Μπορεί κανείς να αλλάξει τη μοίρα του;

Συντάκτης: Σταυρούλα Στυλ. Παπαδονικολάκη, Ψυχολόγος

Με αφορμή την υπέροχη έκθεση στο μουσείο της Ακρόπολης: emotions ένας κόσμος συναισθημάτων, και την προσπάθειά μας όλων να αναγνώσουμε και να διαχειριστούμε την μοίρα μας σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο προς όφελός μας, δημιουργήθηκε το παρόν άρθρο με θέμα τη μοίρα.

Τι είναι η μοίρα;

Η λέξη μοίρα δηλαδή το μέρος, μερίδιο, κάποιου, τμήμα του κύκλου και κάθε ανάπτυξης υποδηλώνει τη σύνδεσή μας με ένα μεγαλύτερο όλον, σύστημα χρονικά. Η ίδια η λέξη θεμελιώνει την αρχή μίας κοινοτικής μοίρας. Έτσι, η μοίρα μου, η δέσμευσή μου με το όλον, για τους αρχαίους Έλληνες το συμπαντικό όλον, για τους οικογενειακούς θεραπευτές την οικογενειακή μου ιστορία, αποτελεί το μερίδιό μου στο χρόνο της ιστορίας. Το μερίδιο αυτό υποδηλώνει ότι δεσμευόμαστε από την οικογενειακή μας μοίρα στο ρόλο που θα παίξουμε με τη σύλληψη και τη γέννησή μας, και στο πώς αυτή θα την διαμορφώσουμε με τη δική μας ζωή. Το πότε και πού και από ποιους θα έρθω στον κόσμο, με ποιες προσδοκίες έρχομαι στον κόσμο, αποτελεί τις καταβολές μου, το εν δυνάμει μου.

Η μοίρα στο αρχαίο δράμα

Με τους αρχαίους μύθους και την εκδραμάτισή τους μέσα από τους τραγικούς ποιητές στο αρχαίο δράμα, ο άνθρωπος προσπαθεί να συλλάβει και να διαπραγματευτεί την οικογενειακή μοίρα, και τις λύσεις που προτείνονται είτε την υπεροψία, ύβρη, απέναντι στη μοίρα, την ενοχή και την τιμωρία, την εμπλοκή και τους καταναγκαστικούς κύκλους που κάνουν τα μέλη επαναλαμβάνοντας την ίδια μοίρα ανά γενιές. Το θέατρο εδώ, αναπτύχθηκε ως ένα μέσο μαζικής επικοινωνίας και συλλογικής θεραπείας.

Στην μυθολογία, οι αρχαίοι Έλληνες αναζητούσαν τον τρόπο που μπορεί να υπάρξει ο άνθρωπος με αναφορά στη μοίρα, την ηθική συνείδηση, τον νόμο και την ανάγκη. Πώς ο άνθρωπος μπορεί να έρχεται σε δίλημμα όταν αυτό που προστάζει ο ηθικός του προσωπικός κανόνας, το συναίσθημά του, η αγάπη, έρχεται σε αντίθεση με αυτό που είναι το δίκαιο, ο κοινωνικός κανόνας, η θεϊκή παρέμβαση και η άφεση ή η τιμωρία του, η οικογενειακή του μοίρα, και πώς μέσα από αντιθέσεις οι άνθρωποι καταλήγουν να έχουν κοινή μοίρα.

Σε μία πιο σύγχρονη ανάγνωση, το ίδιο το διακύβευμα έχει να κάνει με το μεγάλωμα του ανθρώπου, τη διαφοροποίηση του από την οικογενειακή μοίρα- ιστορία, την αναγνώρισή της και την αποδοχή, ενώ ο ίδιος μαθαίνει να χτίζει τη δική του ιστορία κι έτσι να φτιάχνει τη δική του μοίρα, για τον ίδιο και τις επόμενες γενιές.

