Συνέντευξη Βασίλη Λέκκα
Από τα χείλη του έχουν τραγουδηθεί στίχοι με ισχυρό αποτύπωμα στην ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας και μελωδίες πάνω σε μουσικές ίσως αξεπέραστες. Ο Βασίλης Λέκκας είναι ένας κοινωνός του καλού, συνειδησιακού –όπως ο ίδιος λέει- τραγουδιού και ένας τίμιος κουβαλητής της ερμηνευτικής τραγουδιστικής τέχνης. Καλλιτέχνης με άποψη, μέσα στην κοινωνία, δεν μασάει τα λόγια του. Οι συνεργασίες που έχει κάνει στην 30χρονη πορεία του προκαλούν δέος. Επί χρόνια ερμηνευτής των έργων του Χατζιδάκι, του Θεοδωράκη, του Μαρκόπουλου . Το flowmagazine.gr τον συνάντησε λίγες ημέρες πριν από τις αφιερωματικές παραστάσεις στα κινηματογραφικά τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη στο θέατρο Badminton (21-23 Ιουλίου)…
– Τι περιμένουμε να δούμε στις προσεχείς παραστάσεις με τίτλο «Αν θυμηθείς το όνειρο μου»;
– Είναι κινηματογραφικά τραγούδια, τα οποία έχει υπογράψει μουσικά ο Μίκης Θεοδωράκης. Πρόκειται για τρεις βραδιές 21-23 Ιουλίου στο θέατρο Badminton. Είναι παραστάσεις που εντάσσονται στο καλοκαιρινό αφιέρωμα του Badminton για τη μουσική στην τηλεόραση και το σινεμά, με πολλές συναυλίες, σπουδαίους συνθέτες κι τραγουδιστές. Είναι μεγάλη η χαρά μου για τη συμμετοχή σε αυτές της παραστάσεις, εκπροσωπώντας κατά κάποιο τρόπο τον Θεοδωράκη, με τον οποίο έχουμε συνεργαστεί πολλές φορές στο παρελθόν. Θα παίξουμε περίπου 25 τραγούδια του, συμπεριλαμβανωμένων και ορισμένων από τη δισκογραφική δουλειά που είχα κάνει μαζί του στο «Ασίκικο Πουλάκη».
– Έπειτα από 30 χρόνια στη μουσική, αρκετούς δίσκους και εκατοντάδες συναυλίες, ποια είναι τα εκπληρωμένα και ποια τα ανεκπλήρωτα όνειρα σας;
– Μη νομίζεις ότι μπορούσα ποτέ να φανταστώ πως στα 19 χρόνια μου θα είχα τη δυνατότητα να συνεργαστώ με τον Χατζιδάκι, ή ότι θα δουλέψω λίγο αργότερα μαζί με τον Θεοδωράκη και έπειτα με τον Μαρκόπουλο, τον Σπάθα, τον Τρανταλίδη. Θα ήθελα να συνεργαστώ και με άλλους σπουδαίους όπως ο Ξαρχάκος. Μακάρι να μπορούσα να τραγουδήσω παρέα με τον Ξυλούρη. Μακάρι, αλλά είναι τόσο μέσα μου… Τους ανθρώπους με τους οποίους συνεργάζεσαι στη μουσική τους συναντάς με κλειστά μάτια. Είναι μια στάση, μια αισθητική που θα σε φέρει κοντά σε αυτούς που θες.
– Πως αντιλαμβάνεστε τον ρόλο του τραγουδιστή;
– Ως τραγουδιστής έχω έναν ψυχισμό τελείως διαφορετικό από εκείνον του συνθέτη. Εμείς πρέπει να ακολουθήσουμε τελείως διαφορετική διαδικασία. Ενας άνθρωπος που δανείζεται τον ήχο από τα τραγούδια κάποιου άλλου συνθέτη, ναι μεν παίρνει κάποιες εντολές-κατευθύνσεις για την ερμηνεία , αλλά από την άλλη παλεύει και με τον ίδιο του τον εαυτό για το που να το διοχετεύσει μέσα του. Είναι δικό του; Πρέπει να το κάνει δικό του; Οφείλει να το κάνει δικό του; Πρέπει να είναι ο απόλυτος εκφραστής; Ο ψυχισμός του τραγουδιστή αναστατώνεται πάνω στη σκηνή, γιατί κρίνεται. Θυμάμαι μου πρωτοτραγουδούσε ο Χατζιδάκις ένα τραγούδι και μετά αναρωτιόμουν, εγώ τώρα που να το πάω αυτό το τραγούδι; Ρωτούσα, Μάνο να βάλω συναίσθημα εδώ; Ξέρεις με παιδικότητα, με την έννοια της αθωότητας; Το εισπράττω έτσι όταν ξανακούω εκείνες τις ηχογραφήσεις.
