Ποια η σχέση του Αμαζονίου με το οξυγόνο που παράγει;

Από τους πολλούς σημαντικούς λόγους που πρέπει να ανησυχούμε για τις χιλιάδες πυρκαγιές που πλήττουν το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο, η παροχή οξυγόνου δεν είναι μία από αυτές, σύμφωνα με τους επιστήμονες.

Καθώς οι ειδήσεις για τις πυρκαγιές που πλήττουν τον Αμαζόνιο εξαπλώνονται σε ολόκληρο τον κόσμο, το ίδιο συμβαίνει και με ένα παραπλανητικό, αλλά συχνά επαναλαμβανόμενο ισχυρισμό για τη σημασία του τροπικού δάσους: ότι παράγει το 20% του οξυγόνου στον κόσμο.

Αυτός ο ισχυρισμός αποτελεί μια ειδησεογραφική κάλυψη από μεγάλα γνωστά ειδησεογραφικά δίκτυα, από δημοσιεύσεις στα κοινωνικά μέσα πολιτικών και διασημοτήτων, όπως ο Γάλλος πρόεδρος Εμμανουέλ Μακρόν, ο Αμερικανός γερουσιαστής και προεδρικός υποψήφιος Kamala Harris και ο ευαισθητοποιημένος σε θέματα περιβάλλοντος ηθοποιός Leonardo di Caprio.

Για ορισμένους τίθεται σε κίνδυνο η παροχή οξυγόνου στον κόσμο. Ωστόσο, ο αριθμός αυτός – ο οποίος έχει αποδώσει στο δάσος τον τίτλο «πνεύμονες της Γης» – είναι αρκετά υπερεκτιμημένος. Όπως έχουν επισημάνει αρκετοί επιστήμονες τις τελευταίες ημέρες, η καθαρή συμβολή του Αμαζονίου στο οξυγόνο που αναπνέουμε πιθανότατα κινείται γύρω στο μηδέν.

Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι απλά δεν υπάρχει αρκετό διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα για τα δέντρα να φωτοσυνθέσουν. Για κάθε παρτίδα μορίων διοξειδίου του άνθρακα που τα δέντρα αποβάλλουν στον αέρα, αποβάλλουν και έναν αριθμό μορίων οξυγόνου. Δεδομένου ότι η ατμόσφαιρα περιέχει λιγότερο από το μισό ποσοστό διοξειδίου του άνθρακα, αλλά 21% οξυγόνο, δεν είναι δυνατό για τον Αμαζόνιο να παράγει τόσο πολύ οξυγόνο.

Επιπλέον, τα τροπικά δάση είναι υπεύθυνα για το 34% περίπου της φωτοσύνθεσης που συμβαίνει στην ξηρά. Με βάση το μέγεθός του, ο Αμαζόνιος αντιπροσωπεύει δηλαδή περίπου τη μισή φωτοσύνθεση. Αυτό σημαίνει ότι ο Αμαζόνιος γεννά περίπου το 16% του οξυγόνου που παράγεται στην ξηρά.

Ωστόσο, τα δέντρα δεν εκπνέουν μόνο το οξυγόνο – το καταναλώνουν επίσης με μια διαδικασία γνωστή ως κυτταρική αναπνοή, κατά την οποία μετατρέπουν τα σάκχαρα που συσσωρεύονται κατά τη διάρκεια της ημέρας σε ενέργεια, χρησιμοποιώντας οξυγόνο για να τροφοδοτήσουν τη διαδικασία. Έτσι, κατά τη διάρκεια της νύχτας όταν δεν υπάρχει ήλιος για τη φωτοσύνθεση, είναι καθαροί απορροφητές οξυγόνου. Τα δέντρα εισπνέουν λίγο περισσότερο από το ήμισυ του οξυγόνου που παράγουν με αυτόν τον τρόπο. Τα υπόλοιπο πιθανώς εξαντλείται από τα αμέτρητα μικρόβια που ζουν στον Αμαζόνιο, τα οποία εισπνέουν οξυγόνο για να διασπάσουν τη νεκρή οργανική ύλη του δάσους.

Λόγω αυτής της ισορροπίας μεταξύ της παραγωγής οξυγόνου και της κατανάλωσης, τα σύγχρονα οικοσυστήματα μόλις που κάνουν χρήση των επιπέδων οξυγόνου στην ατμόσφαιρα. Αντ’ αυτού, το οξυγόνο που αναπνέουμε είναι η κληρονομιά του φυτοπλαγκτόν που υπάρχει στον ωκεανό, που έχει για δισεκατομμύρια χρόνια σταθερά συσσωρεύσει οξυγόνο, ώστε η ατμόσφαιρα να είναι αναπνεύσιμη.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, αυτό το οξυγόνο θα μπορούσε να συσσωρευτεί μόνο επειδή το πλαγκτόν είχε παγιδευτεί στον πυθμένα του ωκεανού προτού καταστραφεί – διαφορετικά, η αποσύνθεση από άλλα μικρόβια θα είχε καταναλώσει αυτό το οξυγόνο. Οι διεργασίες που καθορίζουν πόσο οξυγόνο βρίσκεται στην ατμόσφαιρα, κατά μέσο όρο εμφανίζονται σε τεράστιες γεωλογικές χρονικές κλίμακες και δεν επηρεάζονται πραγματικά από τη φωτοσύνθεση που συμβαίνει τώρα

Παρ ‘όλα αυτά, ο μύθος του 20% κυκλοφορεί για δεκαετίες, αν και δεν είναι σαφές από πού προέρχεται. Ο Αμαζόνιος συνεισφέρει περίπου το 20% του οξυγόνου που παράγεται από τη φωτοσύνθεση στη γη – που μπορεί να έχει λανθασμένα εντυπωθεί στην κοινή γνώση ως «το 20% του οξυγόνου στην ατμόσφαιρα».

Προφανώς, τίποτα από αυτά δεν σημαίνει ότι ο Αμαζόνιος δεν είναι σημαντικός. Στην παρθένα του κατάσταση, συμβάλλει σημαντικά στην απομάκρυνση του διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Ο Αμαζόνιος διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στη σταθεροποίηση των κύκλων των βροχοπτώσεων στη Νότια Αμερική και είναι μια βασική κατοικία για τους αυτόχθονες πληθυσμούς, καθώς και για αμέτρητα είδη ζώων και φυτών.

Ο Αμαζόνιος μπορεί να είναι μεταφορικά ένα ζεύγος πνευμόνων και αυτή η αναλογία μπορεί να είναι χρήσιμη στη δράση για την αποψίλωση. Όμως, για τους περισσότερους ερευνητές, δεν έχει πολύ νόημα – επειδή οι πραγματικοί πνεύμονες εισπνέουν οξυγόνο, αντί να το εκπνέουν.

Συντάκτης: Εύα Αρβανίτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.