Τουλάχιστον από το 2021, τα οφέλη του κρύου για το δέρμα είναι από τα πιο συζητημένα trends στα κοινωνικά δίκτυα, με τους …
Μπορεί ένα παγωμένο μπάνιο να μας γλιτώσει από διαταραχές, όπως άγχος και κατάθλιψη;
Πρώιμα ερευνητικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι αυτή η πανάρχαια πρακτική μπορεί να βελτιώσει την ψυχική υγεία, αλλά απαιτούνται περισσότερες έρευνες. Ποια όμως είναι τα κυριότερα οφέλη της;
Αυξάνουν και πληθαίνουν τα βιντεάκια στο Tik Tok με τους τολμηρούς που βυθίζουν το κορμί τους μέχρι το στήθος σε παγωμένο νερό με σκοπό να διώξουν το στρες και το άγχος.
Βυθιστείτε ελεύθερα!
Η έκθεση ή καλύτερα η βύθιση σε παγωμένο νερό έχει συγκεντρώσει τα φώτα της δημοσιότητας το τελευταίο διάστημα κυρίως αναφορικά με τα υποτιθέμενα οφέλη της στην ψυχική υγεία. Ο αθλητής extreme sport Win Hof που θεωρείται και γκουρού του fitness έχει αναπτύξει την τεχνική της εμβύθισης στο κρύο νερό – πρόφατα μάλιστα έδειξε τη μέθοδό του σε ντοκιμαντέρ του μουσικού και influencer Jacob Sartorius (BREATHE Wim Hof Documentary -The Wim Hof Method), ενώ η «κρυοθεραπεία» που προτείνει, έγινε και θέμα σε επεισόδιο σειράς lifestyle goop lab του Netflix με τίτλο «Παγωμένη Παρηγοριά».
Η μέθοδος του Wim Hof έχει οδηγήσει σε μια άνθηση και εξέλιξη μεθόδων κρύας ή παγωμένης αντι-στρες τεχνικής.
Πανάρχειες, καλές συνήθειες
Η αλήθεια είναι όμως ότι δεν πρόκειται για μια νέα ανακάλυψη. Ο Ιπποκράτης αιώνες πριν, χρησιμοποιούσε εμβυθίσεις σε ζεστό ή κρύο νερό για τη θεραπεία διαφόρων παθήσεων, όπως μυϊκών σπασμών, παραλύσεων και ρευματισμών, ενώ οι γιατροί του 18ου αιώνα συνιστούσαν κρύα μπάνια για τον πυρετό. Σήμερα, όσοι ορκίζονται στα οφέλη του κρύου νερού λένε ότι τους ανοζωογονεί και τους βοηθά να διαχειριστούν το άγχος. Ορισμένοι ισχυρίζονται ότι η βύθιση σε παγωμένο νερό τους έχει βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τη θλίψη, το άγχος, την κατάθλιψη και άλλες προκλήσεις ψυχικής υγείας. Τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι όντως το κρύο νερό έχει μια δυναμική, εντούτοις ο τρόπος και ο λόγος που επηρεάζει την ψυχική υγεία παραμένει ασαφής.
Το κρύο νερό βελτιώνει την ψυχική υγεία;
Παρότι δεν υπάρχουν έρευνες που να αποδεικνύουν ότι η μέθοδος εμβύθισης στο κρύο νερό αρκεί από μόνη της για την τόνωση της ψυχικής υγείας, υπάρχουν μελέτες που υποδεικνύουν ότι η κολύμβηση στο κρύο νερό μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση και την ευεξία. Αρκετές ομάδες ερευνητών, ειδικά στην Ευρώπη, έχουν εξερευνήσει τις ψυχολογικές επιπτώσεις της κολύμβησης στο κρύο νερό με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Μια μελέτη του 2020 που διεξήχθη στη Βρετανία διαπίστωσε ότι 61 άτομα που παρακολούθησαν μαθήματα 10 εβδομάδων κολύμβησης σε κρύο θαλασσινό νερό παρουσίασαν μεγαλύτερες βελτιώσεις στη διάθεση και την ευεξία συγκριτικά με τους 22 φίλους και συγγενείς που τους παρακολουθούσαν από την ακτή.
