Μεγάλοι Δημιουργοί και Δημιουργίες: Στάνλεϋ Κ(ι)ούμπρικ, η εγκυκλοπαίδεια του Σινεμά
Ο κινηματογράφος είναι ο μεγάλος κερδισμένος στην τέχνη του περασμένου αιώνα. Στον αιώνα αυτό δημιουργήθηκε, μεγάλωσε και ωρίμασε. Έγινε η λαοφιλέστερη τέχνη, μάγεψε, ταξίδεψε, δημιούργησε ολόκληρους κόσμους και σύμπαντα. Μέσα σε όλα αυτά, ανέδειξε και κάποιους πολύ σπουδαίους δημιουργούς: μουσικοσυνθέτες, σεναριογράφους, ηθοποιούς και σκηνοθέτες. Και αν όλοι οι άλλοι είναι ένα μέρος, μια πολύτιμη μονάδα σε μια ταινία, ο σκηνοθέτης είναι ο μεγάλος μαέστρος, ο οραματιστής, ένας δημιουργός που συνταιριάζει όλες τις άλλες τέχνες μαζί. Ένας τέτοιος είναι και ο Στάνλεϋ Κ(ι)ούμπρικ.
Ο Κ(ι)ούμπρικ είναι ο πιο ολοκληρωμένος σκηνοθέτης που ανέδειξε ο περασμένος αιώνας. Αυτό δεν είναι υπερβολή, αν αναλογιστούμε ότι οι σκηνοθέτες, συνήθως καταπιάνονται με ένα μόνο είδος ταινιών. Ο Κ(ι)ούμπρικ καταπιάστηκε σε κάθε του ταινία και με άλλο είδος.
Η φιλμογραφία του, αν και μικρή σε σχέση με άλλους σκηνοθέτες, περιλαμβάνει σχεδόν όλα τα είδη ταινιών. Θρίλερ, επιστημονική φαντασία, κωμωδία, ερωτική κομεντί, ιστορικό έπος, (αντι)πολεμική, διατοπική φαντασία. Με όλα αυτά τα είδη καταπιάστηκε ο μεγάλος αυτός δημιουργός.
Οι εμπνεύσεις του έρχονταν κατά βάση από βιβλία. Όλες οι μεγάλες του ταινίες προέρχονται από μεταφορές βιβλίων. Δεν αρκέστηκε βέβαια ποτέ στην αυτούσια απλά μεταφορά του βιβλίου, αλλά πάντα έβαζε τη δική του πινελιά, τη δική του οπτική για την τέχνη και τη ζωή.
Σαν ένας ολοκληρωμένος δημιουργός που ήταν, δεν αρκέστηκε ούτε και στο ρόλο του σκηνοθέτη. Έγραφε πάντα τα σενάρια των ταινιών του, έκανε την παραγωγή και το μοντάζ και είχε σε όλες τη μουσική επιμέλεια.
Η πρώτη του επιτυχία ήταν το «Οι Σταυροί στο Μέτωπο», στο οποίο γνωρίστηκε με τον ηθοποιό Κερκ Ντάγκλας. Η γνωριμία αυτή ήταν η αιτία να του δοθεί η ευκαιρία να σκηνοθετήσει μια μεγάλη παραγωγή των αμερικάνικων στούντιο, το «Σπάρτακος», με πρωταγωνιστή τον Ντάγκλας.
Η εμπειρία του από αυτή την παραγωγή τον οδήγησε μακριά από την Αμερική. Εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αγγλία και από εκεί και μετά, άρχισε να αναλαμβάνει ταινίες, στις οποίες είχε όλους τους ρόλους και τις αρμοδιότητες.
Από εκεί και μετά αρχίζει να χαράζει τη δική του γραμμή στο Σινεμά δημιουργώντας έναν δικό του κόσμο. Εκεί συνυπάρχουν οι κλασικοί συνθέτες, η λογοτεχνία, η περίτεχνη φωτογραφία, το μεθυστικό και ονειρικό μοντάζ και όλα σχεδόν τα είδη ταινιών.
Ορισμένες από τις ταινίες του θεωρούνται και όχι άδικα, από τις σπουδαιότερες στην ιστορία της έβδομης τέχνης. Η «Λάμψη», το «Κουρδιστό Πορτοκάλι» και το «2001, Η Οδύσσεια του διαστήματος» είναι ορισμένες από τις κορυφαίες ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Πέρα από αυτές, το «Μπάρι Λίντον», είναι από τα πιο όμορφα ιστορικά έπη που έχουν φτιαχτεί, και είναι και η μόνη δημιουργία του, που τού χάρισε ένα βραβείο σκηνοθεσίας. Το «Μάτια ερμητικά κλειστά», είναι η πιο αμφιλεγόμενη δημιουργία του, αφενός γιατί καταπιάνεται με την ερωτική επιθυμία, και αφετέρου γιατί δεν πρόλαβε να τη δει ολοκληρωμένη. Κάποιοι αμφισβητούν ότι έχει κάνει το μοντάζ στην τελευταία του δημιουργία.
Αξιομνημόνευτη είναι και η συνεργασία του με τον ηθοποιό Πίτερ Σέλερς. Στο «Λολίτα» αρχικά, και μετά στο μαγικό «SOS Πεντάγωνο καλεί Μόσχα», ο μοναδικός αυτός χαρισματικός ηθοποιός, ξεδιπλώνει το τεράστιο ταλέντο του, με την εμπνευσμένη καθοδήγηση του Στάνλεϋ. Η εμπορική επιτυχία της δεύτερης αυτής ταινίας έλυσε τα χέρια του Κ(ι)ούμπρικ και τον βοήθησε να δημιουργήσει τις υπέροχες, μεγάλες και μαγικές επόμενες ταινίες του.
Αν κάποιος χαρακτηρισμός ταιριάζει περισσότερο σε αυτόν το δημιουργό, τότε είναι «Η εγκυκλοπαίδεια του Σινεμά». Αυτός ο χαρακτηρισμός, αποδίδει το πολυσχιδές και πολυεπίπεδο έργο του. Οι ταινίες του έχουν διάχυτη τη φιλοσοφική προέκταση, τη διαχρονική αναλυτική οπτική και αισθητική ματιά αυτού του ανθρώπου.
Κλείνοντας την παρουσίαση, θα σας παραθέσω με βάση την προσωπική μου κρίση την καλύτερη ατάκα και καλύτερη σκηνή από τις ταινίες του και την πιο γνωστή του ρήση
- Καλύτερη ατάκα: «Η Λάμψη», «Heeeeere’s Johnny»
- Καλύτερη σκηνή: «2001, Η οδύσσεια του διαστήματος», ο θάνατος του HAL
Πιο γνωστή ρήση: «Τα πιο μεγάλα έθνη συμπεριφέρονται σαν γκάνγκστερ, ενώ τα μικρά σαν πόρνες».