Οι τρεις Μοίρες

Οι τρεις αρχαιοελληνικές Μοίρες, η Άτροπος, το αμετάβλητο, η Κλωθώ, το μεταβλητό και η Λάχεσης, το τυχαίο συνθέτουν μαζί την μοίρα του καθενός. Η ψυχή για τους αρχαίους Έλληνες επηρεάζεται από τις τρείς και δεν αποτελεί κάτι άκαμπτο, αλλά κάτι που μπορεί κανείς να μεταβάλει. Όλα αυτά που μας παραδόθηκαν με την ύπαρξή μας, οι φυσικοί κανόνες, η οικογενειακή και ακόμη και η γονιδιακή μας κληρονομιά είναι κάτι που δεν αλλάζει.

Αλλάζει όμως το περιβάλλον, οι συνθήκες που φτιάχνει κανείς για τον εαυτό του, η μαθητεία του και το ενδιαφέρον για το καλύτερο δικό του και των άλλων, η δική του πρόοδος μέσα στην πορεία της ζωής του. Πλέον, έχουμε φτάσει να λέμε ότι ακόμη και η εμφάνιση ή μη γενετικών ασθενειών επηρεάζεται από το περιβάλλον. Μπορούμε λοιπόν να επηρεάσουμε ακόμη και αυτή την βιολογική μας κληρονομιά.

Αλλάζει η μοίρα;

Αυτή η μεταφορά της μεταβαλλόμενης μοίρας είναι απελευθερωτική καθώς επιτρέπει στον άνθρωπο να σεβαστεί και να αναγνωρίσει και να αποδεχτεί τα κομμάτια της μοίρας του, ενώ του επιτρέπει να έχει στα χέρια του και την εύθηνη της δικής του πορείας στη ζωή, της δικής του μοίρας. Όμως επειδή υπάρχει και το τυχαίο, το τυχερό που λέμε στη ζωή, υπάρχουν και παράγοντες που μπορούν να απογειώσουν ή και να αναχαιτίσουν την πορεία κάποιου, να τον κάνουν να παρεκκλίνει της πορείας του, είναι σημαντικό ότι το τυχαίο είναι εκεί. Το απροσδόκητο αλλά και το αναπόφευκτο, το τυχαίο δώρο της τύχης ή και αντιξοότητα είναι εδώ για να μας θυμίζουν τα όρια της δύναμής μας σε σχέση με το σύμπαν, τη θνητότητά μας, αλλά και αποτελούν εν μέρει συνέπειες των δικών μας χειρισμών.

Για τους αρχαίους Έλληνες η ατομική ψυχοθεραπεία ήταν μακριά από την δική τους σύλληψη για την συλλογική θεραπεία. Δηλαδή, ο άνθρωπος συλλαμβάνεται ως μέρος ενός ανώτερου συστήματος, οπότε πέραν του ποιος είναι ο ίδιος ο άνθρωπος έχει αξία ύπαρξης μέσα από την θέαση του συστήματος αυτού.  Η συστημική, οικογενειακή θεραπεία κάνει την ίδια διαδρομή από την άλλη πλευρά όμως. Όταν ο άνθρωπος έρχεται σε θεραπεία έρχεται με μία ιστορία, τη δική του θέαση και προοπτική για την ζωή του, ως μέλος ενός συστήματος οικογένειας, σχέσης κτλ. και σταδιακά συνθέτει την ιστορία αυτή, την εμπλουτίζει και τη χρωματίζει με τις θεάσεις από την ματιά των άλλων μελών, που μέχρι πρότινος ήταν στείρες ή και ελλιπείς. Επιπλέον, συναντά έναν θετικό τρόπο σκέψης και ενισχύεται στη δική του πρόοδο και αυτοπραγμάτωση. Μέσα από τη σχέση μαθαίνει τη σχέση και δοκιμάζει το νέο αυτόν τρόπο συσχέτισης με αυτούς που το επιθυμεί, φτιάχνοντας τη δική του ιστορία.

Με τον τρόπο αυτό κάποιος αξιοποιεί το εν δυνάμει του, κάνοντάς το δύναμή του.

Συντάκτης: Σταυρούλα Στυλ. Παπαδονικολάκη, Ψυχολόγος

Influence:

Εργάζεται ιδιωτικά στο χώρο του γραφείου της στο Ίλιον σαν Ψυχολόγος, Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Ειδική Παιδαγωγός…