Γιατί ο χρόνος κυλάει διαφορετικά
«Και όμως κινείται»… είχε αναφέρει κάποτε ο Ιταλός φυσικός, αστρονόμος και φιλόσοφος, ο Γαλιλαίος, σχηματίζοντας μια σαφή εικόνα ότι όντως η γη κινείται. Μια παρακινδυνευμένη άποψη και αρκετά πρωτοποριακή για την εποχή.
Καταδικάστηκε για αυτή του την αντίληψη από την ιερά εξέταση σε ποινή φυλάκισης, η οποία μετατράπηκε έπειτα σε κατ’ οίκον περιορισμό.
Μέχρι πρότινος, όλοι μας γνωρίζαμε ότι υπάρχουν τρεις διαστάσεις (μήκος, πλάτος, ύψος) που αποτελούν τον κόσμο, τη φύση, τα αντικείμενα και όλους τους ζώντες οργανισμούς, βάση της κλασικής φυσικής. Τώρα πια έχουμε προάγει ένα άλλο πεδίο, μια άλλη κατεύθυνση, μη καινούρια (για εμάς), διάσταση… η τέταρτη…
Κατά τη Θεωρία της σχετικότητας οι τρεις διαστάσεις του στερεού εξαρτώνται και από την κίνησή του στον χώρο. Κατ΄ αυτή την έννοια υφίσταται η τέταρτη διάσταση στο χώρο, που λέγεται και “χώρος τεσσάρων διαστάσεων” (στη σχετικότητα η διάσταση αυτή είναι ο χρόνος). Για να κατανοήσουμε βέβαια την έννοια της τέταρτης διάστασης – του χρόνου- θα πρέπει να γνωρίζουμε τι είναι ο χρόνος…
Τι είναι ο χρόνος; Κανείς δεν μπορεί στην πραγματικότητα να το πει. Ο Charles Lamp, συγγραφέας του 19ου αιώνα, είχε γράψει : “Τίποτε δεν θεωρώ μεγαλύτερο αίνιγμα από τον χρόνο και τον χώρο. Εντούτοις, τίποτε δεν με απασχολεί λιγότερο από τον χρόνο και το χώρο, επειδή ποτέ δεν τα σκέφτομαι.” Οι περισσότεροι από μας δεν ανησυχούμε για τον χρόνο και τον χώρο τον περισσότερο καιρό, ότι κι αν σημαίνει αυτό, όμως όλοι μερικές φορές αναρωτιόμαστε τι είναι ο χρόνος, πως ξεκίνησε και που μας οδηγεί.
Θεωρητικά, ο χρόνος εννοείται η ακαθόριστη κίνηση της ύπαρξης και των γεγονότων στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον, θεωρούμενη ως σύνολο. Παρά ταύτα, όπως εξηγεί η ειδική θεωρία της σχετικότητας, αυτή η κίνηση (του χρόνου), μπορεί να επιβραδυνθεί με ασύλληπτα μεγάλες ταχύτητες, αφού εξαρτάται από τον χώρο στον οποίο βρίσκεται, την περιοχή, το βάθος και τη βαρύτητα.
Ο άνθρωπος όπως είναι φυσικό, αντιλαμβάνεται τον χρόνο με συγκεκριμένες μορφές, είτε συνειδητά, είτε ασυνείδητα. Ο κύκλος μέρας και νύχτας ρυθμίζει στον άνθρωπο το βιολογικό του ρολόι που φαίνεται να είναι αρκετά ακριβές δεδομένου πως συχνά ξυπνάμε λίγα λεπτά πριν χτυπήσει το ξυπνητήρι. Ωστόσο φαίνεται να υπάρχουν στιγμές που ο χρόνος περνά πιο αργά ή πιο γρήγορα. Παραδείγματα, όπως: Περιμένοντας με ανυπομονησία κάτι καρφώνοντας το βλέμμα στο ρολόι αισθανόμαστε ο χρόνος να κυλά αργά. Επίσης, όταν είμαστε σε ρομαντικό ραντεβού με πρόσωπο που μας ενδιαφέρει μας κάνει εντύπωση στο τέλος “πώς πέρασε η ώρα τόσο γρήγορα”. Ή, πηγαίνοντας στον υπολογιστή υπολογίζουμε πως θα ανακαλέσουμε την πληροφορία που χρειαζόμαστε με δουλειά 5-10 λεπτών ενώ φεύγοντας έχουν περάσει 20. Ως παιδιά οι διακοπές μας τα καλοκαίρια ήταν μεγάλες, ενώ στη μέση ηλικία ο χρόνος των διακοπών μας φαίνεται ελάχιστος.
Το συγκινησιακό δηλαδή κέντρο του εγκεφάλου, σε κατάσταση φόβου ή έντασης, εκκρίνει ορμόνες, όπως η αδρεναλίνη, που κάνουν τη μνήμη να “χαράζει” ανεξίτηλα, με αποτέλεσμα ο χρόνος να φαίνεται να διαστέλλεται καθώς η μνήμη «γράφει», επί συνόλου, πιο πυκνά. Πιθανολογείται πως η αδρεναλίνη κάνει μόνιμη τη μνήμη που υπολογίζει το άμεσο μέλλον, μηχανισμό τον οποίο χρησιμοποιούμε για γέμισμα του χρόνου όταν κλείνουμε τα βλέφαρα ή σκύβουμε να αλλάξουμε σταθμό στο ραδιόφωνο ενώ οδηγούμε.
Ίσως και ο χρόνος –η τέταρτη αυτή διάσταση- να κυλά και από το μέλλον προς το παρελθόν, και όχι από το παρελθόν προς το μέλλον όπως γνωρίζουμε… Ερωτήματα που θα μας απασχολούν και θα ενισχύουν ακόμη περισσότερο τις σκέψεις και τις ανησυχίες μας…
Έχουμε χρόνο να το σκεφτούμε…
Δημήτρης Αλεξόπουλος