– Η τέχνη του τραγουδιστή σήμερα;
– Έχω φτάσει στο σημείο να μην κάνω κριτική σε κανέναν που καταπιάνεται με το ελληνικό τραγούδι, από όποιο χώρο κι αν προέρχεται. Κι ας …τρώνε και τα μούτρα τους καμία φορά ορισμένοι, δεν πειράζει. Το ζητούμενο είναι το ελληνικό τραγούδι να υπάρξει, να μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, σαν τη γλώσσα. Όσοι έχουν την όρεξη να σκύψουν πάνω του και να του δώσουν τις προδιαγραφές που του αξίζουν, αυτοί το πηγαίνουν παρακάτω. Όσοι το βλέπουν μόνο από την πλευρά του συναισθηματισμού και προσπαθήσουν απλώς και μόνο να πουν τα τραγούδια, μπορεί να μην τα λένε καλά, μπορεί να αποπροσανατολίζουν λίγο από το στόχο και την καταγωγή κυρίως του τραγουδιού, αλλά επιτυγχάνεται το ζητούμενο που είναι η μεταφορά του τραγουδιού.
-Έχετε τραγουδήσει σπουδαία κομμάτια των Χατζιδάκι, Θεοδωράκη. Τι τίτλο θα βάζατε κάτω από το όνομα του καθενός για να τους χαρακτηρίσετε;
– Ο Διόνυσος και ο Απόλλωνας! Το αισθάνθηκα έτσι από την πρώτη φορά που τους είδα μαζί σε συναυλίες κι εγώ συμμετείχα ως τραγουδιστής. Υπάρχει μια στιγμή… είναι στα Χανιά, το 1985, προς το τέλος της συναυλίας ο κόσμος εκδηλώνει την αγάπη του προς τους δύο συνθέτες με αποθεωτικές εκδηλώσεις. Πανζουρλισμός! Ανέβηκε ο Μάνος στο πιάνο. Πάιζει «Χάρτινο το φεγγαράκι» και ο Μίκης τραγουδάει… Αυτό ήταν! Ο Διόνυσος και ο Απόλλωνας. Μια εξέδρα στη μέση του γηπέδου, ανάμεσα στον κόσμο. Τελειώνει το τραγούδι και ξεκινάει να παίζει το «Είμαι αετός χωρίς φτερά», ο Μίκης τραγουδάει, έχει σηκώσει τα χέρια ψηλά και ξαφνικά με φωνάζει: «Λέκκα έλα να τραγουδήσουμε μαζί τον Αετό». Είναι μια στιγμή… σα να μη… Δεν μπορώ να βάλω λέξεις. Δεν νομίζω ότι μπορώ να το περιγράψω (η συγκίνηση του είναι φανερή). Είναι πραγματικότητα; Όταν ανέβηκα επάνω στη σκηνή μαζί τους είπα, πως αυτό το πράγμα έχει μια αφετηρία 2500 ετών. Εδώ είναι ο Απόλλωνας, εδώ είναι και Διόνυσος, σε αυτόν τον τόπο, πράττουν ακόμη!
