Πώς επιδρά στον εγκέφαλο η συναισθηματική κακοποίηση

Ακούγεται συχνά ότι τα λόγια ξεχνιούνται και άρα δεν μπορούν να πληγώσουν. Και ενώ η αντίληψη αυτή μπορεί να βοηθήσει ορισμένους να ξεπεράσουν τα πικρά λόγια, η ουσία της δεν βρίσκει ακριβώς σύμφωνους τους επιστήμονες.

Ενώ λοιπόν εύκολα μπορούμε ν’ αναγνωρίσουμε τη σωματική κακοποίηση, η συναισθηματική κακοποίηση μοιάζει με το διοξείδιο του άνθρακα: Παρόλο που δεν είναι ορατή, μπορεί ν’ αποβεί μοιραία. Στην πραγματικότητα, μπορεί να βλάψει τη δομή του εγκεφάλου.

Τα θύματα που υποφέρουν από διαρκή συναισθηματική κακοποίηση, παρουσιάζουν σμίκρυνση του ιππόκαμπου: μία περιοχή του εγκεφάλου με θεμελιώδη ρόλο στη μάθηση.

Ο ιππόκαμπος διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη βραχυπρόθεσμη μνήμη-το πρώτο βήμα της μάθησης είναι η αποτύπωση στη βραχυπρόθεσμη μνήμη.

Κάθε τμήμα πληροφορίας στον εγκέφαλο αποθηκεύεται πρωταρχικά στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, προτού είτε να μετατραπεί σε μόνιμη ανάμνηση ή να διαγραφεί.

Η μάθηση δεν είναι δυνατή χωρίς τη βραχυπρόθεσμη μνήμη. Η βλάβη αυτή του ιππόκαμπου είναι πολύ πιο ανησυχητική απ’ όσο αρχικά εκτιμούσαν οι επιστήμονες.

Όταν βρίσκεται σε συνθήκες στρες, ο οργανισμός απελευθερώνει μία ορμόνη, τη γνωστή κορτιζόνη. Οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι η κορτιζόνη επιτίθεται στους νευρώνες του ιππόκαμπου προκαλώντας του σμίκρυνση.

Έτσι, όσο πιο στρεσαρισμένος είναι κάποιος, τόσο περισσότερη κορτιζόνη απελευθερώνεται, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη σμίκρυνση του ιππόκαμπου.

Ένα ακόμη τμήμα του εγκεφάλου που επηρεάζεται από τη συναισθηματική κακοποίηση είναι η αμυγδαλή. Θύματα συναισθηματικής κακοποίησης παραμένουν σε διαρκή κατάσταση άγχους και φόβου. Αυτό συμβαίνει καθώς τα μακροπρόθεσμα αποτελέσματα της συναισθηματικής κακοποίησης προκαλούν διόγκωση της αμυγδαλής. Αυτή η ομάδα νευρώνων του εγκεφάλου ρυθμίζει την αναπνοή και τον ρυθμό των χτύπων της καρδιάς . Αποτελεί επίσης του κέντρο του συναισθηματικού ελέγχου και καθορίζει τον τρόπο διαχείρισης συναισθημάτων όπως είναι η αγάπη, το πάθος, το μίσος και ο φόβος.

Όταν κάποιος υφίσταται συναισθηματική κακοποίηση, η αμυγδαλή του μπαίνει σε διαρκή επαγρύπνηση, αντιδρώντας και στα πιο ανεπαίσθητα σημάδια της κακοποίησης, με αποτέλεσμα τα θύματα να βρίσκονται σε διαρκή κατάσταση «πάλης ή φυγής».

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίον ορισμένοι άνθρωποι δυσκολεύονται να εγκαταλείψουν συναισθηματικά κακοποιητικές σχέσεις. Η ταπείνωση, οι φωνές και οι ύβρεις είναι για τον εγκέφαλο εξίσου καταστροφικές με τη σωματική κακοποίηση, ιδιαίτερα για τον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο των παιδιών. Σε μία έρευνα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι νέοι και υγιείς ενήλικες που είχαν πέσει θύματα εκφοβισμού, εμφάνισαν έλλειψη σύνδεσης μεταξύ της δεξιάς και της αριστερής πλευράς του εγκεφάλου. Η αδυναμία της ανάπτυξης των συνάψεων αυτών στον εγκέφαλο αυξάνει τις πιθανότητες ανησυχίας, κατάθλιψης, θυμού, εχθρότητας, έλλειψη σύνδεσης και χρήση ουσιών σε μεταγενέστερα στάδια της ζωής.

Όταν ο άνθρωπος υφίσταται συναισθηματική κακοποίηση, ο εγκέφαλός του θέτει σε εφαρμογή τον μηχανισμό επιβίωσης.

Προσπαθεί να προστατευθεί ανακατευθύνοντας τα υπέρογκα επίπεδα στρες ώστε ν’ αποφύγει τον πόνο και την υπερφόρτωση.

Περιοχές του εγκεφάλου σημαντικές για τη λειτουργία της αντίληψης και της συμπεριφοράς είναι μικρότερες στους ανθρώπους που έχουν κακοποιηθεί συναισθηματικά, ενώ τα αποτελέσματά της έχουν διάρκεια.

Είναι λοιπόν ανίκανοι ν’ ανταποκρίνονται υγιώς ακόμη και όταν πλέον, στο παρόν απουσιάζει η απειλή ή η τραυματική κατάσταση.

Οι άνθρωποι σε σχέσεις κακοποίησης αισθάνονται διαρκώς εξαντλημένοι, σωματικά και συναισθηματικά. Όλη τους η ενέργεια αναλίσκεται στη διαρκή κατάσταση επαγρύπνησης του εγκεφάλου.

Τα λόγια, συνεπώς, σύμφωνα με την επιστήμη, ο τρόπος συμπεριφοράς μας προς τους άλλους σε συναισθηματικό επίπεδο μπορεί να έχουν πολύ πιο μακροπρόθεσμη επίδραση απ’ ότι ένα σπασμένο κόκκαλο.

Συντάκτης: Saky Koulibaly,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.