Θεωρία επεξεργασίας πληροφοριών στην ψυχολογία

Η θεωρία της επεξεργασίας πληροφοριών είναι μια θεωρία της γνωστικής ψυχολογίας που μελετά τις νοητικές διεργασίες που εμπλέκονται στην απόκτηση, την αποθήκευση και τη χρήση της γνώσης.

Επικεντρώνεται στη ροή των πληροφοριών καθώς αυτές περνούν από το ένα στάδιο στο άλλο μέσα στο μυαλό ενός ατόμου. Σύμφωνα με τη θεωρία της επεξεργασίας, ο ανθρώπινος νους θεωρείται ως ένας επεξεργαστής πληροφοριών παρόμοιος με αυτόν ενός υπολογιστή. Το μοντέλο αυτό υποδηλώνει ότι τα γεγονότα αποτελούνται από μεμονωμένα κομμάτια πληροφοριών που επεξεργάζονται σε στάδια όπως η κωδικοποίηση, η αποθήκευση και η ανάκτηση.

Ποιες είναι οι απαρχές της θεωρίας της επεξεργασίας πληροφοριών;

Η προέλευση της θεωρίας της επεξεργασίας πληροφοριών μπορεί να εντοπιστεί στον George Miller, έναν γνωστικό ψυχολόγο και επιστήμονα υπολογιστών. Είναι γνωστός για το θεμελιώδες άρθρο του “The Magical Number Seven, Plusor Minus Two”, στο οποίο πρότεινε ότι η ανθρώπινη βραχυπρόθεσμη μνήμη έχει περιορισμένη χωρητικότητα επτά στοιχείων συν ή πλην δύο.

Η θεωρία αυτή επεκτάθηκε από άλλους ψυχολόγους, όπως ο Ulric Neisser, ο οποίος πρότεινε ότι η πληροφορία κωδικοποιείται αρχικά στο αισθητηριακό μητρώο προτού περάσει από διάφορα στάδια επεξεργασίας.

Ποιοι είναι οι 3 τύποι της θεωρίας επεξεργασίας πληροφοριών;

Ας δούμε τους τρεις τύπους της θεωρίας επεξεργασίας πληροφοριών:

• Θεωρία της σειριακής επεξεργασίας: Αυτή η θεωρία προτείνει ότι οι πληροφορίες επεξεργάζονται ένα βήμα κάθε φορά με τη σειρά που λαμβάνονται. Κάθε πληροφορία διατηρείται στη βραχυπρόθεσμη μνήμη μέχρι να έρθει η επόμενη πληροφορία και στη συνέχεια μεταφέρεται στη μακροπρόθεσμη μνήμη ή απορρίπτεται αν δεν είναι πλέον σχετική.
• Θεωρία παράλληλης επεξεργασίας: Αυτή η θεωρία υποστηρίζει ότι πολλαπλά κομμάτια πληροφοριών μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία ταυτόχρονα αντί για διαδοχικά. Υποστηρίζει την αντίληψη της περιορισμένης χωρητικότητας της βραχυπρόθεσμης μνήμης, δεδομένου ότι διάφορα κομμάτια πληροφοριών μπορούν να αποθηκευτούν και να υποβληθούν σε επεξεργασία ταυτόχρονα.
• Θεωρία ιεραρχικής επεξεργασίας: Αυτό το μοντέλο υποδηλώνει ότι υπάρχουν διαφορετικά επίπεδα πολυπλοκότητας εντός των γνωστικών διαδικασιών, με τα καθήκοντα υψηλότερου επιπέδου να απαιτούν πιο πολύπλοκες νοητικές λειτουργίες από τα καθήκοντα χαμηλότερου επιπέδου. Η θεωρία αυτή αναπτύχθηκε ως αποτέλεσμα της εργασίας του Miller σχετικά με την περιορισμένη ικανότητα της βραχυπρόθεσμης μνήμης και έχει χρησιμοποιηθεί για την εξήγηση γνωστικών φαινομένων όπως η μάθηση, η επίλυση προβλημάτων και η λήψη αποφάσεων.

Ποια είναι τα τέσσερα στάδια της θεωρίας επεξεργασίας πληροφοριών;

Η θεωρία της επεξεργασίας πληροφοριών προτείνει ότι οι γνωστικές διεργασίες συμβαίνουν σε τέσσερα διακριτά στάδια, καθένα από τα οποία έχει τον δικό του σκοπό και τη δική του λειτουργικότητα.

• Κωδικοποίηση: Πρόκειται για τη διαδικασία πρόσληψης πληροφοριών από το περιβάλλον και την απόδοση νοήματος σε αυτές. Περιλαμβάνει την αντίληψη ή την προσοχή στα ερεθίσματα πριν αυτά αποθηκευτούν στη βραχυπρόθεσμη μνήμη.
• Αποθήκευση: Είναι όταν οι πληροφορίες διατηρούνται προσωρινά στη βραχυπρόθεσμη μνήμη, ενώ επεξεργάζονται ή μεταφέρονται στη μακροπρόθεσμη μνήμη για πιο μόνιμη αποθήκευση.
• Ανάκτηση: Αυτό το στάδιο επικεντρώνεται στην πρόσβαση σε πληροφορίες που έχουν αποθηκευτεί προηγουμένως είτε από τη βραχυπρόθεσμη είτε από τη μακροπρόθεσμη μνήμη, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν για μια τρέχουσα εργασία.
• Μετασχηματισμός: Το τελικό στάδιο περιλαμβάνει το μετασχηματισμό των πληροφοριών σε μια πιο χρήσιμη μορφή, όπως η οργάνωσή τους με διαφορετικούς τρόπους ή η χρήση συλλογισμού και δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων για την εύρεση μιας λύσης.

Περιορισμοί της θεωρίας επεξεργασίας πληροφοριών

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η θεωρία της επεξεργασίας πληροφοριών δεν είναι απαλλαγμένη από τους περιορισμούς και τις επιφυλάξεις.

• Η θεωρία αγνοεί το συναίσθημα και τη δημιουργικότητα: Ένα από τα κύρια προβλήματα με αυτή τη θεωρία είναι ότι βασίζεται υπερβολικά σε ένα μοντέλο που μοιάζει με υπολογιστή για το πώς λειτουργεί ο εγκέφαλός μας, το οποίο δεν λαμβάνει υπόψη ορισμένες πτυχές όπως το συναίσθημα και η δημιουργικότητα.
• Η θεωρία μπορεί να είναι υπερβολικά απλή: Επιπλέον, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι τα τέσσερα στάδια είναι πολύ απλοϊκά και δεν αντιπροσωπεύουν με ακρίβεια τις πολύπλοκες διαδικασίες που εμπλέκονται στην απόκτηση γνώσης.

Παρά τις κριτικές αυτές, ωστόσο, η θεωρία της επεξεργασίας πληροφοριών παραμένει ένα ανεκτίμητο εργαλείο για την κατανόηση των γνωστικών διαδικασιών και τη βελτίωση των εκπαιδευτικών πρακτικών.

Συντάκτης: Ευαγγελία Μποζαντζόγλου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.