Συχνά ακούμε για υποτιμήσεις νομισμάτων. Οι παλαιότεροι, όπως εγώ, θα θυμούνται υποτιμήσεις της δραχμής. Τι είναι όμως η υποτίμηση και …
Υποτίμηση εθνικού νομίσματος: πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα
Στο προηγούμενο άρθρο, είχαμε μιλήσει για την υποτίμηση του νομίσματος και πώς λειτουργεί. Τώρα θα δούμε ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα μιας υποτίμησης και γιατί μας αφορούν.
Κατ’ αρχάς να πούμε ότι στη οικονομία, κάθε μέτρο που λαμβάνεται για να βελτιώσει ένα τομέα έχει αρνητικές συνέπειες σε κάποιον άλλον. Έτσι πρέπει να σταθμίζονται προσεκτικά οι συνέπειες ενός μέτρου πριν επιβληθεί. Το ίδιο συμβαίνει με την υποτίμηση.
Ας αρχίσουμε από τα καλά νέα. Είδαμε ήδη στο προηγούμενο άρθρο μας ότι η υποτίμηση κάνει πιο φθηνές τις εξαγωγές μιας χώρας. Πράγματι αν ο Αμερικανός εισαγωγέας ελληνικού κρασιού χρειαζόταν π.χ. 1.000 δολάρια για να αγοράσει 100 φιάλες αγιωργίτικο, που ο Έλληνας εξαγωγέας πωλούσε έναντι π.χ. 900 ευρώ, τώρα θα χρειάζεται μόνο π.χ. 960 δολάρια για να αγοράσει την ίδια ποσότητα. Ο Έλληνας εξαγωγέας και στις δύο περιπτώσεις θα εισπράξει τα ίδια ευρώ, αλλά το κέρδος από την υποτίμηση θα καρπωθεί ο Αμερικανός εισαγωγέας. Και ο Έλληνας τι θα κερδίσει; Περισσότερες παραγγελίες από όλο τον κόσμο που θα προτιμήσει το δικό του, φθηνότερο κρασί από εκείνο των ανταγωνιστών π.χ. της Αυστραλίας. Στις εξαγωγές περιλαμβάνεται βέβαια και ο τουρισμός, αφού, αντί εμπορευμάτων, εξάγουμε υπηρεσίες που αγοράζει εδώ, επί τόπου, ο ξένος τουρίστας.
Εδώ πρέπει να επισημάνουμε κάτι πολύ σημαντικό. Για να εκμεταλλευτεί μια χώρα την υποτίμηση του νομίσματός της προκειμένου να αυξήσει τις εξαγωγές, (και μέσω αυτών να ανακάμψει η οικονομία της), πρέπει να έχει τις κατάλληλες υποδομές, δηλαδή, εργοστάσια, τεχνογνωσία (know-how), κεφάλαια, τράπεζες, επικοινωνίες, νομικό και ανταγωνιστικό φορολογικό πλαίσιο, λιμάνια, οδικό δίκτυο, εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό κλπ. Διαφορετικά, θα πάει για μαλλί και θα βγει κουρεμένη, αφού θα υποστεί όλες τις αρνητικές συνέπειες της υποτίμησης (που θα δούμε αμέσως πιο κάτω) χωρίς να δρέψει τις θετικές.
Πάμε τώρα στα κακά νέα. Για τον ακριβώς αντίστροφο λόγο, μια υποτίμηση κάνει τις εισαγωγές πιο ακριβές. Αυτό σημαίνει πως όταν το ευρώ υποτιμάται, πρέπει, ως Ελλάδα (και η υπόλοιπη Ευρώπη), να πληρώνουμε περισσότερα ευρώ για να αγοράζουμε π.χ. πετρέλαιο (που πωλείται με δολάρια), ιαπωνικά αυτοκίνητα, χοιρινό από την Κίνα ή ψάρια από την Μοζαμβίκη.
Τώρα θα μου πείτε «τι μας νοιάζουν όλα αυτά, αφού έχουμε μπει σε ένα ισχυρό νόμισμα, το ευρώ, και δεν διατρέχουμε τον κίνδυνο των υποτιμήσεων όπως τις περιγράφεις;». Θα συμφωνήσω μαζί σας. Ας αναλογιστούμε όμως τι θα συμβεί εάν βγαίναμε από το ευρώ και επιστρέφαμε στη δραχμή. Αυτό δεν είναι ένα καθόλου υποθετικό σενάριο. Είναι εντελώς ρεαλιστικό αφού, πριν από λίγα μόλις χρόνια, το 2015, αυτό ήταν το επίσημο διαπραγματευτικό μας όπλο με το οποίο νομίζαμε ότι θα φοβίζαμε τους Ευρωπαίους των μνημονίων.
Ας δούμε τι θα συνέβαινε αν επιστρέφαμε στη δραχμή:
- Την πρώτη ημέρα, το ευρώ μετατρέπεται σε δραχμή σε μια προσυμφωνηθείσα ισοτιμία π.χ. 1 ευρώ = 330 δραχμές.