Το ταξίδι του στη μουσική
– Πολλοί νιώθουν πως το κομμάτι που σας σημάδεψε ως τραγουδιστή είναι η «μπαλάντα των αισθήσεων και των παραισθήσεων». Είναι το τραγούδι που έχει «γράψει» περισσότερο και στην ψυχή σας;
– Σαφώς αυτό το τραγούδι έχει μια μεγάλη επίδραση στην πορεία μου και αυτομάτως μου έδωσε μια ταυτότητα. Πέρα από «Χατζιδακικός τραγουδιστής» είμαι κι «αυτός που τραγούδησε την μπαλάντα των αισθήσεων και παραισθήσεων». Να σου πω την αλήθεια, όταν το τραγούδησα στη θεατρική παράσταση «Πορνογραφεία» και στον ομότιτλο δίσκο το 1982 αισθάνθηκα ότι κάτι σημαντικό γινόταν. Υπάρχει πάντως ένα άλλο τραγούδι που μου αρέσει πάρα πολύ και με «βρίσκει» τώρα βλέποντας αυτόν τον κόσμο στη δεδομένη συγκυρία. Είναι «Τα Κάστρα» σε μουσική Γιώργου Τρανταλίδη και στίχους Ζωής Παναγιωτοπούλου. Αυτό το τραγούδι είχε γραφτεί στο δίσκο «7 Ισημερινοί» το 1999, με επανεκτέλεση στο δίσκο «Όρθιοι» του 2004. Είναι ένα τραγούδι που το αισθάνομαι ως κορωνίδα της πορείας μου. Νομίζω πως είναι ένα τεράστιο τραγούδι. Τεχνικά χρειάζεται δυνατότητες για να ειπωθεί αλλά και ο στίχος αποτυπώνει μια βαθύτερη ανάγκη… Είμαστε μικροί αλλά δεν πρέπει να γίνουμε μικρότεροι. Προφανώς δεν είμαστε ασήμαντοι. Είμαστε ωστόσο μικροί για να καταγραφούμε στο σύμπαν. Οπότε αν χαθεί η επαφή και αγάπη μεταξύ μας, αν χαθεί η φύση, η ιστορία θα είμαστε καταδικασμένοι να χαθούμε. Τέτοια τραγούδια είναι προφητικά. Σε τέτοια τραγούδια υποκλίνομαι… σε τέτοιο νόημα.
– Πόσο ικανοποιημένος είστε από την πορεία σας;
– Αν υποθέσω πως για 30 χρόνια είμαι παρών σε αυτό το κομμάτι της μουσικής, ζω από τη μουσική και με έχει αποδεχτεί η μουσική οικογένεια, θεωρώ πως είναι μεγάλο κατόρθωμα. Αν σκεφτείς πόσος κόσμος θέλει να σταδιοδρομήσει στη μουσική, και έχει άγχος να βρεθεί στην επικαιρότητα για 3-5 χρόνια για να κάνει καριέρα, τότε νομίζω ότι πρέπει να είμαι πάρα πολύ ευχαριστημένος. Δεν επεδίωξα να κάνω νυχτερινή καριέρα, να μπω σε μαγαζί για σεζόν. Ούτε το στυλ μου πάει. Πορεύτηκα κυρίως μέσα από τις συναυλίες.
– Ποιοι οι στόχοι σας από εδώ και μπρος;
– Το ρεπερτόριο που θέλω να ηχογραφήσω θα είναι ένα βήμα κοντά στην παράδοση. Η ελληνική παράδοση έχει μέσα της την ανάταση. Το παραδοσιακό τραγούδι έχει μια συλλογικότητα που είναι ερωτική. Παίζοντας μια ηλεκτρική κιθάρα με ένα ελληνικό θέμα, όπως το Mountainsτων Σπάθα-Τρανταλίδη, θα δεις πως η νεολαία ανατριχιάζει, γιατί οργανώνονται συνειδησιακά. Πρέπει να βρούμε έναν ήχο ο οποίος θα μπορέσει να παντρέψει την παράδοση, με τον ελληνικό στίχο κάτω από μοντέρνα ματιά. Δεν μπορούμε σα λαός να συναντηθούμε παγκοσμίως αν έχουμε αποκηρύξει τη γλώσσα μας, τα ήθη και τα έθιμα μας. Πρέπει να σκύβουμε και να αντλούμε στοιχεία από τον θησαυρό της παράδοσης. Σκέψου πόσες μουσικές σχολές έχουμε: της Ηπείρου, του ρεμπέτικου, της Θράκης, της Κρήτης, της Ανατολής που έχουν προσφέρει συγκλονιστικά κομμάτια. Αυτή είναι η κληρονομιάς μας. Όσο και να αναπαράγουμε τη μουσική που θα έρχεται από έξω θα είμαστε πάντα η ουρά και όχι πρωτοπόροι. Θέλω λοιπόν να συλλέξω ορισμένα τραγούδια και να φτιάξω σε ένα δίσκο.
