Μεγαλώνοντας έναν νάρκισσο
Έχετε συναντήσει αυτό το παιδί. Είναι αυτό που επιμένει για ειδική μεταχείριση και θεωρεί ότι οι κανόνες δεν το αφορούν. Δεν σου θυμίζει κάτι; Είναι εκείνο που καυχιέται και φαίνεται ότι δεν επηρεάζεται από τα συναισθήματα ή τις επιθυμίες των άλλων και δεν διστάζει να ξεσπάσει δημόσια στη μη υλοποίηση των θέλω του. Τώρα; Αυτό το παιδί μπορεί να εκπέμπει γοητεία, αλλά σύντομα σε κάνει να σκεφτείς: «Ποιος νομίζει ότι είναι;»
Τα μικρά παιδιά από τη φύση τους έχουν εξωπραγματικά θετικές απόψεις των δυνατοτήτων τους. Όταν ένα παιδί τριών ετών αναφωνεί: «Μαμά, δες πώς πηδώ!», αυτό αντανακλά την απόλαυση των νέων ικανοτήτων του και την επιθυμία για γονική συναίνεση. Περίπου στην ηλικία των επτά ετών, τα παιδιά συγκρίνουν τον εαυτό τους ρεαλιστικά με τους συνομηλίκους τους. Για τα περισσότερα παιδιά αυτό συνεπάγεται τη μείωση της συνολικής αυτοεκτίμησης. Για κάποιους, αυτό είναι η αρχή μιας ναρκισσιστικής άποψης του εαυτού τους.
Πώς εκδηλώνεται ο ναρκισσισμός στα παιδιά;
Ο Sander Thomaes και οι συνεργάτες του ανέπτυξαν τη Ναρκισσιστική κλίμακα εφηβείας.
«Νομίζω ότι είναι σημαντικό να ξεχωρίζω.»
«Είμαι ένα πολύ ξεχωριστό πρόσωπο.»
«Συμβαίνει συχνά τα άλλα παιδιά να παίρνουν τα συγχαρητήρια που πραγματικά εγώ αξίζω.»
«Μου αρέσει να σκέφτομαι πόσο απίστευτα ωραίος είμαι.»
Ο ναρκισσισμός είναι κάτι περισσότερο από την πίστη «είμαι σπουδαίος!». Θα λέγαμε πως συνδέεται με την αντίληψη «είμαι καλύτερος και πιο σημαντικός από εσάς», καθώς τα παιδιά αυτά επιδιώκουν να είναι πάντα στο προσκήνιο. Νοιάζονται περισσότερο για τον θαυμασμό από τη γνήσια φιλία. Παρά το γεγονός ότι μπορεί να καυχιούνται και να έχουν αυτοπεποίθηση, η αυτοεκτίμησή τους είναι εύθραυστη, αφού απαντούν με επίθεση σε μία κριτική, ένα πείραγμα ή μία απόρριψη.
Η προέλευση του ναρκισσισμού στα παιδιά
Μία νέα μελέτη, από τον Eddie Brummelman και τους συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ, ρίχνει φως στις ρίζες του ναρκισσισμού. Οι ερευνητές εξέτασαν πάνω από 500 παιδιά ηλικίας από 7 έως 12 ετών και τους γονείς τους τέσσερις φορές κατά τη διάρκεια 18 μηνών.
Βρήκαν ότι τα παιδιά που μεγάλωναν με ζεστασιά εμφάνιζαν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση έξι μήνες αργότερα και όχι ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά. Η ζεστασιά πιστοποιήθηκε από στοιχεία όπως: «Ο πατέρας μου/ η μητέρα μου μου επιτρέπει να ξέρω ότι αυτός / αυτή με αγαπάει». Από την άλλη πλευρά, η γονική υπερτίμηση που μετράται με στοιχεία όπως: «Το παιδί μου είναι πιο ιδιαίτερο από τα άλλα παιδιά», προέβλεψε μεγαλύτερες τάσεις ναρκισσισμού έξι μήνες αργότερα, αλλά όχι μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση.
Σε καμία περίπτωση η μελέτη δεν παροτρύνει τα εξής:
Δεν λέει: «Αφήστε το παιδί σας να αποτύχει!»
Δεν λέει: «Ο μεγάλος έπαινος μπορεί να δημιουργήσει ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά!»
Πώς να μην μεγαλώσετε ένα ναρκισσιστικό παιδί
Τα ναρκισσιστικά παιδιά πρέπει να μάθουν να συνδέονται παρά να εντυπωσιάζουν. Η συνεχής επανάληψη φιλοφρονήσεων τούς ωθεί να τραβούν τα φώτα της δημοσιότητας, καθώς και τη δημιουργία άγχους και δυσαρέσκειας, όταν δεν είναι σε πρώτο πλάνο.
Το μήνυμα που καλείστε να μεταφέρετε στο παιδί σας είναι το εξής: «Είσαι σημαντικός για μένα!» και όχι «είσαι σημαντικός!». Κατά αυτό τον τρόπο αναπτύσσεται μια αίσθηση βαθιάς αποδοχής που κρύβεται πίσω από μια γνήσια αυτοεκτίμηση. Μάλιστα, το μεγαλύτερο κομπλιμέντο προς ένα παιδί είναι: «Απόλαυσα την παρέα σου!»
Τα ναρκισσιστικά παιδιά χρειάζονται βοήθεια στην κατανόηση των σκέψεων και των συναισθημάτων των άλλων ανθρώπων. Μπορούμε να μιλήσουμε για συναισθήματα που δημιουργούν τα βιβλία, οι ταινίες ή η πραγματική ζωή. Μπορούμε να ενθαρρύνουμε την ενσυναίσθηση και να αναγνωρίζουμε την ευγένεια και τη συνεργασία. Παράλληλα, μπορούμε να στηρίξουμε τις προσπάθειές τους να συνδεθούν με τους συμμαθητές τους. Η γνήσια φιλία είναι ένα καλό αντίδοτο για τον ναρκισσισμό.
Παρά το γεγονός ότι ο ναρκισσισμός μπορεί να μετρηθεί αξιόπιστα, αυτό δεν σημαίνει ότι τα παιδιά αυτά είναι καταδικασμένα. Πρέπει να έχουμε πίστη στην ικανότητά τους να αναπτυχθούν και να μάθουν.
