Κρητικοί χοροί. Γιατί αξίζει να τους μάθεις;

Αποτελεί έθιμο στην Κρήτη ο χορός, και ακόμα και στις μέρες μας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Αν επισκεφτείτε την Κρήτη να πάτε σε κάποιο πανηγύρι ή σε κάποιο παραδοσιακό γάμο, εκεί θα καταλάβετε τι εννοούμε.

Από τα αρχαία χρόνια, η κοινωνική ζωή των Κρητικών ήταν στενά συνδεδεμένη με τον χορό. Σε όλες τις κοινωνικές εκδηλώσεις, κρητικοί όλων των ηλικιών, άνδρες, γυναίκες ακόμα και παιδιά χόρευαν ασταμάτητα.

Αποτελεί έθιμο στην Κρήτη ο χορός, και ακόμα και στις μέρες μας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας. Αν επισκεφτείτε την Κρήτη να πάτε σε κάποιο πανηγύρι ή σε κάποιο παραδοσιακό γάμο, εκεί θα καταλάβετε τι εννοούμε.

Οι Κρητικοί χοροί, κρατούν την σκούφια τους από τα πανάρχαια χρόνια, αποδίδουν την ανακάλυψη τους στην Μητέρα των Θεών (Ρέα). Η Ρέα, είχε πάει στο Δίκταιο Άνδρον, όπου εκεί γέννησε τον Δία, προκειμένου όμως να καλύψει το κλάμα του, δίδαξε τους Κρήτες, συγκεκριμένα τους Κουρήτες, διάφορους χορούς, όπου έβγαζαν και δυνατές κραυγές για να καλύψουν το κλάμα του νεογέννητου Δία.

Οι Κουρήτες γνωστοί από την μυθολογία, πιθανολογείται ότι ήταν κάποια φυλή ή κάποιο μέρους του Κρητικού λαού, η παράδοση τους ονόμαζε «γιους της γης», οι Κουρήτες εκτελούσαν χαρακτηριστικούς χορούς, προκειμένου να καθαρίσουν και να εξαγνίσουν το βρέφος. Μία άλλη πηγή τους αναφέρει σαν ιερατική οικογένεια θεραπευτών- καθαρτών. Έτσι γι’ αυτό θεωρείται ότι οι περισσότεροι χοροί της κλασικής αρχαιότητας ανάγονται στην Κρήτη.

Ο πιο γνωστός χορός, κατά την αρχαιότητα ήταν ο πυρρίχιος, έτσι χαρακτήριζαν όλους τους πολεμικούς χορούς. Σήμερα οι μελετητές, πιστεύουν ότι αρκετοί χορευτικοί τύποι διδάχτηκαν από την Κρήτη στους αρχαίους Έλληνες, μόνο που ο κάθε τόπος έδινε ένα διαφορετικό όνομα και ίσως άλλαζε κάποια βήματα. Για πολλούς από τους παραδοσιακούς κρητικούς χορούς, μπορούμε να πούμε ότι αποτελούν απόηχος των χορών των Κουρητών ή των χορών της πυρρίχης, με κάποιες παραλλαγές ή με άλλες ονομασίες, μετασχηματισμένες στο πέρασμα των αιώνων.

Από την μινωική εποχή, ήταν γνωστοί στην Κρήτη οι τελετουργικοί κυκλικοί χοροί κλειστοί και ανοιχτοί, και αποτελούσαν μέρος θρησκευτικών τελετουργιών. Υπήρχε η πίστη ότι οι Κουρήτες είχαν εφεύρει αυτές τις τελετουργίες με τους συρτούς χορούς, όπου και χορεύονταν κατά τη διάρκεια θυσίας γύρω από το βωμό. Στο κέντρο του χορευτικού κύκλου βρισκόταν όπως και στις μέρες μας ο μουσικός. Αυτή η πλούσια κληρονομιά της Κρήτης, επιβιώνει μέχρι και σήμερα, με παραλλαγές και άλλες ονομασίες, ενώ συμπληρώθηκε επηρεασμένη και από τις ιστορικές περιπέτειες του νησιού.

Γιατί αξίζει να μάθετε Κρητικούς χορούς;

Οι παραδοσιακοί χοροί αποτελούν παράδοση και κληρονομιά από τους αρχαίους Κουρήτες. Γιατί όμως αξίζει να μάθουμε Κρητικούς χορούς; Γιατί πρώτα από όλα θα μάθουμε την ιστορία και την παράδοση της Κρήτης, η οποία φιλοξένησε τον πρώτο πολιτισμό στην Ελλάδα.

Έπειτα μαθαίνοντας Κρητικούς χορούς, έχουμε την δυνατότητα να γυμναστούμε, να εκφραστούμε μέσα από τον χορό, να αγαπήσουμε και να γνωρίσουμε περισσότερο την χώρα και την περιοχή από την οποία καταγόμαστε.

Παράλληλα η ενασχόληση με τους Κρητικούς χορούς, θα μας γεμίζει με αυτοπεποίθηση και θα βοηθήσει στην ανάπτυξη της ομαδικότητας μας. Μας μαθαίνουν πολλά οι κρητικοί χοροί, παίρνουμε πολύτιμα εφόδια, όχι μόνο για να διασκεδάζουμε, αλλά και για την παράδοση και την ιστορία μας.