- Οι καταθέσεις μας στις τράπεζες αμέσως μετατρέπονται σε δραχμές στην ισοτιμία 1:330, που είπαμε. Τα ευρώ που έχουμε κρυμμένα σπίτι ή στις τραπεζοθυρίδες (αθροίζονται σε πολλά δις ευρώ) παραμένουν σε ευρώ.
- Οι συντάξεις, οι μισθοί, τα μεροκάματα μετατρέπονται αμέσως σε δραχμές στην ισοτιμία 1:330. Τα δάνεια της χώρας όμως θα παραμένουν σε ευρώ.
- Επειδή το εθνικό μας νόμισμα από το ισχυρό ευρώ θα μετατρέπεται σε ασθενή δραχμή, αμέσως μετά αρχίζει το πάρτι των διαδοχικών υποτιμήσεων.
- Το ευρώ γρήγορα φθάνει τις 1000 δραχμές και θα συνεχίζει να υποτιμάται απτόητο. Σε αυτή την ισοτιμία:
α. Οι τιμές στα μαγαζιά τριπλασιάζονται.
β. οι καταθέσεις μας χάνουν τα 2/3 της αγοραστικής τους αξίας δηλαδή, αν με 1000 δραχμές αγοράζαμε την πρώτη μέρα 3 αυγά τώρα αγοράζουμε μόνο ένα.
γ. Οι μισθοί και οι συντάξεις χάνουν επίσης τα 2/3 της αγοραστικής αξίας. Τώρα μπορούμε να αγοράσουμε μόνο το 1/3 των αγαθών και υπηρεσιών που αγοράζαμε προηγουμένως.
δ. Το τεράστιο δημόσιο χρέος στο εξωτερικό, που προξένησε την κρίση, παραμένει πάντα σε ευρώ. Το εξοφλούμε (τόκο και δόσεις) με πληθωριστικές δραχμές, που σημαίνει ότι το δημόσιο χρέος στην πραγματικότητα τριπλασιάζεται.
- Όλα τα αγαθά που εισάγει η χώρα (πετρέλαιο, μηχανολογικός εξοπλισμός, ανταλλακτικά, τρόφιμα, φάρμακα, χαρτί υγείας κλπ), για τους λόγους που εξηγήσαμε πιο πάνω, γίνονται τρεις φορές ακριβότερα. (Οι διακοπές στο εξωτερικό γίνονται τρεις φορές ακριβότερες, αλλά ας τις ξεχάσουμε αυτές). Ο εισαγόμενος πληθωρισμός εκτινάσσεται στα ύψη.
- Οι εξαγωγές μας, αντίθετα, επωφελούνται. Όμως, για να συμβεί αυτό:
α. Πρέπει να έχουμε τη υποδομή για να δημιουργήσουμε προϊόντα που θα εξάγουμε, όπως είπαμε πιο πάνω. Αλλιώς δεν κάνουμε τίποτε.
β. Επειδή οι εισαγόμενες πρώτες ύλες για την δημιουργία εξαγώγιμων προϊόντων έχουν γίνει τρεις φορές ακριβότερες, ο Έλληνας εξαγωγέας θα αυξήσει τις τιμές του για να απορροφήσει αυτό το αυξημένο κόστος, μειώνοντας έτσι το όποιο όφελος θα δώσει στον πελάτη του στο εξωτερικό από την υποτίμηση, για να τον προτιμήσει.
- Στο μεταξύ θα έχει διαμορφωθεί μια πρώτης τάξεως μαύρη αγορά στην Ελλάδα, από όσους έχουν κρυμμένα ευρώ σπίτι ή στις θυρίδες, που πλέον είναι περιζήτητα. Αυτοί θα είναι οι κερδισμένοι.
- Κερδισμένοι θα είναι και όσοι Έλληνες έχουν καταθέσεις στο εξωτερικό. Κάθε φορά που θα εισάγουν ευρώ για να ζήσουν, ή να αγοράσουν ακίνητα, θα τα μετατρέπουν σε διαρκώς καλύτερη ισοτιμία. Τελικά, ποιοι θα πληρώσουν την νύφη; Όλοι οι άλλοι; Σωστά το μαντέψατε!
Το άρθρο αυτό δεν φιλοδοξεί να καλύψει όλες τις παραμέτρους μιας υποτίμησης ούτε όλες τις συνέπειες που σχετίζονται με μια επιστροφή στη δραχμή, αλλά να σκιαγραφήσει την κατάσταση που θα προκύψει. Στην πραγματικότητα τα πράγματα δεν θα είναι τόσο ζοφερά όσο περιγράφονται. Θα είναι πολύ χειρότερα.
Άρης Γαβριηλίδης, Οικονομολόγος, Συγγραφέας, Εικαστικός
Επισκεφθείτε στην ιστοσελίδα www.arisgavriilidis.gr με τα συγγραφικά και εικαστικά του έργα.
