Οι Χίπις επιστρέφουν στα Μάταλα!
Το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος (11-13 Ιουνίου) η περιοχή της Κρήτης που αγκαλιάζει τα Μάταλα πρόκειται να κάνει ένα ταξίδι στο παρελθόν… Σχεδόν 40 χρόνια μετά τις πρώτες τους εξορμήσεις στο πανέμορφο αυτό και συνάμα υποβλητικό τοπίο στα νότια του νομού Ηρακλείου, με τις προεξοχές και τις σπηλιές στα βράχια, όσοι συγκινούνται ακόμη από το κίνημα των χίπις ψάχνουν να βρουν το νεανικό τους σφρίγος και τη χαμένη τους αθωότητα. Με μια σειρά εκδηλώσεων στην παραλία των Ματάλων, το κατ’ εξοχήν σημείο συνάντησης, αλλά και το κάμπινγκ της περιοχής, την πλατεία και το δημοτικό πάρκινγκ, τα Μάταλα θα ζήσουν κάποια από την «αίγλη» του παρελθόντος, τότε που συγκέντρωναν ανήσυχους νέους απ’ όλη την υφήλιο…
Ποια καλύτερη ευκαιρία μπορεί να παρουσιαστεί για να ξεθάψουμε από το χρονοντούλαπο της ιστορίας τους χίπις; Το φεστιβάλ στη νότια Κρήτη μπορεί να μην είναι μόνο νοσταλγία του παρελθόντος, αλλά και τροφή για σκέψη, σε μια εποχή που όχι μόνο οι νέοι, αλλά ολόκληρη η κοινωνία ψάχνεται, αναρωτιέται και μοιάζει έτοιμη να παρασυρθεί από νέα ρεύματα. Ποιοι ήταν οι χίπις, τι πίστευαν και ποια από τα μηνύματά τους μπορούν να «σταθούν» σήμερα;
Το πιο παράξενο που συμβαίνει με τη λέξη «χίπι» δεν είναι η αμφισβητούμενη προέλευσή της, αλλά ότι οι ίδιοι οι άνθρωποι που πρέσβευαν τη συγκεκριμένη υποκουλτούρα δεν αποκάλεσαν ποτέ τους εαυτούς τους έτσι! Οι χίπις ονομάστηκαν έτσι γιατί έπρεπε να βρεθεί ένα όνομα για να χαρακτηρίσει συνολικά το κίνημα, το οποίο συγκίνησε πολλούς νέους κυρίως στις ΗΠΑ, αλλά προοδευτικά και σ’ όλο το δυτικό κόσμο, τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, και είχε ορισμένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά σε σχέση με τα άλλα ρεύματα της εποχής.
Οι λέξεις «χιπ» και «χεπ», από τις οποίες προέρχεται ο «χίπι», είναι άγνωστης προέλευσης και πιθανότατα δεν σήμαιναν τίποτα σε καμία γλώσσα αυτών που τις πρωτοχρησιμοποίησαν. Την δεκαετία του 1940 στις νότιες πολιτείες των ΗΠΑ, όπου το κυριαρχεί το μαύρο στοιχείο, οι τζαζίστες της εποχής και όσοι έκαναν τη μουσική αυτή τρόπο ζωής αποκαλούσαν «χιπ» όποιον αποδεχόταν την κουλτούρα τους και προσπαθούσε να τη βιώσει. Πρόκειται, ουσιαστικά, για ένα επιφώνημα, ένα κάλεσμα. Στην πορεία η λέξη «χιπ» ταυτίστηκε με τη λέξη επίγνωση, άρα ο χίπι ήταν αυτός που έχει επίγνωση, προφανώς ως προς την αξία της παρουσίας του στη γη.
Το κίνημα των χίπις είχε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, που αποδείχτηκαν επαναστατικά με έναν δικό τους τρόπο. Οι χίπις οργάνωσαν τις δικές τους κοινωνίες (μία απ’ αυτές ήταν και στα Μάταλα…), άκουγαν κυρίως ψυχεδελική ροκ μουσική, προώθησαν τη σεξουαλική επανάσταση με τη χαλάρωση των ηθών, αντιτάχθηκαν στη χρήση των πυρηνικών όπλων, αλλά και στον πόλεμο του Βιετνάμ, που τότε ήταν το κύριο θέμα συζήτησης σε ολόκληρη την υφήλιο, νομιμοποίησαν στις κοινωνίες τους τη χρήση ναρκωτικών όπως η μαριχουάνα και το LSD, μίλησαν για οικολογία και για προστασία του περιβάλλοντος και οργάνωσαν εναλλακτικές μορφές τέχνης, όπως τα γκράφιτι στους τοίχους και το θέατρο στο δρόμο, εκτός από τις μεγάλες συναυλίες που έγραψαν ιστορία, όπως το φεστιβάλ του Γούντστοκ το 1969.
