Η εφηβεία είναι η περίοδος της ζωής που κατ’ εξοχήν τα παιδιά μπορούν να επηρεασθούν αρνητικά από τα social media, …
Πώς επιδρούν τα social media στον ψυχικό κόσμο των εφήβων;
Τα social media προβάλλουν λανθασμένα πρότυπα που οι έφηβοι επιθυμούν να ακολουθήσουν και αυτό συχνά φέρει συνέπειες στην ψυχική τους υγεία.
Αναμφίβολα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) αποτελούν –ειδικά την τελευταία δεκαετία- το κυρίαρχο μέσο επικοινωνίας και ενημέρωσης, ιδιαίτερα μεταξύ των εφήβων. Οι έφηβοι χρησιμοποιούν καθημερινά τα social media και επηρεάζονται άμεσα από αυτά δημιουργώντας τάσεις και πρότυπα. Τα ρούχα που θα φορέσουν, το χτένισμα τους και άλλα στοιχεία της προσωπικότητάς τους εξαρτώνται από τις επικρατούσες κοινωνικές τάσεις που συχνά επηρεάζουν και τον τρόπο που θα συναναστραφούν με συνομηλίκους τους.
Προτού αποδώσουμε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης την αιτιολογία της σημαντικής επιρροής τους στους εφήβους, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι τα social media αποτελούν ένα εργαλείο. Όπως κάθε εργαλείο έτσι και αυτό συνοδεύεται από «οδηγίες χρήσης» και μία σειρά από καλές πρακτικές οι οποίες εξασφαλίζουν ότι ο χρήστης θα είναι ασφαλής και δεν θα «τραυματιστεί» από αυτό το εργαλείο.
Ανησυχίες σχετικά με την υπερέκθεση των εφήβων στα social media
Γιατί λοιπόν οι έφηβοι περνούν σημαντικό χρόνο χρησιμοποιώντας τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης; Γιατί μοιάζουν «υπνωτισμένοι» από κάθε νέα τάση; Πώς επηρεάζεται η προσωπική τους άποψη από την κυρίαρχη άποψη που προβάλλουν τα social media; Τι αλλάζει την εμφάνιση και την συμπεριφορά τους; Και κατά πόσο αυτές οι αλλαγές είναι αντιπροσωπευτικές για το κάθε άτομο ξεχωριστά;
Η πίεση που ασκούν τα πρότυπα των social media στους εφήβους
Σε μια προσπάθεια προσέγγισης των παραπάνω ερωτημάτων θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τη φύση και τα χαρακτηριστικά της εφηβείας. Το συγκεκριμένο αναπτυξιακό στάδιο χαρακτηρίζεται από την προσπάθεια του ατόμου να αυτό-προσδιοριστεί και να δομήσει την ταυτότητά του, πλέον με έναν πιο ενήλικο τρόπο. Τα social media προβάλλουν διαρκώς πρότυπα, που έχουν έντονο αντίκτυπο στο εφηβικό κοινό το οποίο τα ακολουθεί απλά και μόνο επειδή τυγχάνουν ευρείας αποδοχής από τους συνομήλικούς τους. Αυτή η τάση έχει ως αποτέλεσμα να ασκείται κοινωνική πίεση στον έφηβο να τα ακολουθήσει και εκείνος ασχέτως αν είναι ή δεν είναι της αρέσκειας του να ορίζει τον εαυτό του μέσα από τους άλλους και όχι με βάση την επιθυμία και την προσωπικότητά του. (Christakis&Fowler, 2009).
Η επαφή των παιδιών επιτυγχάνεται μέσα από τις οθόνες
Αξιοσημείωτη είναι η επίδραση των social media και σε ό, τι αφορά την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων του παιδιού (Ehmke, 2016). Τα μηνύματα και οι αναρτήσεις αντικατέστησαν σε μεγάλο βαθμό την συνάντηση και τη βόλτα, ενώ τα emoticons εδραίωσαν την θέση τους στην έκφραση συναισθημάτων και παραγκώνισαν την επαφή, το χάδι, το φιλί και την αγκαλιά. Τα συναισθήματα πλέον δεν εκφράζονται αλλά οπτικοποιούνται μέσα από μια οθόνη αφήνοντας ακίνητα τα χείλη μας. Από την άλλη, η «ασφάλεια» του μέσου αρκείται στα απολύτως απαραίτητα προκειμένου να μεταδοθεί η πληροφορία απαλλαγμένη από την προσωπική σχέση και επαφή.
Η πλασματική εικόνα των social media
Επιπρόσθετα, αξίζει να σημειωθεί πως δυσκολίες σχετιζόμενες με αυξημένο άγχος και χαμηλή αυτοεκτίμηση έχουν μελετηθεί ως απόρροια της υπερ-έκθεσης του παιδιού στα social media (Valkenburget. al., 2006). Η διαρκής σύγκριση, η αναμονή για το επόμενο μήνυμα, σχόλιο ή αντίδραση, ο αριθμός των διαδικτυακών φίλων και των like καθώς και η αδυναμία των εφήβων να αντιληφθούν την επίπλαστα ευτυχισμένη εικόνα των διαδικτυακών φίλων τους, αποτελούν ορισμένους από τους παράγοντες που δημιουργούν άγχος στα παιδιά και τα ωθούν στο κυνήγι μια ευτυχίας που βρίσκεται σε ένα ψηφιακό σύννεφο αλλά όχι στις χαρές της καθημερινής ζωής.
Καθοριστική η στάση του γονέα
Βέβαια, κυρίαρχο ρόλο στην αποφυγή της υπερέκθεσης του εφήβου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, καθώς και στην ενίσχυση της αυτοεκτίμησης του παιδιού, διαδραματίζει η στάση του γονέα αλλά και η σχέση του γονέα με τα ψηφιακά μέσα. Η συναισθηματική διαθεσιμότητα του γονέα, η επικοινωνία ανάμεσα στον γονέα και στον έφηβο σε σταθερή βάση μέσα και από κοινές δραστηριότητες, καθώς και η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης από τους ίδιους τους γονείς (Lauricellaet. al, 2015) αποτελούν σημαντικές δικλείδες ασφαλείας για την ανάπτυξη μίας υγιούς σχέσης μεταξύ του εφήβου και των social media.
Χρήσιμο, επιπλέον, θα ήταν να υπενθυμίζουμε στον έφηβο ότι η παρουσία του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελεί μία και μόνο διάσταση της εικόνας του, μία πλευρά της κοινωνικής του πραγματικότητας. Ένα και μόνο χρώμα από το «ουράνιο τόξο» της εφηβικής προσωπικότητας.
ΠΗΓΗ