– Ποιους νέους συνθέτες ξεχωρίζετε;
Μου αρέσει πάρα πολύ η περίπτωση της Μόνικα. Έχει ένα ιδιαίτερο ταλέντο, φοβερό γούστο, και έχει Παιδεία. Αυτά που απεικονίζουν τα τραγούδια της είναι ιδιαίτερα. Δείχνει ότι κουβαλάει κουλτούρα. Από εκεί και πέρα μου αρέσει η αισθητική τους και αισθάνομαι συγγένεια με τους Δημήτρη Παπαδημητρίου, Καλατζόπουλο, Ρεμπούτσικα, Ιωαννίδη, Μάλαμα. Λυπάμαι πολύ που χάσαμε τον Παπάζογλου… ο Πανούσης, οι Raining pleasure, ο Καζατζής, ο Ανδρέου, ο Αγγελάκας. Κραδαίνουν γερά… Η στάση τους νομίζω είναι βαθιά αντιεξουσιαστική. Δεν πάνε να γλείψουν. Τους το ανταποδίδει ο κόσμος. Πιστεύω στο ήθος τους, στη στάση που έχουν κρατήσει σχετικά με το ρόλο που παίζει το τραγούδι στη ζωή μας.
Η σκληρή άποψη του για το σήμερα
– Στις δύσκολες πολιτικά 10ετίες του ‘60 και του ‘70 γράφτηκαν πολιτικο-επαναστατικά τραγούδια. Έχετε εξήγηση γιατί δεν συμβαίνει σήμερα το ίδιο;
– Το ίδιο «πολιτικό τραγούδι» που υπήρχε τότε, υπάρχει και τώρα. Τότε ο κόσμος αυτό το τραγούδι διαμαρτυρίας το ενέταξε στη λογική του πολιτικού τραγουδιού γιατί είχε τις προδιαγραφές. Δεν ήταν όμως το τραγούδι εκείνο το οποίο ζήτησε να πάρει τίτλο. Ο κόσμος το βάφτισε έτσι. Πορεύτηκε όλα αυτά τα χρόνια με τον κόσμο και σήμερα τραγουδιόνται ακόμη στις πλατείες. Το τραγούδι αυτό προέρχεται από ποιητές, Σεφέρης, Ρίτσος, Ελύτης, Βάρναλης και πιστεύω ότι δεν είναι πολιτικό τραγούδι αλλά συνειδησιακό. Σήμερα προκύπτει τέτοιο τραγούδι με μια κάπως διαφορετική διάσταση. Οι Active Member, πολλά Ραπ συγκροτήματα χρησιμοποιούν φοβερή γλώσσα που κόβει σαν ξυράφι. Το ζήτημα είναι ότι «απομονώνονται» σε ένα μοτίβο και ένα ήχο, το οποίο αφορά ορισμένους και όχι όλους. Από την άλλη οι ίδιοι δεν αποδέχονται ή δεν τους αφορά ο ήχος μιας παλιότερης γενιάς. Αν όμως το καλοσκεφτούμε θα δούμε ότι τον ίδιο στόχο έχουν… Βέβαια η προηγούμενη γενιά έφαγε Γυάρο, Μακρόνησο, φυλακές, δικτατορίες. Για αυτή τη γενιά οι δικτατορίες είναι μπροστά.
– Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα αποτελεί πηγή έμπνευσης για τους καλλιτέχνες;
– Πάντα τους επηρέαζε. Δε νομίζω πως εδώ έχουμε κάτι το εντελώς καινούριο. Υπάρχουν τραγούδια που έχω τραγουδήσει που ήταν προφητικά. Όταν λέει ο Γκάτσος «καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», η «Χώρα» του Μαρκόπουλου, «τα κάστρα», ο «Γκεβάρα, ο «Τυχαίος». Το μήνυμα τους ήταν μην φτάσουμε εδώ, το έβλεπαν.
Σε πολιτικό επίπεδο, είμαστε ένα στάδιο πριν από τον φασισμό. Αυτή η λαίλαπα των μέτρων δεν έχει στόχο να εξυπηρετήσει τίποτα. Εχει τη λογική παίρνουμε για να μην τους αφήσουμε τίποτα. Η ανθρωπότητα χρωστάει στον εαυτό της, κυρίως γιατί φτάσαμε σε αυτό το σημείο και κυρίως γιατί επιτρέπουμε να μας φτάσουν σε αυτό το σημείο.
