Παναγία Εικοσιφοίνισσα: Ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Ελλάδας– B΄ μέρος

Η ετυμολογία της λέξης «Εικοσιφοίνισσα» και η θαυμαστή δημιουργία της εικόνας

Το μοναστήρι της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, το οποίο βρίσκεται στη Νικήσιανη Παγγαίου, είναι από τα παλαιότερα της Ελλάδας και το πρώτο της Μακεδονίας. Ποια είναι η ετυμολογία της ονομασίας του και ποια η εθνικοθρησκευτική προσφορά της μονής; 

Η λέξη εικοσιφοίνισσα είναι σύνθετη λέξη και προκύπτει από τις λέξεις εικών+φοίνισσα. Σημαίνει μια εικόνα φωτεινή, λαμπρή, θαυμάσια, θαυματουργική. Κατά την παράδοση, ο όσιος Γερμανός έδωσε μια σανίδα από ξύλο για την τορνεύσει και μετά να ζωγραφίσει επάνω της τη Θεοτόκο. Με παράδοξο τρόπο η σανίδα σχίστηκε. Το γεγονός αυτό προκάλεσε στεναχώρια και φόβο στον όσιο Γερμανό και αποσύρθηκε στο κελί του για να προσευχηθεί και να μετανοήσει. Μετά από λίγη ώρα, επέστρεψε στο ίδιο σημείο, όπου βρίσκεται το «στασίδι της Παναγίας» και ενώ σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει άλλη σανίδα για να ζωγραφίσει την Παναγία, παρουσιάστηκε η Θεοτόκος κρατώντας στην αγκαλιά της το Θείο Βρέφος και αμέσως αποτυπώθηκαν η άγια μορφή της Θεοτόκου και του Χριστού σε κάλλος και χάρη που δεν είναι δυνατόν να αποδοθεί από ανθρώπινο χέρι.

Κωφάλαλο παιδί, που ήταν βοηθός των μαστόρων, είδε πρώτο τη θεία εμφάνιση της Θεοτόκου με το Θείο Βρέφος και την αποτύπωσή τους στη σχισμένη και πεταμένη σανίδα. Έντρομο έτρεξε να αναφέρει το γεγονός και επιτελέστηκε και δεύτερο θαύμα, καθώς το παιδί απέκτησε και ομιλία και ακοή!

Δείτε επίσης: Αύγουστος: Ο μήνας της Παναγίας, της νηστείας και της περισυλλογής

Εθνικοθρησκευτική προσφορά της μονής 

Η ιερή και ιστορική μονή της Παναγίας Εικοσιφοίνισσας, ως ανδρώα μέχρι το 1947, υπήρξε από τα πανάρχαια χρόνια κέντρο του Χριστιανισμού. Εκτός από τόπος λατρείας των μοναχών και των κατοίκων της Νικήσιανης και των γύρω περιοχών, υπήρξε το «σχολείο» για κληρικούς, μοναχούς και λαϊκούς κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας. Τόσοι οι Τούρκοι όσο και οι Βούλγαροι έβλεπαν με μίσος και φθόνο τη μεγάλη εθνική και θρησκευτική ακτινοβολία της στη Μακεδονία και επανειλημμένα την κατάκλεψαν, την πυρπόλησαν και έσφαξαν εκατοντάδες μοναχών. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα πολλοί οπλαρχηγοί είχαν την μονή ως κέντρο και καταφύγιό τους. Η μανία των Βουλγάρων εναντίον της μονής ήταν πολύ μεγάλη τόσο κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα όσο και κατά τη διάρκεια των δύο παγκοσμίων πολέμων. 