Η ανάπτυξη του κινήματος των χίπις μοιάζει πολύ με τις… χιονοστιβάδες στα βουνά. Ξεκίνησε από συγκεκριμένους ανθρώπους που επέλεξαν να βιώσουν ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής, τον έκαναν γνωστό σε άλλους και παρέσυραν ένα μεγάλο κομμάτι της νεολαίας. Ο συγγραφέας Κεν Κέισι και οι θαυμαστές του ζούσαν σε κοινόβιο στην Καλιφόρνια, οργάνωσαν ένα ταξίδι με λεωφορείο σε όλες τις ΗΠΑ για να συμμετάσχουν στο φεστιβάλ της Νέας Υόρκης το 1964. Στο ταξίδι τους βιντεοσκοπούσαν τις… περιπέτειές τους, στις στάσεις τους πρόβαλαν το βίντεο σε φεστιβάλ και συναυλίες. Από το Γκρίνουιτς Βίλατζ στη Νέα Υόρκη μέχρι το Μπέρκλεϊ της Καλιφόρνια άρχισαν να αναπτύσσονται οι πρώτες προσπάθειες κοινοβιακής ζωής με στοιχεία χίπι και κύριες αναφορές από τη μουσική ως την παράδοση των ινδιάνικων φυλών.
.jpg)
Ξεκίνησε, έτσι, μια σταθερή επιρροή του κινήματος σε διάφορά μουσικά συγκροτήματα, τα οποία έπαιζαν σε φεστιβάλ και συναυλίες στα κοινόβια, τα οποία ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια σε κάθε περιοχή των ΗΠΑ, ακόμα και σε εγκαταλειμμένες πόλεις στην έρημο της Νεβάδα. Γρήγορα το κίνημα εξαπλώθηκε στις τάξεις των φοιτητών, με πρωτοπόρους σ’ αυτή την κίνηση αυτούς του Σαν Φρανσίσκο.
Το καλοκαίρι της αγάπης, αυτό του 1967, θεωρείται μέχρι σήμερα το ανώτατο σημείο επιρροής της υποκουλτούρας χίπις στις ΗΠΑ. Ολοένα πιο γνωστοί καλλιτέχνες, όπως οι Γκρέιτφουλ Ντεντ και η Τζάνις Τζόπλιν, εμφανίζονταν στις διάφορες εκδηλώσεις και το κίνημα έγινε βασικό άρθρο στο περιοδικό ΤΙΜΕ στο τεύχος του Ιουλίου. Το άλμπουμ των Μπιτλς «Σέρτζεντ Πέπερς» ήταν το επιστέγασμα, τα τραγούδια υιοθετήθηκαν σχεδόν αμέσως από τους χίπις ως… ύμνοι.
Τα χρόνια μέχρι το 1970 ήταν αυτά της εξάπλωσης. Τώρα πια όλος ο κόσμος γνώριζε τους χίπις και τι πρέσβευαν, μέσω της μουσικής τα μηνύματα εξαπλώνονταν και κοινόβια δημιουργήθηκαν παντού, από την Κοπεγχάγη της Δανίας μέχρι τα Μάταλα στην Κρήτη. Τότε άρχισαν και κάποιες πράξεις αντίστασης, όπως η υποβολή υποψηφιότητας ενός… γουρουνιού (!) για το χρίσμα των δημοκρατικών στις εκλογές που θα γίνονταν στις ΗΠΑ και το μαζικό φύτεμα χιλιάδων λουλουδιών (εξ ου και το παρατσούκλι «παιδιά των λουλουδιών»…) στο χώρο έξω από το πανεπιστήμιο του Μπέρκλεϊ στην Καλιφόρνια, το οποίο καταστράφηκε μετά από εντολή του τότε κυβερνήτη της πολιτείας Ρόναλντ Ρέιγκαν!
Το Γούντστοκ ήταν το επιστέγασμα της υποκουλτούρας και η σιωπηρή παραδοχή από το κατεστημένο ότι το κίνημα ήταν κάτι παραπάνω από κάποιες μεμονωμένες ομάδες ανθρώπων που επέλεξαν να ζήσουν όπως ζούσαν. Πάνω από μισό εκατομμύριο άνθρωποι συνέρρευσαν στο Μπέθελ της Νέας Υόρκης για να παρακολουθήσουν τις εκδηλώσεις.