Επίσης ορισμένοι επιστήμονες εκτιμούν ότι μια βουτιά σε παγωμένο νερό μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση του άγχους και της κατάθλιψης.
Σε ένα περιστατικό (case study) το 2018 στη Βρετανία, μια 24χρονη γυναίκα με κατάθλιψη και αγχώδη διαταραχή που δοκίμαστε την κολύμβηση σε κρύο νερό, μετά από τέσσερις μήνες, απαλλάχθηκε από τη φαρμακευτική της αγωγή. Από τότε, οι ερευνητές διεξήγαγαν μια μεγαλύτερη δοκιμή, αλλά τα αποτελέσματα ακόμη αναμένονται.
Ωστόσο, ο παράγοντας της αυτοεκπληρούμενης προφητείας ή του φαινομένου «placebo» θεωρείται από ορισμένους επιστήμονες όπως ο κλινικός επιδημιολόγος και φιλόσοφος της επιστήμης Jeremy Howick ότι πρέπει να ληφθεί υπόψιν στην αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της μεθόδου. Άλλωστε ο ίδιος ο Wim Hof λέει ότι για μέγιστα αποτελέσματα από τη μέθοδό του πρέπει κανείς να το πιστέψει.
Αμφιβολίες και ερωτήματα
Επίσης ο καθηγητής ανθρώπινης και εφαρμοσμένης φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Portsmouth στη Μεγάλη Βρετανία βάζει στο κάδρο και ένα ακόμη στοιχείο: το γεγονός ότι όλοι όσοι πειραματίζονται με μια τόσο ακραία μέθοδο συχνά ασκούνται και περνούν χρόνο σε ακραίες συνθήκες και προκλήσεις. Επομένως δεν είναι σαφές ποιος μεμονωμένος παράγοντας είναι ο πιο δραστικός.
Έχει αποδειχθεί, ότι λιγότερες ημέρες άδειας λόγω ασθένειας ζητούν από την εργασία τους όσοι συνηθίζουν να κάνουν καθημερινά ένα κρύο ντους, συγκριτικά με εκείνους που προτιμούν την απόλαυση του ζεστού νερού. Σε αυτό το ενδιαφέρον συμπέρασμα κατέληξαν Νορβηγοί επιστήμονες σε έρευνά τους με τίτλο «The Effect of Cold Showering on Health and Work», που δημοσιεύτηκε στο PloS One.
Οι λόγοι για τους οποίους το παγωμένο νερό μπορεί να μας «φτιάχνει το κέφι» σχετίζονται με την απελευθέρωση των ορμονών του στρες όπως η νοραδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Η ανεβασμένη αίσθηση που έχει κάποιος μετά από ένα παγωμένο μπάνιο οφείλεται επίσης και στην έκριση ορμονών που ρυθμίζουν τη διάθεση όπως η ντοπαμίνη.
Εν κατακλείδι
Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία το σοκ της έκθεσης σε παγωμένο νερό προετοιμάζει τρόπον τινά το σώμα για την αντιμετώπιση και άλλων στρεσογόνων καταστάσεων. Το ερευνητικό κενό παραμένει ωστόσο όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο η βύθιση σε παγωμένο νερό μπορεί να βοηθήσει την ψυχική υγεία. Γι’ αυτό και απαιτούνται περισσότερες μελέτες για το αντικείμενο. Σημειωτέον οι ερευνητές γνωρίζουν πολύ περισσότερο για τις δυσάρεστες επιπτώσεις της ξαφνικής έκθεσης σε παγωμένο νερό που περιλαμβάνουν τις αρρυθμίες έως και την καρδιακή ανακοπή– ο κίνδυνος αρρυθμιών αυξάνεται με την βύθιση και του κεφαλιού στο παγωμένο νερό.
Σε κάθε περίπτωση εάν θέλετε να δοκιμάσετε την βύθιση σε παγωμένο νερό ως έναν εναλλακτικό τρόπο καταπολέμησης της κατάθλιψης, καλό είναι να έχετε πάρει πρώτα το πράσινο φως από τον καρδιολόγο σας. Εάν γίνει με ασφάλεια η εμβάπτιση σε κρύο νερό, μπορεί να έχει θετική επίδραση στην ψυχική υγεία και ίσως αξίζει τον κόπο να τη δοκιμάσουμε.