– Τι προτείνετε;
– Εγώ δεν έχω αφήσει τον εαυτό μου να περιμένει από τους άλλους. Κάνω πράγματα είτε μέσω από το τραγούδι είτε μέσω από συλλογικά πράγματα, ώστε να μην επιτρέπουμε να γίνονται αυτά τα πράγματα. Δεν είμαι μέλος της πλατείας, βρέθηκα πολλές φορές όμως στο δρόμο, πολύ νωρίτερα. Επρεπε όλοι να βγούμε πολύ νωρίτερα στο δρόμο, αυτό ήταν το λάθος. Πέρσι, στις 13 Οκτωβρίου του 2010 έκανα μια συμβολική κίνηση. Έφυγα το πρωί από το σπίτι και πήγα στον Τύμβο του Μαραθώνα. Αφησα το αυτοκίνητο και κρατώντας ένα πανό διαμαρτυρίας που έγραφε «Λαέ μην πνίγεις την οργή σου, όλοι στην Ακρόπολη» ξεκίνησα για την Ακρόπολη, στον δικό μου Μαραθώνιο. Μετά από εφτά ώρες έφτασα στην Ακρόπολη, όπου βέβαια ήμουν εξουθενωμένος. Καταλαβαίνεις δεν είμαι αθλητής. Δεν ήθελα να συμπαρασύρω κόσμο. Δεν λέω ότι έκανα το χρέος μου, απλώς έκανα και αυτό και είμαι σε θέση να το ξανακάνω με πολύ αιχμηρότερο τρόπο.
Ήμουν σίγουρος ότι θα φτάσουμε εδώ. Το έβλεπα χρόνια να έρχεται και να γιγαντώνεται αρνητικά στην Ελλάδα. Ήμουν σίγουρος ότι θα φτάσουμε εδώ γιατί οι εξουσίες που εναλλάσσονται σε αυτό τον τόπο, απλά και καθαρά, στην κρίση μου δεν εξυπηρετούν τον Έλληνα. Όλοι μας αυτή τη στιγμή υποφέρουμε για αυτούς τους κοπρίτες που είναι στην κυβέρνηση, πρόκειται για πουλημένους προδότες. Αυτά τα άτομα έχουν έναν σαδισμό μέσα τους. Όταν συνδιαλλάσσεσαι με το κεφάλαιο σε αυτό το επίπεδο μπαίνεις σε μια λογική που έχεις σηκώσει τη μύτη τόσο ψηλά που είναι αδύνατο να σκύψεις το κεφάλι σου, τα μάτια σου για να δεις το λαό, τον άνθρωπο και πρέπει να φας χοντρό χαστούκι.
– Τι μπορεί να γίνει;
Ο κόσμος πρέπει να διαβάσει πολύ καλά το κεφάλαιο εκλογές για να μην απέχω, ή δεν ψηφίζω το τάδε κόμμα, ή αδιαφορώ. Δεν είναι θέμα να προκαλέσουμε τώρα εκλογές. Το θέμα είναι τι γίνεται στις εκλογές. Το μοντέλο αυτό από τη μεταπολίτευση και μετά έχει φορεθεί πολύ. Πρέπει να βάλουμε μυαλό! Δεν περιμένω πως οι κυβερνόντες θα αλλάξουν. Είναι σαν τους δολοφόνους που έχουν υπογράψει συμβόλαια θανάτου και πρέπει να εκτελέσουν την αποστολή τους. Είναι το ίδιο φρικαλέοι με το να κάνεις ένα φόνο τέτοιου είδους. Σκοτώνουν γενιές, έχουν νεκρώσει τους συνταξιούχους, έχουν υποθηκεύσει το μέλλον.
– Τι μπορεί να μας δώσει αισιοδοξία μουσικά και μη για το αύριο;
– Έχει μπει η σπίθα. Ο σπινθήρας έχει ανάψει. Κατά πόσο θα γιγαντώσει και θα φωτίσει την ανθρωπότητα είναι αυτό για το οποίο όλοι μας πρέπει να προσπαθήσουμε. Όχι να μας κάψει.
– Αν σας έδιναν έναν τηλεβόα με τον οποίο θα μπορούσε να σας ακούσει όλη η χώρα, τι θα φωνάζατε;
– Όρθιοι!