Δείτε ακόμα: Παραδοσιακοί Ελληνικοί χοροί: γιατί πρέπει να γίνουν το χόμπι μας;

Ποιοι χοροί περιλαμβάνονται; Που και πως τους χορεύουν;

Στη ζωντανή Κρητική κληρονομιά της Κρήτης περιλαμβάνονται είκοσι πέντε περίπου παραδοσιακοί χοροί. Οι πιο γνωστοί είναι μόνο: η σούστα, ο σιγανός, ο μαλεβιζώτης, ο χανιώτικος συρτός και το πεντοζάλι. Μέχρι τον Μεσοπόλεμο αυτοί οι χοροί δεν ήταν γνωστοί από άκρη σε άκρη της Κρήτης. Η σούστα ήταν ευρέως γνωστή στο νομό Ρεθύμνου, ο μαλεβιζώτης στο νομό Ηρακλείου και ο χανιώτικος συρτός και το πεντοζάλι στο Νομό Χανιών. Μόνο ο σιγανός ήταν γνωστός με παραλλαγές σε όλους τους νομούς. Υπάρχουν όμως και χοροί, οι οποίοι δεν είναι τόσο γνωστοί και που θα τους δούμε παρακάτω:

• Γιτσικιά σούστα
• Γλυκομηλίτσα
• Ρόδο
• Μπάλος
• Φτερωτός συρτός
• Χανιώτικος συρτός
• Σφακιανός συρτός
• Κουτσαμπαδιανός
• Τριζάλης
• Πηδηχτός
• Απανωμερίτης
• Μικρό μικράκι
• Αγκαλιαστός
• Ξενομπασάρης
• Ζερβόδεξος
• Πηδηχτός (Νομός Λασιθίου με παραλλαγές Στειακός στη Σητεία και Ιεραπετρίτικος στην Ιεράπετρα
• Λαζότης
• Ντουρνεράκια
• Σιγανός
• Σούστα
• Πεντοζάλη
• Μαλεβιζώτης
• Μπρ(α)ϊμιανός – πρινιώτης

Η Γιτσικιά σούστα, η γλυκομηλίτσα το ρόδο και ο Μπάλος, χορεύονται ως επί το πλείστων στην επαρχία Κίσσαμου και συγκεκριμένα στο Καστέλι Χανιών. Ο Φτερωτός συρτός, αποτελεί παραλλαγή του χανιώτικου συρτού, ήταν γνωστός σε μερικά χωριά των Νομών Χανιών και Ρεθύμνου. Ο Κουτσαμπαδιανός και ο Τριζάλης, χορεύονται στην επαρχία Αμαρίου.

Τον Πηδηχτό, τον συναντάμε σε δύο περιοχές της Κρήτης, στην επαρχία Μυλοποτάμου και στο Νομό Λασιθίου με τις παραλλαγές του Στειακός στην Σητεία και Ιεραπετρίτικος στην Ιεράπετρα. Ο Απανωμερίτης και το μικρό μικράκι, είναι γνωστοί χοροί σε περιοχές των Νομών Ρεθύμνου και Ηρακλείου.

Ο Μπρ(α)ϊμιανός – πρινιώτης, ο αγκαλιαστός, ο ξενομπασάρης και ο ζερβόδεξος χορεύονται στις επαρχίες της Ιεράπετρας και Μιραμπέλλου. Ο Λαζότης και τα Ντουρνεράκια είναι γνωστοί χοροί σε πολλές περιοχές του νησιού.

Οι Κρητικοί χοροί χορεύονται σε πολλές γιορτές και περιστάσεις. Παραδοσιακοί χοροί προτιμώνται σε περιπτώσεις έντονης χαράς, όπως ένας γάμος, μία βάφτιση, μία γιορτή, φιλανθρωπικούς σκοπούς (όπως στην περίπτωση της Χανιώτισσας Ραφαέλας Πιτσικάλη που δίνει την μάχη της με το τέρας του καρκίνου) και φυσικά τα γνωστά σε όλους μας Κρητικά πανηγύρια. Κάθε καλοκαίρι διοργανώνονται πανηγύρια σε όλη την Κρήτη, με τοπικούς ταλαντούχους καλλιτέχνες, όπου και εκεί χορεύουν Κρητικούς χορούς διάφοροι σύλλογοι αλλά και ο κόσμος που πηγαίνει για να απολαύσει ένα παραδοσιακό πανηγύρι.

Είναι κατάλληλοι για όλες τις ηλικίες;

Οι Κρητικοί χοροί, είναι κατάλληλοι για όλες τις ηλικίες και τα φύλλα. Δεν υπάρχει κάποιος περιορισμός, ως προς το ποιος επιτρέπεται να μάθει να χορεύει παραδοσιακούς χορούς. Ίσα ίσα, μαθαίνοντας κρητικούς χορούς ή έστω παραδοσιακούς Ελληνικούς χορούς, ερχόμαστε κοντά στην παράδοση μας.

Επιπλέον ο χορός είναι μία μορφή έκφρασης καθώς και μία μορφή διδαχής. Μαθαίνουμε μέσα από τον χορό τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα ενός τόπου. Γιατί η παράδοση είναι πολύ σημαντική για το παρόν μας, μπορεί να έρχεται από παλιά όμως έχει την κατάλληλη δύναμη να μας συγκινεί ακόμα και τώρα. Επιπλέον βοηθάει τα παιδιά να μάθουν από τους προγόνους μας.
Σας συμβουλεύουμε να μάθετε και εσείς και τα παιδιά σας Κρητικούς χορούς, γιατί όπως λέγανε οι αρχαίοι πρόγονοι μας «νους υγιής εν σώματι υγιεί».

Συντάκτης: Γεωργία Λεβεντάκη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.