Πώς ένα κίνημα τόσο μαζικό ξέφτισε τόσο γρήγορα; Αν ρωτήσεις τους ίδιους θα σου απαντήσουν ότι το κίνημα προδόθηκε εκ των έσω. Η αλήθεια είναι ότι ξεπεράστηκε από τις ίδιες τις εξελίξεις και η ιδεολογία δέχτηκε μαζικές «επιθέσεις» σε όλες της τις πτυχές. Το τέλος του πολέμου του Βιετνάμ και οι εκδηλώσεις για τη συμπλήρωση 200 χρόνων αμερικάνικης ανεξαρτησίας (το 1976) ανανέωσαν το πατριωτικό αίσθημα των νεαρών αμερικάνων, που ήλθε σε πλήρη αντίθεση με την απολιτίκ στάση των χίπις. Η μουσική άρχισε να πλέει σε άλλα ποτάμια, έκαναν την εμφάνισή τους ρεύματα όπως η προγκρέσιβ ροκ, η χέβι μέταλ, η πανκ ροκ, ακόμα και η ντίσκο. Οι νέοι άρχισαν να επηρεάζονται από τους πιο δυναμικούς σκίνχεντς και τους ροκάδες τέντι μπόις.
Τα ΜΜΕ έχασαν σταδιακά το ενδιαφέρουν τους για τους χίπις και η υποκουλτούρα εγκαταλείφθηκε από τις μάζες. Από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 οι χίπις είχαν ενσωματωθεί πια πλήρως στις καταναλωτικές κοινωνίες. Μικρές κοινότητες, βέβαια, υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα από λίγους που προτίμησαν να ζήσουν έτσι μέχρι το τέλος.
Τα Μάταλα έγιναν ένας από τους αγαπημένους τόπους συγκέντρωσης των χίπις, επειδή συνδύαζαν τη θάλασσα και τις σπηλιές, που πρόσφεραν ασφαλές καταφύγιο για το βράδυ χωρίς να χρειαστεί να στηθούν σκηνές. Για όσους είχαν ζήσει την εμπειρία αυτή πριν από 40 χρόνια, αλλά ακόμη και για τα παιδιά τους ή τα εγγόνια τους, δεν ήταν δύσκολο να πειστούν να ταξιδέψουν στην Κρήτη… Πολλοί απ’ αυτούς είχαν κάνει πέρυσι το αντίστοιχο ταξίδι στη Γκόα της Ινδίας, έναν ακόμα πολύ αγαπημένο προορισμό, και συμμετείχαν στο εκεί φεστιβάλ. Η Χίπις Ριγιούνιον είναι μια χαλαρή οργάνωση με έδρα τη Νέα Υόρκη, που προσπαθεί να οργανώσει τέτοιες εκδηλώσεις και να τις κάνει γνωστές στον κόσμο. Κυριότερα «όπλα» της είναι, φυσικά, οι ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης, το facebook, το twitter κτλ.
Το Διεθνές Φεστιβάλ Μάταλα 2011 οργανώνεται από το δήμο Φαιστού και περιλαμβάνει πλήθος εκδηλώσεων. Μια εικοσάδα συγκροτημάτων κάθε είδους μουσικής, δεκάδες καλλιτέχνες, μουσικοί παραγωγοί και ντισκ τζόκεϊ συμμετέχουν και υπόσχονται πάνω από 50 ώρες μουσικής. Στις παράλληλες εκδηλώσεις εντάσσονται σχολές χορού, ζογκλέρ και διαδραστικών ομάδων, εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας και γκράφιτι, εκθέσεις δίσκων βινυλίου της εποχής, παρέλαση αυτοκινήτων βαμμένων με έντονα χρώματα που χρησιμοποιούσαν τότε οι ομάδες…
Η συμμετοχή μάλλον ξεπέρασε κάθε προσδοκία. Ολα τα καταλύματα στα Μάταλα έχουν καταληφθεί, όπως και στις γύρω περιοχές, ακόμα και στην πόλη του Ηρακλείου υπάρχει μεγάλη κίνηση. Κι αυτό δείχνει την πλήρη αντιστροφή της τοπικής κοινωνίας απέναντι στους χίπις. Τη δεκαετία του 1970 η παρουσία των χίπις ήταν ένα σκάνδαλο, που δεν απέφερε παρά ελάχιστα στην τοπική οικονομία. Τώρα οι καλοστεκούμενοι χίπις δεν πάνε στις σπηλιές αλλά στα ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια και αντί να τρώνε χειροποίητα σάντουιτς προτιμούν τις ταβέρνες…
