Μουσεία-θησαυροί της ανθρώπινης κληρονομιάς – Μέρος Γ

Τα μουσεία είναι  ο απτός συνεκτικός κρίκος της ζωής των ανθρώπινων πολιτισμών μέσα στον χρόνο. Το τρίτο μέρος του αφιερώματος στα μουσεία-σύμβολα της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς μας ταξιδεύει στο Λονδίνο, τις Η.Π.Α, τα Ιεροσόλυμα και τη Φλωρεντία. Είστε έτοιμοι να ξεκινήσουμε;

1. ΕΘΝΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ

Η Εθνική Πινακοθήκη, το ιστορικό κτίρια της Πλατείας

Τραφάλγκαρ, είναι ο τέταρτος σε επισκεψιμότητα μουσειακός χώρος αφού φιλοξενεί περίπου 2.300 πίνακες.

Το 1824, το βρετανικό Κοινοβούλιο ενέκρινε δαπάνη ύψους 57.000 λιρών για την αγορά ιδιωτικής συλλογής τριανταοκτώ πινάκων του τραπεζίτη Τζούλιους Ανκερστάιν, αρχικά στο χώρο της οικίας του Ανκερστάιν, που σύντομα όμως αποδείχθηκε λειτουργικά ακατάλληλη για τη σκοπούμενη χρήση. Αποφασίζεται λοιπόν, το 1831, κατόπιν περίσκεψης η κατασκευή κτιρίου στην πλατεία της Οδού Τραφάλγκαρ και σε  κάποιο εύκολα προσβάσιμο σημείο, στη θέση των Παλαιών Βασιλικών Στάβλων. Το νέο κτίριο της Εθνικής Πινακοθήκης είναι έργο του αρχιτέκτονα Ουιλιάμου Ουίλκινς και άνοιξε τις πόρτες του στο κοινό το 1838.

Η πινακοθήκη διαθέτει αίθουσες συνολικού εμβαδού 46.396 τετραγωνικών μέτρων. Μέσα σε αυτή την αχανή έκταση περιλαμβάνονται έργα- ορόσημα της Δυτικής ζωγραφικής τέχνης από καλλιτέχνες της ύστερης μεσαιωνικής εποχής και της Αναγέννησης της Ιταλίας έως και τους Γάλλους Ιμπρεσιονιστές.

Μεταξύ των ονομάτων των δημιουργών του 13^ου-15^ου αιώνα, συναντούμε έργα των: Ντούτσιο, Ουτσέλο, Βαν Έυκ, Λίπι, Μαντένια, Μποτιτσέλι, Ντύρερ, Μέμλινγκ, Μπελίνι.

Καλλιτέχνες που μνημονεύονται στην Πινακοθήκη του Λονδίνου που καλύπτουν τον 16^ο αιώνα: Λεονάρντο, Κράναχ, Μιχαήλ Άγγελος, Ραφαήλ, Χόλμπεν, Μπρούγκελ, Μπρονζίνο, Τιτιάν και Βερονέζε.

Συνεχίζοντας η αφήγηση του 17^ου αιώνα συντελείται με τις δημιουργίες των : Καραβάτζιο, Ρούμπενς , Πούσιν, Βαν Ντικ, Βελάσκεζ, Κλοντ, Ρεμπράντ, Κάουπ και Βερμίρ.

Τα έργα του 18^ου – πρώιμου 20^ου αιώνα είναι δημιουργήματα των: Καναλέτο, Γκόγια, Κόνσταμπλ, Ιγκρέ, Ντέγα, Σεζάν, Μονέ και Βαν Γκογκ.

Η προσέλευση στην Εθνική Πινακοθήκη, όπως επίσης και το Βρετανικό Μουσείο και κάθε μουσείο της Μεγάλης Βρετανίας είναι ελεύθερη καθώς επικρατεί η νοοτροπία ότι η πολιτισμική κληρονομιά είναι κοινοκτημοσύνη των πολιτών όλου του κόσμου.

2. ΕΘΝΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ, ΝΕΑ ΟΡΛΕΑΝΗ, ΛΟΥΙΖΙΑΝΑ

Το Εθνικό Μουσείο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου είναι ένα ίδρυμα μνήμης και πολιτισμού το οποίο υπάγεται στο Ινστιτούτο Σμιθσόνιαν.

