Χόρχε Λουίς Μπόρχες, η μαθηματική ιδιοφυΐα της λογοτεχνίας
Ο κόσμος της επιστήμης και ο κόσμος της λογοτεχνίας, είναι δυο κόσμοι που συνορεύουν, συνδιαλέγονται και συγκοινωνούν. Μέσα από τη λογοτεχνία φαντασίας και επιστημονικής φαντασίας, η επιστήμη μπορεί να αντλήσει ιδέες και ο απλός κόσμος – κόσμος που δεν είναι εξοικειωμένος με επιστημονικές έννοιες και δεν έχει γνώσεις στις φυσικές επιστήμες – μπορεί να αντιληφθεί τους βαθύτερους μηχανισμούς, με τους οποίους λειτουργεί η φύση γύρω του.
Πολλοί λογοτέχνες έχουν καταπιαστεί με επιστημονικά θέματα και έχουν δώσει κορυφαίες δημιουργίες φαντασίας και επιστημονικής φαντασίας. Στη διάρκεια του περασμένου αιώνα, έζησε ένας λογοτέχνης – θεωρείται ένας από τους κορυφαίους σε όλο τον πλανήτη και ο σημαντικότερος μαζί με τον Μαρκές για τον κόσμο της Λατινικής Αμερικής – ο οποίος κατάφερε να δημιουργήσει ένα λογοτεχνικό σύμπαν γεμάτο με την δυσνόητη επιστήμη των μαθηματικών. Πρόκειται για τον αργεντινό Χόρχε Λουίς Μπόρχες.
Γεννήθηκε σε μια φτωχική συνοικία του Μπουένος Άιρες και από πολύ νωρίς οι γονείς του, του έδωσαν τα ερεθίσματα για να ασχοληθεί με τη λογοτεχνία και τα βιβλία γενικότερα. Η μητέρα του καταγόταν από την Αγγλία και από μικρός ήξερε άπταιστα δύο γλώσσες. Η τεράστια βιβλιοθήκη που είχαν στο σπίτι, του έδωσε το ερέθισμα για να αρχίσει να διαβάζει και να γράφει.
Το πολυσχιδές του συγγραφικό ταλέντο και η αναλυτική ματιά του πάνω σε θέματα λόγου, τον οδήγησαν να γίνει δοκιμιογράφος, ποιητής, διηγηματογράφος και κριτικός λογοτεχνίας. Επίσης η ευρεία γνώση του στις γλώσσες – ήξερε πέρα από τη μητρική του Αγγλικά, Γαλλικά και Γερμανικά – τον βοήθησε να γίνει ένας χαρισματικός μεταφραστής λογοτεχνικών έργων.
Η παθολογικής μορφής σχέση που είχε αναπτύξει με τη μητέρα του σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, τον απέτρεψε από το να κάνει οικογένεια. Σε συνδυασμό με ένα πρόβλημα στην όρασή του, το οποίο τον οδήγησε στην τύφλωση, η ζωή του ήταν ενός μοναχικού πολύ ευφυή λογοτέχνη. Η μητέρα του, ανησυχώντας για την κατάληξη του τυφλού γιου της μετά τον δικό της θάνατο, οδήγησε τον Μπόρχες να παντρευτεί σε μεγάλη ηλικία μια χήρα, με απώτερο σκοπό τη φροντίδα του μετά το θάνατο της υπέργηρης μητέρας του. Η κατάληξη του γάμου του ήταν προδιαγεγραμμένη και οδήγησε σε διαζύγιο τρία χρόνια αργότερα. Τελικά ο Μπόρχες έμεινε με τη μητέρα του και μια υπηρέτρια μετά τον χωρισμό του. Μετά το θάνατο της μητέρας του, η υπηρέτρια ανέλαβε την αποκλειστική φροντίδα του ηλικιωμένου λογοτέχνη μέχρι και το θάνατό του και αυτός σε αντάλλαγμα για τη φροντίδα αυτή, την έχρισε διαχειρίστρια του έργου του μετά το θάνατο του.
Στο έργο του ο Μπόρχες καταπιάνεται με τη μυθολογία, τα μαθηματικά και τη φιλοσοφία. Καταφέρνει να δημιουργήσει υπέροχους δικούς του κόσμους, που το μεταφυσικό, το φανταστικό και το υπερβατικό στοιχείο είναι κυρίαρχα αλλά με έναν τόσο όμορφο και δομημένο τρόπο, που καταλήγουν να αφήνουν την αίσθηση στον αναγνώστη ότι πρόκειται για κάποια πραγματικά μέρη και καταστάσεις.
Λαβύρινθοι χωρίς εξόδους, Βιβλιοθήκες που περιλαμβάνουν μόνο όσα βιβλία έχουν 410 σελίδες ακριβώς, οπές μέσα από τις οποίες μπορείς να αντικρίσεις και να θαυμάσεις όλο το σύμπαν, βιβλία με άπειρες σελίδες, στα οποία δεν μπορείς να εντοπίσεις ποτέ ξανά την ίδια σελίδα για να την ξαναδιαβάσεις, άνθρωποι που δεν ξεχνάνε καμιά εμπειρία από τη ζωή τους και θυμούνται μέχρι και τις πιο μικρές λεπτομέρειες είναι μόνο ορισμένα από τα θέματα και τους κόσμους που έπλασε στη ζωηρή του φαντασία.
Άλλοι μεγάλοι λογοτέχνες του περασμένου αιώνα, ξεκίνησαν από τις πιο μικρές φόρμες έκφρασης – διηγήματα, μικροδιηγήματα, νουβέλες – και πέρασαν σταδιακά σε μεγαλύτερα έργα. Ο Μπόρχες επέμενε στις μικρές φόρμες, και μας έδωσε υπέροχα συμπυκνωμένα και συμπαγή διηγήματα. Χαρακτηριστικό για αυτή του την επιλογή ήταν και το παρακάτω γνωμικό του «Είναι άσκοπο να γράφει κανείς τεράστια βιβλία αναπτύσσοντας σε 500 σελίδες μια ιδέα που μπορεί κάλλιστα να αποδοθεί σε πέντε λεπτά κουβέντας. Είναι προτιμότερο να προσποιείσαι ότι αυτά τα βιβλία ήδη υπάρχουν και να κάνεις μια σύνοψη ή κάποια σχόλια.»
Αν και θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους, αν όχι ο μεγαλύτερος συγγραφέας του περασμένου αιώνα, δεν έγραψε ποτέ του μυθιστόρημα και επίσης δεν τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ. Όσον αφορά το τελευταίο, σε μεγάλο βαθμό επηρέασε το γεγονός ότι διατήρησε μια ουδέτερη και φιλική στάση απέναντι σε απολυταρχικά καθεστώτα στη Λατινική Αμερική και αλλού.
Ο οικουμενικός του λόγος, η βαθιά φιλοσοφική προσέγγιση του μέσα στα κείμενα του, οι γνώσεις του σε θέματα μυθολογίας, ιστορίας και επιστήμης, η περιεκτική και ισορροπημένη γραφή του, τον καθιστούν, τον σπουδαιότερο εκφραστή της αλληγορικής φανταστικής λογοτεχνίας. Υπήρξε μια ιδιοφυΐα που με τη μαεστρία και τον δομημένο «μαθηματικό» λόγο του, διεύρυνε τα όρια της λογοτεχνίας και κατάφερε να την ενώσει με την επιστήμη. Ήταν η μεγάλη μαθηματική ιδιοφυΐα της λογοτεχνίας.
