Επτά επί Θήβας του Αισχύλου
Η ανηφορική οδοιπορία ανάμεσα στα σκιερά δένδρα μέχρι να φτάσεις στο επιβλητικό θέατρο της Επιδαύρου είναι από μόνη της μια αξέχαστη εμπειρία· μια ψυχολογική προετοιμασία για την ψυχική ανάταση που σε περιμένει όταν σκαρφαλώσεις τις κερκίδες, μαγευτείς από το μεγαλείο του θεάτρου που απλώνεται στα πόδια σου και σου μιλάει με την πανάρχαια ιστορία του και αρχίσεις τη μέθεξη της παράστασης.
Το ζεστό Σαββατόβραδο της 1ης Ιουλίου, παρακολούθησα εκεί τους Επτά επί Θήβας, του Αισχύλου, που παρουσίασε το Κρατικό Θέατρο Β. Ελλάδος, επαναλαμβάνοντας την περσυνή του επιτυχία. Η σκηνοθεσία ήταν του διεθνούς φήμης Λιθουανού Τσέζαρις Γκραουζίνις και η μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα. Ομολογώ ότι διατηρούσα τις επιφυλάξεις μου για το κατά πόσον ένας Λιθουανός θα μπορούσε να αποδώσει πιστά το πνεύμα μιας αρχαιοελληνικής τραγωδίας. Οι επιφυλάξεις μου όμως αυτές διαλύθηκαν από τα πρώτα λεπτά του έργου.
Η υπόθεση μας παραπέμπει στην Θήβα, όπου, μετά την αυτοεξορία του Οιδίποδα, ο γιος του Ετεοκλής αρνείται να παραδώσει τον θρόνο στον αδελφό του Πολυνίκη, παρά την συμφωνία τους να βασιλεύουν εκ περιτροπής. Εκείνος, καταφεύγει στο Άργος, παντρεύεται την κόρη του βασιλιά και επιστρέφει με στρατό στην Θήβα διεκδικώντας τον θρόνο. Ο Ετεοκλής προσπαθεί να ηρεμήσει τον πανικόβλητο γυναικείο χορό ενώ ο κατάσκοπός του περιγράφει ένα προς ένα τους επτά πολεμόχαρους στρατηγούς που έχει παρατάξει έξω από τα τείχη ο αδελφός του. Ο Ετεοκλής επιλέγει τους έξι στρατηγούς που θα αντιπαρατάξει απέναντι τους ενώ ο ίδιος θα σταθεί απέναντι από τον αδελφό του. Στη μάχη που ακολουθεί σκοτώνονται και οι δύο. Η αδελφή τους Αντιγόνη αποφασίζει με γενναιότητα να θάψει τον Πολυνίκη, παραβαίνοντας την απόφαση της πόλης. Η συνέχεια στην τραγωδία Αντιγόνη, όπως τη διδαχτήκαμε στα σχολικά μας θρανία.
Ο Γιάννης Στάνκογλου, αξιοποιεί έξοχα την αρρενωπότητα και το παράστημά του στον αρχηγικό ρόλο του Ετεοκή. Η Κλειώ-Δανάη Οθωναίου ερμηνεύει την Αντιγόνη και η Ιώβη Φραγκάτου την Ισμήνη. Η πρώτη μελαχρινή, υψηλόσωμη με υπερήφανο παράστημα και η δεύτερη, ξανθιά και λίγο κοντύτερη, η κάθε μια με το παρουσιαστικό της ταιριάζει οπτικά με τον ρόλο της. Τους πλαισιώνουν ο Γιώργος Καύκας, Άγγελος, ο Αλέξανδρος Τσακίρης, Κήρυκας, o Γιώργος Παπανδρέου, Πολυνείκης (βουβός ρόλος, κατά σκηνοθετική παράβαση μονομαχεί με τον αδελφό του, ενώ στο κείμενο του Αισχύλου δεν εμφανίζεται καθόλου επί σκηνής) και 14-μελής χορός ηθοποιών.