Ιδρύθηκε κατά τον εορτασμό της 56^ης επετείου από την απόβαση της Νορμανδίας και για το λόγο αυτό το μουσείο ονομάζεται και  D–Day Museum.

Στην πράξη το μουσείο αυτό αποτελεί ένα μουσείο βιωμάτων, ένα μουσείο ιστορικής μνήμης προκειμένου  να κληροδοτηθούν στην αιωνιότητα οι ιστορίες αυταπάρνησης, πατριωτισμού και η ηρωισμού των αμερικανών πολεμιστών του Β Παγκοσμίου Πολέμου και έτσι να αντλούν θάρρος και έμπνευση οι νεότερες γενιές της Αμερικής. Επιπλέον η ύπαρξη του μουσείου φιλοδοξεί να προσφέρει έναν δίαυλο επικοινωνίας και κοινής μνήμης του αμερικανικού λαού.

Εκεί λοιπόν, στο νεόδμητο αυτό μουσείο που λειτουργεί από το 2000 φιλοξενούνται περισσότερα από 250.000 αντικείμενα μνήμης και πολέμου. Το μουσείο ιστορικής μνήμης βασίζεται, σε ευρεία έκταση, στην εθελοντική δραστηριοποίηση των ανθρώπων προκειμένου να κρατήσουν ζωντανό τον σκοπό του μουσείου.

3. ΜΟΥΣΕΙΟ ΓΙΑΝΤ ΒΑΣΣΕΜ, ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ

Οι «Δίκαιοι των Εθνών» είναι όσοι άνθρωποι συνέβαλαν στη διάσωση των Εβραίων, πολύ συχνά με αυταπάρνηση βοήθησαν τη διάσωσή τους. Πρόκειται για σημαντική τιμητική διάκριση και προκειμένου ν’ απονεμηθεί σε κάποιον ο συγκεκριμένος τίτλος πρέπει να πληροί κάποια κριτήρια. Καταρχάς η πρόταση για την απονομή του τίτλου σε συγκεκριμένο πρόσωπο γίνεται μόνο από Εβραίο. Δεν απονέμεται σε άτομα που βοήθησαν Εβραίους, που είχαν γίνει Χριστιανοί, καθώς και σε άτομα που βοήθησαν Εβραίους έναντι ανταλλάγματος. Πάντως η καταβολή κάποιου ποσού ως ενοικίου ή για το φαγητό δεν εμποδίζει την απονομή του τίτλου. Τέλος η βοήθεια πρέπει να είχε προσφερθεί επανειλημμένα ή διαφορετικά να ήταν ουσιώδης.

Αρμόδια να ελέγξει αν το προτεινόμενο πρόσωπο πληροί της προϋποθέσεις, αφού εξετάσει και τις μαρτυρίες επιζώντων, είναι μια επιτροπή, με επικεφαλής ένα μέλος του Ανώτερου Δικαστηρίου του Ισραήλ.

Στο τιμώμενο πρόσωπο δίνεται, σε ειδική τελετή που διεξάγεται ή στη χώρα καταγωγής του (μέσω των διπλωματικών αντιπροσωπειών του Ισραήλ εκεί) ή στο Ισραήλ, πιστοποιητικό του τιμητικού τίτλου και τιμητικό μετάλλιο και το όνομά του προστίθεται στον Τοίχο των Δικαίων, που βρίσκεται στον Κήπο των Δικαίων των Εθνών, στο Γιαντ Βασσέμ, στην Ιερουσαλήμ. Σε περίπτωση που ο τιμώμενος έχει αποβιώσει το πιστοποιητικό και το μετάλλιο το παραλαμβάνουν οι στενότεροι συγγενείς του.

Επιπλέον απονέμεται στα τιμώμενα πρόσωπα, εφόσον το επιθυμούν, τιμητικά η ισραηλινή ιθαγένεια. Αν πρόκειται για άτομα που έχουν ήδη αποβιώσει οι πιο στενοί συγγενείς τους μπορούν να ζητήσουν την απονομή αναμνηστικής ιθαγένειας (commemorative citizenship) στον τιμώμενο. Δίκαιοι των Εθνών που έχουν λάβει την ισραηλινή ιθαγένεια και επέλεξαν να ζήσουν στο Ισραήλ δικαιούνται σύνταξης ίση με τον μέσο εθνικό μισθό και δωρεάν ιατρική περίθαλψη, καθώς και βοήθεια και ιατρική φροντίδα στο σπίτι.