Οι περιπέτειες με τους Βουλγάρους το 1917 και το 1943

Στην πρώτη βουλγαρική κατοχή έφτασε στη μονή βουλγαρορωσικός στρατός για να συλήσει την Αχειροποίητο εικόνα της Θεοτόκου και να καταστρέψει το μοναστήρι. Επικεφαλής ήταν 4 αξιωματικοί με σχέδιο να προβάλουν την ιερή εικόνα σε περίπτωση που εναντιωθούν οι μοναχοί. Ήταν σίγουροι ότι από ευλάβεια προς την εικόνα και από φόβο μην καταστραφεί δεν θα προέβαλλαν ιδιαίτερη αντίσταση και έτσι θα διευκολυνόταν η απαγωγή της από το μοναστήρι. Είχαν στρατοπαιδεύσει από το προηγούμενο βράδυ στο δάσος και λέγεται ότι ο επικεφαλής αξιωματικός είδε στο όνειρό του την Παναγία να του λέει να μην τολμήσει να πάρει την ιερή εικόνα από το μοναστήρι, γιατί αυτό είναι ιεροσυλία και η τιμωρία θα είναι βαριά. Το πρωί ανέφερε το όνειρο στους συναδέλφους του, αλλά εκείνοι δεν έδωσαν σημασία και προχώρησαν στην εφαρμογή του σχεδίου τους. Οι 4 αξιωματικοί προχώρησαν προς την εκκλησία.Πρώτος μπήκε ο επικεφαλής αξιωματικός και οι άλλοι τρεις ακολούθησαν.

Πριν εισέλθουν οι τρεις αξιωματικοί στον κυρίως ναό, παρουσιάστηκε ο Ιησούς Χριστός ως δεκαετές παιδί, λέγοντάς τους να μην εισέλθουν, γιατί η τιμωρία θα ήταν αστραπιαία και θανατηφόρα. Οι 3 αξιωματικοί φοβήθηκαν και σταμάτησαν. Ο πρώτος αξιωματικός όμως προχώρησε και μόλις άγγιξε τη θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, μια αόρατη δύναμη τον τίναξε βίαια στη μαρμάρινη κολώνα, έσπασε το κεφάλι του και ο θάνατος ήταν ακαριαίος. Το αίμα, η μπότα και το πιστόλι του έμειναν αποτυπωμένα στα μάρμαρα του δαπέδου της εκκλησίας μέχρι και σήμερα. Οι άλλοι 3 αξιωματικοί απομακρύνθηκαν και ολόκληρος ο στρατός αποχώρησε τελικά άπρακτος, καθώς πριν είχε παρουσιαστεί ο άγιος Νεκτάριος και είχε πει στον στρατό πως αν κινηθεί κανείς προς το μοναστήρι, θα καταστραφεί. 

Στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο πάλι οι Βούλγαροι στράφηκαν με ιδιαίτερη οργή εναντίον της μονής, καθώς είχε μεγάλη εθνικοθρησκευτική δράση και στεκόταν εμπόδιο στον εκβουλγαρισμό των Μακεδόνων. Εκτός από τις βαρβαρότητες που διέπραξαν, το 1943 επιτέθηκαν στο μοναστήρι και αφού προκάλεσαν μεγάλη καταστροφή και έσφαξαν τους μοναχούς, άρπαξαν ό,τι πολυτιμότερο είχε το μοναστήρι  από εικόνες, άμφια και βιβλία μεγάλης αξίας, τα οποία βρίσκονται μέχρι και σήμερα στη Σόφια.

Για να προστατέψουν την ιερή εικόνα οι κάτοικοι της Νικήσιανης, με κίνδυνο της ζωής τους μετέφεραν την ιερή εικόνα μέσα από μια κρυφή υπόγεια σύραγγα και την έκρυψαν σε κάποιο σπίτι. Όταν αργότερα απελευθερώθηκε η περιοχή, η ιερή εικόνα που είχε μεταφερθεί για κοινή προσκύνηση στον ιερό ναό των Εισοδίων της Θεοτόκου Νικήσιανης, επέστρεψε στη θέση της. Ωστόσο, μετά τη δολοφονία των μοναχών, η μονή έμεινε χωρίς άνδρες και ελλείψει ανδρών το 1967 μετατράπηκε σε γυναικείο μοναστήρι και λειτουργεί μέχρι και σήμερα. 

Συντάκτης: Αθανασία Ζημιλιάγκου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.