Υπόλοιποι συντελεστές: Σκηνικά–Κουστούμια: Κέννυ ΜακΛέλλαν, Μουσική: Δημήτρης Θεοχάρης, Χορογραφία–Κίνηση: Έντι Λάμε, Φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος, Μουσική διδασκαλία: Παναγιώτης Μπάρλας, Βοηθός σκηνοθέτη: Αθηνά Σαμαρτζίδου, Βοηθός σκηνογράφου–ενδυματολόγου: Μαρία Μυλωνά, Οργάνωση παραγωγής: Φιλοθέη Ελευθεριάδου.
Με εξαίρεση τις δέκα γυναίκες του χορού που είναι ντυμένες με αρχαιοπρεπές απλό ένδυμα, όλοι οι άνδρες φορούν μαύρα σύγχρονα κοστούμια με γραβάτα. Ενώ νόμιζα ότι αυτός ο αναχρονισμός θα με ξένιζε, τελικά λειτούργησε υπέρ του έργου επειδή τόνισε τη διαχρονικότητα και την παγκοσμιότητά του. Ο σκηνοθέτης, στο σημείωμά του, το εξηγεί καλύτερα:
Σημείωμα σκηνοθέτη
Φαίνεται πως όλοι μας –όχι μόνο οι Έλληνες αλλά όλοι όσοι μένουμε στην Ευρώπη– ζούμε με την αίσθηση πως κάποιοι εξαιρετικά απειλητικοί εχθροί στέκονται έξω από τα εύθραυστα τείχη της συνηθισμένης, μίζερης αλλά βολικής –ακόμη– ζωής μας.
Δεν γνωρίζουμε το όνομα του εχθρού – ο εχθρός έχει πολλά προσωπεία, πολλά ονόματα. Μερικές φορές μοιάζει πως ο χειρότερος εχθρός μας έχει το δικό μας πρόσωπο, το δικό μας όνομα.
Χρειαζόμαστε μια τραγωδία, προκειμένου να ανακαλύψουμε ξανά ότι είμαστε άνθρωποι και ότι μας ενώνει η κοινή ανθρώπινη μοίρα. Το σίδερο και το ατσάλι θα γίνουν σκόνη, εμείς θα παραμείνουμε.
Όλοι οι συντελεστές των Επτά επί Θήβας αντιμετωπίζουμε την εξής πρόκληση: προσπαθούμε να ερευνήσουμε πώς το κοινό μας ένστικτο επιβίωσης μπορεί να συμβαδίσει με την ανάγκη που έχουμε κληρονομήσει από τους προγόνους μας και είμαστε υποχρεωμένοι να περάσουμε στα παιδιά μας, την ανάγκη να παραμείνουμε άνθρωποι, παρά τον φόβο, την ανασφάλεια, την απελπισία.
Τσέζαρις Γκραουζίνις
Το έργο ενσωματώνει σκηνοθετικές πρωτοτυπίες χωρίς καμία από τις οποίες δεν ξένιζε ή «κλωτσούσε» αισθητικά. Για παράδειγμα το ανέβασμα του Ετεοκλή σε κινητή ανεμόσκαλα από όπου απευθυνόταν στους υπηκόους του αντικαθιστούσε το βάθρο από το οποίο μιλάει ένας ηγέτης. Η προαναφερθείσα σκηνοθετική παρέμβαση κατά την οποία οι δύο αδελφοί μονομαχούν και πεθαίνουν σφιχταγκαλιασμένοι ήταν μια έξοχη χορογραφία.
Το έργο έχει αρχίσει περιοδεία σε όλη την Ελλάδα. Αν έλθει στην περιοχή σας, μην το χάσετε.
«Ο συνεργάτης μας κ. Άρης Γαβριηλίδης είναι συγγραφέας και εικαστικός. Περισσότερα για αυτόν και το έργο του εδώ.»