Στους ενάρετους αυτούς λοιπόν είναι αφιερωμένος ένας κήπος του Μουσείου Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Η ένδυση των ανθρώπων που χάθηκαν στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος με μία ονομασία η οποία βρίσκεται στο Ιερό για τους Εβραίους Βιβλίο του Προφήτη Ησαΐα εξασφαλίζει την αιώνια μνήμη τους είτε έχουν, είτε όχι τους δικούς τους απογόνους.

Ο τόπος του μνημείου επιλέχθηκε να είναι η δυτική πλευρά του όρους Χερτζλ, στην Ιερουσαλήμ. Σκόπιμα επιλέχθηκε ένας τόπος που θα ήταν απαλλαγμένος από κάθε ιστορική μνήμη και άλλο συμβολισμό έτσι ώστε να δημιουργηθεί το αίσθημα της αναγέννησης μετά από την καταστροφή, κάνοντας τη δυτική πλευρά του όρους Χερτζλ το ιδανικό σημείο μνήμης. Ακολουθώντας το Δυτικό τείχος το μνημείο του Ολοκαυτώματος είναι το δεύτερο πιο ξακουστό και επισκέψιμο σημείο στο Ισραήλ, υποδεχόμενο, κάθε χρόνο περί τους 2.000.000 επισκέπτες.

Το Γιαντ Βασσέμ ιδρύθηκε το 1953, μετά από απόφαση της  Κνέσετ (το κοινοβούλιο του Ισραήλ), και είναι ένα κομμάτι ενός ολόκληρου συγκροτήματος που ερευνά, μελετά και επικοινωνεί την ιστορία της γενοκτονίας των Εβραίων στη διάρκεια του Δευτέρου Παγκόσμιου Πολέμου.

4. ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΤΗΣ ΦΛΩΡΕΝΤΙΑΣ

Η χώρα της Ιταλίας έχει τα πιο διακεκριμένα μουσεία της Ευρώπης και αξίζει να τονιστεί ότι, ολόκληρη η Ιταλία είναι ένα απέραντο Μουσείο,  αφού υπήρξε η κοιτίδα της Αναγεννησιακής τέχνης και της Λογοτεχνίας. Η Αναγέννηση ως πολιτιστικό κίνημα άσκησε έντονη επίδραση στην πνευματική ζωή της Ευρώπης κατά την πρώιμη Σύγχρονη Εποχή. Η Αναγέννηση

ξεκίνησε ως κίνημα στην Ιταλία κατά τον ύστερο Μεσαίωνα από όπου εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη. Με τον όρο Αναγέννηση (Rinascimento ή Rinascita στα ιταλικά, σε αντιδιαστολή με τον Μεσαίωνα,), χαρακτηρίζεται ένα πολυσύνθετο πολιτιστικό, ιστορικό και κοινωνικό φαινόμενο, που σημειώνει το πέρασμα από το Μεσαίωνα στη σύγχρονη εποχή. Το φαινόμενο αυτό χαρακτηρίζεται από πολεμική εναντίον των θεσμών και των ιδεών που είχαν κυριαρχήσει στην Ευρώπη από την πτώση της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Η ιδέα μιας Αναγέννησης είχε κερδίσει έδαφος στην Ιταλία από την εποχή του Τζιόττο τον 13ο αιώνα. Ο Τζίοττο εγκωμιάζεται ως ο ζωγράφος που οδήγησε σε μια αληθινή αναβίωση της τέχνης και με αυτό εννοείται πως το έργο του ήταν εξίσου καλό με των ξακουστών καλλιτεχνών που επαινούσαν στα βιβλία τους οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι συγγραφείς.

