Ασκήσεις για τη Δημιουργική Μουσική (Γ΄ Μέρος)
Αφού εξηγήσαμε τι είναι η Δημιουργική μουσική και έχουμε έτοιμη και την ορχήστρα μας με συμβατικά ή αυτοσχέδια όργανα, μοιράζομαι μαζί σας μερικές ιδέες για να «πάρουμε μπρος» και από εκεί και πέρα ας κάνει ο καθένας ό, τι του υπαγορεύει η φαντασία του και η δημιουργικότητά του.
Βήμα βήμα για να «πάρουμε μπρος»
Η ομάδα κάθεται σε κύκλο και τα όργανα είναι στη μέση. Δίνουμε το σύνθημα και ο καθένας διαλέγει ένα όργανο. Τους επιτρέπουμε να το επεξεργαστούν, να δοκιμάσουν να παίξουν και κατόπιν εξηγούμε ένα ένα όργανο. Κατηγορία, υλικό, ήχος, τρόποι παιξίματος κλπ.
Συμφωνούμε ότι ο συντονιστής της δραστηριότητας είναι και ο μαέστρος σε αυτή τη φάση, ο οποίος δείχνει μερικές κινήσεις των χεριών του που δηλώνουν το STOP και το πότε ξεκινάμε όλοι μαζί ή ένας ένας.
- Εξασκούμαστε στα συνθήματα του μαέστρου για να μάθουμε να ξεκινάμε όλοι μαζί και να σταματάμε όλοι μαζί.
- Εξασκούμαστε στο να παρακολουθούμε τον μαέστρο και να υπακούμε στα συνθήματα, όταν δείχνει έναν μόνο μουσικό να παίξει σόλο.
- Εξασκούμαστε στο Piano & Forte. Ο μαέστρος θα εξηγήσει αυτούς τους δύο όρους, δίνει παραδείγματα και υποδεικνύει τις κινήσεις των χεριών του που δίνουν τα αντίστοιχα συνθήματα.
- Ομοίως στο crescendo & diminuendo (δυναμώνω – χαμηλώνω την ένταση).
- Ομοίως στο accelerando & ritenuto (επιταχύνω – επιβραδύνω).
Μέχρι αυτό το σημείο η ορχήστρα παίζει χαλαρά χωρίς συγκεκριμένο ρυθμό.
Μερικές παραλλαγές αυτών των ασκήσεων
Α. Παίζουν τα όργανα ανάλογα με το υλικό που παράγει τον ήχο τους (μεμβρανόφωνα, μεταλλόφωνα, ξυλόφωνα, το σώμα κλπ.).
Β. Παίζουν τα όργανα ανά κατηγορίες (πνευστά, κρουστά, έγχορδα, πληκτροφόρα).
Γ. Παίζουν αγόρια – κορίτσια.
Τώρα είμαστε έτοιμοι να εισάγουμε την έννοια του ρυθμού και του χρόνου.
- Ο μαέστρος παίζει ένα ρυθμικό μοτίβο και ένας ένας το αναπαραγάγει.
- Οι μουσικοί χωρίζονται σε ζευγάρια και ανταλλάσσουν ρυθμικά μοτίβα.
- Η ομάδα χωρίζεται σε δύο υποομάδες και ανταλλάσσουν ρυθμικά μοτίβα.
- Ο μαέστρος παίζει σε χρόνο 4/4, ¾, 6/8, 7/8 κλπ. και εξηγεί τις διαφορές τους και πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε τον χρόνο ενός κομματιού.
- Επαναλαμβάνουμε τις ασκήσεις 6, 7 και 8 με έμφαση στο χρόνο.
-
Ορίζουμε έναν σολίστα, ο οποίος παίζει σταθερά ένα μοτίβο. Οι υπόλοιποι μουσικοί τον αγνοούν και παίζουν ό, τι θέλουν. Με το σύνθημα του μαέστρου (είτε ένας ένας είτε όλοι μαζί) θα πρέπει να ακολουθήσουν τον σολίστα.
- Το ισοκράτημα ή μουσικό χαλί. Η ορχήστρα παίζει με ένα συγκεκριμένο μοτίβο που θα το διδάξει ο μαέστρος piano. Ο μαέστρος δίνει το σύνθημα και ένας μουσικός ξεκινά να αυτοσχεδιάζει ενώ οι υπόλοιποι κρατάνε το «ίσο». Όταν ολοκληρώσει, επιστρέφει στο «ίσο» και ο μαέστρος υποδεικνύει άλλον μουσικό κ.ο.κ.
