάρροια). Παρόλα αυτά, στις μέρες μας, ο μέσος ενήλικας φαίνεται να καταναλώνει καθημερινά πάνω από 12gr, αριθμός που δυστυχώς δεν αντιστοιχεί στις φυσιολογικές μας ανάγκες. Σε αυτή την περίπτωση, το παραπάνω αλάτι μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες για την υγεία μας, όπως υπέρταση, καρδιοπάθειες και καρδιακή ανεπάρκεια.
Που βρίσκεται το «κρυμμένο αλάτι»;
Οι περισσότεροι από εμάς πιστεύουμε πως για να μειώσουμε την ημερήσια πρόσληψη αλατιού πρέπει να ελαττώσουμε την ποσότητα που βάζουμε στο φαγητό. Στην πραγματικότητα, το αλάτι που χρησιμοποιούμε όταν μαγειρεύουμε είναι η πιο αθώα πηγή χλωριούχου νατρίου και ο ενδεδειγμένος τρόπος πρόσληψής του. Αντίθετα, αυτό που πρέπει να προσέξουμε, είναι το «κρυφό» αλάτι το οποίο βρίσκεται σε μεγάλες ποσότητες σε πολλά εμπορευματοποιημένα τρόφιμα που μπορεί να καταναλώνουμε καθημερινά. Έτσι, καταλήγουμε να προσλαβάνουμε πολλαπλάσιες ποσότητες αλατιού, χωρίς ουσιαστικά να το συνειδητοποιούμε. Τα προϊόντα που πρέπει να προσέχουμε αρκετά, καθώς κρύβουν πολύ επιπλέον αλάτι είναι:
- Ψωμί
- Αλλαντικά
- Δημητριακά πρωινού
- Τυρί
- Βούτυρο/μαργαρίνη
- Τσιπς, γαριδάκια και άλλα σνακ
- Μπισκότα
- Κονσερβοποιημένα γεύματα
- Προϊόντα επάλειψης
- Πίτσες
- Κρουασάν
- Ντόνατς
Συμπερασματικά λοιπόν μπορούμε να πούμε, πως το χλωριούχο νάτριο είναι μία ουσία πολύτιμη για την ομαλή λειτουργία του οργανισμού μας, αρκεί να καταναλώνεται σε λογικά πλαίσια και χωρίς υπερβολή, στα πλαίσια μίας σωστής και ισορροπημένης διατροφής. Επιπλέον, αυτό που πρέπει να προσέξουμε είναι η πηγή πρόσληψης του αλατιού καθώς και η ποιότητά του.