Κατά γενική παραδοχή, η Αναγέννηση έχει τις ρίζες της στη Φλωρεντία, στην περιοχή της Τοσκάνης κατά τον 14^ο αιώνα. Συνοπτικά η αναγέννηση επιφέρει, ως πολιτιστικό κίνημα την άνθηση της λογοτεχνίας, της επιστήμης, της τέχνης της θρησκείας και της πολιτικής επιστήμης  με ιδιαίτερη έμφαση στην αναβίωση της μελέτης των κλασικών συγγραφέων, σε σχέση με τη ζωγραφική τέχνη την υιοθέτηση της γραμμικής προοπτικής και όσον αφορά την εκπαίδευση, τη σταδιακή, ωστόσο ραγδαία μεταρρύθμιση.

Η Αναγέννηση απελευθέρωσε τον άνθρωπο από τις προλήψεις και τις δοξασίες του Μεσαίωνα και χάραξε την αρχή ενός νέου κόσμου, σε νέες βάσεις και με νέες αντιλήψεις.

Η Αναγέννηση που ωρίμασε μέσα σε ένα κλίμα ανανεωμένου ενδιαφέροντος για τη μελέτη της φύσεως, κοινό γνώρισμα όλης της ευρωπαϊκής τέχνης, θεωρείται φαινόμενο τυπικά ιταλικό, που εμφανίζεται αρχικά στη Φλωρεντία, στις αρχές του 15ου αιώνα και ολοκληρώνεται κατά τη διάρκεια του 16^ου

Στο παραπάνω πολιτισμικό κλίμα, το 1784 ο Μεγάλος Δούκας της Τοσκάνης Pietro Leopoldo μετέτρεψε τη μέχρι πρότινος μονή του San Matteo και το μοναστήρι του San Niccolo di Cafaggio για να στεγάσει την πινακοθήκη.

Εκτός από το ξανκουστό και επιβλητικό άγαλμα του «Δαβίδ»  το οποίο ήρθε στο Μουσείο το 1872, αφού απομακρύνθηκε από την Piazza della Signoria, στην Πινακοθήκη στεγάζονατι ακόμη πέντε γλυπτά έργα του Μιχαήλ Αγγέλου.

Ο Δαβίδ, ο βιβλικός βασιλιάς φιλοτεχνήθηκε από το 1501 έως το 1504 και πρόκειται για ένα αριστούργημα αναγεννησιακής γλυπτικής ν’ αναπαριστά τον βασιλιά Δαβίδ πριν την αναμέτρησή του με τον Γολιάθ. Ο Δαβίδ του Μιχαήλ Άγγελου διαφέρει από προηγούμενες απεικονίσεις στο γεγονός ότι ο βιβλικός βασιλιάς δεν παριστάνεται μαζί με τον νεκρό Γολιάθ (όπως στα έργα του Ντονατέλλο και του Αντρέα ντελ Βερρόκκιο που προηγήθηκαν). Μια κοινή εξήγηση για αυτό είναι ότι το γλυπτό παριστάνει τον Δαβίδ πριν τη μάχη του με το Γολιάθ. Αντί να απεικονίζεται νικηφόρος και περήφανος πάνω από το πτώμα του πολύ μεγαλύτερου εχθρού του, ο Δαβίδ φαίνεται να είναι σε ένταση κι έτοιμος για μάχη. Οι φλέβες ξεπετάγονται στο δεξί του χέρι, και ο στραμμένος του κορμός δίνει την αίσθηση της κίνησης. Κατ’ αυτή την ερμηνεία, το γλυπτό παριστάνει τον Δαβίδ αφού έχει πάρει την απόφαση ν’ αναμετρηθεί με το Γολιάθ, αλλά πριν ξεκινήσει η μάχη. Αντίθετα, άλλοι ειδικοί, όπως ο Τζουζέππε Αντρεάνι, διευθυντής της Galleria dell‘Accademia, θεωρούν ότι παριστάνεται η σκηνή αμέσως μετά τη μάχη, καθώς ο Δαβίδ αναλογίζεται ήρεμα τη νίκη του.

Την πινακοθήκη έχουν εμπλουτίσει έργα τα οποία προέρχονται από συλλογές γοτθικών και αναγεννησιακών έργων και κυρίως από τις συλλογές των Μεδίκων, που διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στην εξέλιξη της Αναγεννησιακής τέχνης της Τοσκάνης.

Συντάκτης: Saky Koulibaly,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.