Η ορχήστρα τώρα είναι έτοιμη για όλα! Από εδώ και πέρα ξεκινά η ανταλλαγή ιδεών, αναδεικνύονται οι ηγετικές και μουσικές ικανότητες των μουσικών μας και είμαστε στο στάδιο της πραγματικής δημιουργίας. Να θυμάστε ότι η κριτική δεν έχει θέση εδώ, όπως δεν υπάρχει και σωστό και λάθος.
- Σε μικρές καρτέλες έχουμε σχεδιάσει μερικά σύμβολα (τελείες, παύλες, τρίγωνα, άστρα, κυματιστές γραμμές, πυραμίδες κλπ.). Κάθε μουσικός παίρνει μια καρτέλα προσπαθώντας να αποδώσει το σύμβολο που απεικονίζεται με το όργανο που κρατά. Δεν έχει σημασία το πώς κρατά την καρτέλα του ο κάθε μουσικός. Καθένας μας το κάθε τι το βλέπει διαφορετικά.
- Δίνουμε δύο καρτέλες στον καθένα (έπειτα τρεις, τέσσερεις κλπ.), και αρχίζει ο καθένας σιγά σιγά να κάνει μουσικές φράσεις.
- Χωρίζουμε τους μουσικούς μας σε ζυγό αριθμό υποομάδων και τις ορίζουμε σε ζευγάρια. Κάθε υποομάδα παίζει τις καρτέλες της στην άλλη η οποία πρέπει να μαντέψει ποιες καρτέλες ακούστηκαν και με ποια σειρά.
- Χωρίζουμε την ορχήστρα σε μικρές υποομάδες, βάζουν όλες τις καρτέλες τους μαζί και φτιάχνουν ένα μουσικό έργο που θα το παίξουν στην υπόλοιπη ομάδα ορίζοντας τον δικό τους μαέστρο.
- Εικόνες από μια έκθεση (Pictures at an exhibition, Mousorski). Δανειζόμαστε τον τίτλο του μεγάλου αυτού συνθέτη για τις παρακάτω ασκήσεις.
Α. Έχουμε στη διάθεση των μουσικών μας πολλές (μα πολλές) εικόνες ή φωτογραφίες. Ο καθένας διαλέγει μία, εξηγεί στην ομάδα γιατί τη διάλεξε και προσπαθεί να την αποδώσει με το όργανο που κρατά.
Β. Χωρίζουμε την ορχήστρα σε μικρές υποομάδες, βάζουν όλες τις εικόνες τους μαζί, φτιάχνουν μια ιστορία εμπνευσμένοι από αυτές, παίζουν και την αποδίδουν με τους ήχους των οργάνων που έχουν, ορίζοντας τον δικό τους μαέστρο.
- Μουσική Άλφα Βήτα. Ο μαέστρος ξεκινά μια ιστορία «πήγα στο παζάρι και πήρα ένα Αυγό» (κάτι που να αρχίζει από Α), το αποδίδει μουσικά και η ορχήστρα επαναλαμβάνει. Ο επόμενος μουσικός λέει «πήγα στο παζάρι και πήρα ένα Βαρέλι» (κάτι που να αρχίζει από Β) το αποδίδει μουσικά και η ορχήστρα επαναλαμβάνει τον ήχο του Α και του Β. Το παιγνίδι συνεχίζει μέχρι το Ω. Παρατηρήστε με πόσους πολλούς ήχους αποδόθηκαν τα αντικείμενα.
- Τραγούδια χωρίς λόγια (Song without words, Mendelssohn). Δανειζόμαστε τον τίτλο αυτού του μεγάλου συνθέτη για την άσκηση αυτή. Η ορχήστρα συμφωνεί για ένα τραγούδι που το ξέρουν όλοι καλά. Το τραγουδάμε όλοι μαζί μια φορά, μετά το τραγουδάμε με τη συνοδεία των οργάνων και τέλος το τραγουδάμε χωρίς λόγια μόνο με τα όργανα. Αφήνουμε τους μουσικούς να αυτοσχεδιάσουν για το ποια όργανα παίζουν, πότε, πώς. Στόχος είναι να αποδοθεί το τραγούδι όσο πιο πιστά γίνεται.
- Η Κιβωτός του Νώε. Ο μαέστρος εξιστορεί το πώς έγινε η Κιβωτός του Νώε και αρχίζει να αναφέρει τα ζώα που μπήκαν μέσα. Στο άκουσμα κάθε ζώου, όσοι μουσικοί θέλουν, μιμούνται αυτό το ζώο με το όργανο που κρατάνε.
Νομίζω ότι αυτές οι ιδέες είναι αρκετές για να «πάρουμε μπρος». Με χαρά θα δεχτώ τις δικές σας ιδέες, παραλλαγές και εντυπώσεις. Καλή επιτυχία!
Σόφη Κώττη
Associate Piano Teacher, London Trinity College of Music.
Βρείτε την παιδαγωγό Σόφη Κώττη στο Facebook.
